Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1908, Page 42

að geta ráðið málum sínum til lykta að peim forn-
spurðum, þótt þeir í orði kveðnu yrðu að viðurkenna
það. Undir niðri litu Svíar svo á, að þeir ættu Noreg,
og létu fæst ógjört, sem gjört varð, til þess að inn-
ræta stórþjóðunum út í frá þá skoðun eða þann
skilning á sambandinu, að þeir drottnuðu yfir Skandí-
navíu-skaganum öllum, beggja megin Kjalar. Og
þetta lánaðist þvi betur, sem auðurinn og fólksfjöld-
inn var þeirra megin, aðseturstaður konungsins í
þeirra landi og verzlunarfulltrúar (konsúlar) beggja
landa sænskir menn. Svíar héldu því jafnvel fram,
að Norðmenn gætu ekki að þeim fornspurðum breytt
grundvallarlögum sínum. Að Oskar hafði, að minsta
kosti framan af, allan vilja á að vera Norðmönnuxn
til geðs, sýndi hann þegar eftir ríkistöku sína, er liann
samþykti í norsku ríkisráði afnám ríkisstjóraembætt-
isins, sem stórþingið norska hafði áður samþykt, og
skipaði sérstakan ráðaneytisforseta norskan, en tók
það ekki fyrir i sameiginlegu ríkisráði; því að með
þessu viðurkendi konungurirauninniréttNorðmanna
til þess að útkljá það mál upp á eigið eindæmi, að
Svíum fox'nspuráum. Og vafalaust hefði hann orðið
við fleiri óskum norskra þegna sinna, ef hann hefði
mátt ráða og ekki átt á hættu að afla sér með því
óvináttu Svía, er i þvi tilliti voru mjög eins hugar,
að leyfa ekki Norðxnönnum að fara lengra en þeiin
gott þótti. En þvi meira tillit, sem Norðmönnum
virtist konungur þeirra taka til vilja Svía, þ. e. sænska
ráðaneytisins og sænska rikisþingsins, þess harðari
lilaut baráttan að vei'ða, og á liinn bóginn, eftir því
sem menning Norðmanna tók meiri framförum og
sjálfsmeðvitund þeiri’a efldist á alla vegu, hlutu og
jafnréttiskröfurnar i garð Svía að harðna. Pað var
þvi og brátt fyrirsjáanlegt, að sambandið milli rikj-
anna hlyti fyr eða síðar að slitna með öllu, eins og
nú er komið fram. Hér skal ekki rakin saga þessarar
baráttu, enda eru allir höfuðdrættir hennar of kunnir til
(32)