Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1908, Page 90

en ekki matlyst, inntökur en ekki heilbrigði, samgur-
föt en ekki svefn, lœrdómur en ekki vit, skart en ekki
ánœgja, fjelagi en ekki vinur, pjónn en ekki trijgð,
hœgir dagar en ekkí rósemi. Ilýðið af hlutunum fæst
fyrir peninga, en allopt ekki kjarniniw.
Eldspýtur.
100 ár eru nú liðin, síðan fyrst var byrjað að
búa til eldspýtur. Pað gjörði franskur efnafræðingur
Chancee að nafni, en pær voru óhentugar og náðu
aldrei útbreiðslu. Hann kallaði þær tóbakspýtu, sem
bendir lil pess, að hann hefur fyrst liugsað sér pær sem
hægðarauka til að kveykja í tóbakspipunni sinni.
Fyrstu árin kostuðu 100 af peim 1 gyllini (1 kr. 80 a.).
Nokkrum árum seinna bætti enskur maður Con-
greve úr mestu göllunum á pessum eldspýtum, en pó
eigi svo, að pær næðu almennri útbreiðslu. Það varð
ekki fyr en eftir 1830, pegar ungur Ungverji fann
upp eldspýturnar i peirri mynd sem pær hafa nú.
Fyrst kom honum eklci í hug, að pessi uppfinning
hans mundi verða að þvíliku almenningsgagni, eins
og reynslan hefur sýnt síðan, liann liélt að þetta væri
meira til gamans en gagns, eins og hann kvað að
orði við kunningja sinn, þegar hann sýndi honum
uppfinning sína.
En pví meir undraðist hann, pegar hann sá,
nokkrum árum síðar að stórar verksmiðjur voru
reistar hver eftir aðra til þess að búa til eldspýtur, al-
veg eins og hann gjörði þær fyrst.
Eigendur verksmiðjanna höfðu gróðann og meiri
hluti heimsbúa hafa gagnið, en Congreve og Ungverj-
inn höfðu ekkert gagn né gróða af uppfinning sinni.
Tr. G.
(80)