Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1964, Síða 31

TlMARIT VFl 1964
87
2 «5
E g Greining £ $ Lektarmaelingar
^ Classificotion »1 Permeability tests
II ISe t iS 1962 I n
Annað Tungnadrhroun
Second Tungnad Lava flow
Mynd 3: Snið af borholu DI-3.
Á myndinni eru sýnd þau tvö jarðvatnsboi'ð, sem vart
var við, þegar holan var boruð. Neðra jarðvatnsborðið
er vatnsþrýstingur í fyrsta millilagi í hraununum og er
það sýnt á mynd 2. Neðri lagamót geta haft annan jarð-
vatnsþrýsting en fyrstu lagamótin en munur er þar þó
allsstaðar miklu minni en á jarðvatni í efsta hrauni og
undir því. Jarðvatn í efsta hrauni virðist orsakað af leir-
þéttingu Þjórsár og verður ekki vart við það þar sem
leirþétting er engin.
k'igure 3: Graphic log oí borehole DI-3.
On the figure are shown two ground water tables which were
observed while the hole was drilled. The lowcr ground water
table is the water pressure in the first interbed between lava
flows and that which is shown on figure 2. The lower flow
contacts may have another waterpressure than the uppermost
contact. but the difference is always much smaller tlian the
water pressure difference in the uppermost lava flow and below
it. Groundwater table in uppermost lava flow seems to be due
to clay tightening by the Thjórsá water and is not observed
where sueh tightening has never occured.
lektin virðist mun minni í lektarmælingu I. Þessi
munur stafar af því, að holan
þéttist meðan á þessum próf-
unum stendur.
Af línuritum fyrir lektar-
mælingu I sést, að holan er
að þéttast meðan á prófun-
inni stendur. Þetta lýsir sár
í því að punktarnir á iínurit-
inu mynda slaufu þannig að
lektin er minni í seinni um-
ferð þegar þrýstingur er
minnkaður aftur en í fyrri
umferð meðan þrýstingur er
vaxandi og að línan beygir af
niður á við. Þetta útlit lekt-
armælingarlínurita er mjög
algengt, þegar notað er jökul-
vatn til prófunarinnar og
uppgötvaðist þessi eiginleiki
jökulvatnsins þegar á fyrsta ári, sem við gerðum
lektarmælingar, eða 1960. Þá var verið að prófa
holur í Þjórsárhrauninu við Árhraun á Skeið-
um og var við það verk Haraldur Sigurðsson,
nú jarðfræðinemi. Tók hann eftir því að holan
tók stöðugt minna við hvern álestur. Gerði hann
síðan tilraun með að nota lindarvatn og bar þá
ekki á þessu. Hann útskýrði þetta þá réttilega
þannig, að jökulvatnið væri að þétta holuna.
Niðurstaða þéttingartilraunar I er á 4. mynd
og í töflu IV. Magn aurs í sýnishornum, sem
tekin voru af vatninu, og kornastærðardreifingu
aursins var mælt í rannsóknarstofunni í Keldna-
holti. Niðurstöður þeirra mælinga eru einnig í
töflu III.
I stuttu máli má segja, að eftir 14 daga hafði
holan þétzt svo, að hún lak þá minna en 1/100
af því sem lak mest. Hafði þá verið dælt í hol-
una 3,5 millj. lítra af vatni og 950 kg af aur. Af
því voru 122 kg sandur, 496 kg méla og 332 kg
leir.
Við lektarmælingu II sprakk yfirleitt út sú
þétting, sem myndast hafði við þéttingartilraun-
ina. Þéttingin sprakk út við 1—2l/> kg/cm'-’ þrýst-
ing. Sést þetta glögglega af lektarmælingarlínu-
ritunum á 5. mynd til hægri. Þetta lýsir sér í
því, að lektarmælingarlínuritið tekur snögga
beygju upp á við við þann þrýsting, sem leirþétt-
ingin springur út, og að lektin er meiri í seinni
umferð, þegar þrýstingur er minnkaður aftur,
en í fyrri umferð, þegar þrýstingur er vaxandi.
Það má því segja, að lektarmælingarlínuritin í
lektarmælingu I skrifi slaufu, sem stefnir með
sól, en í lektarmælingu II á móti sól.
Lektin er þó alls staðar mun minni í lektar-
LEKTAR- þéttingar-
þéítingartilroun - tightening test X MÆLING H .
PERMEA t'gWening
BILITY H
TEST
Mynd 4. — Figure 4.
dogar I 2
days v----v---A
LEKTAR -
MÆLING I
PERMEA -
BILITY
TEST