Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1911, Blaðsíða 25

YFIRLIT YFIR SÖLKERFIÐ.
SöLIN er glóandi hnöttnr, og þvermál hennar um 109 jarðar-
Pvermáll). Á henni ern nálega ætíð dökkir dílar, sem stnndum eru
®vo sttírir, að þá má sjá með berum augum. 11. hvert ár, síðast
er mergð þeirra mest. Af þessum dílum má sjá, að sólin
er lppruml.il 25 sólarhringa að snúast einu sinni um öxul sinn.
LANETUR. Kringum stílina ganga 8 stórar plánetur, og er
^ðalfjarlægð þeirra frá henni sem hjer segir: Merkúrtws 0.4,
cu«s 0,-. Jörðín 1, Mars 1.5. Júpíter 5, Satiírnus 9.5, Úi «>tus
°g Neptúnus 30 sólfjarlægðir2). Umferðartími þeirra kringum
lina er f sömu röð l/4, 5/8, 1, 2, 12, 30, 84, og 165 ár, og
Pv«rmál þeirra 0.4, 1, 1, 0.5, 11.3, 9.3, 4.s og 4.3 jarðar-
' erŒáli). Merktíríus og Venus eru líklega jafnlengi að snúast
öxul sinn eins og þau eru að ganga í kringum sólina,
= snúa þau því ávalt sömu hlið að sólunni. Snúningstími Jarð-
grinnar er 23 stundir og 56 mínútur, Mars 24 st. 37 m., Jtípíters
st' 55 m., Satúrnusar 10 st. 14 m. Snúningstíma Uranu«ar og
r.ePOÍnusar þekkja menn ekki. í greininni „Pláneturnar 1911“
Jest> hver afstaða þessara pláneta er á árinu 1911. TUNGLIN.
^rkúríus og Venus hafa engin tungl. Jörðin á sjer ekki nema
t,rDgl; meðalfjarlægð þess frá jörðunni er 30 jarðarþvermáll),
, lerðartími þess kringum jörðina 2"i/g sólarhrings, og þvermál þess
mlega l/4 jaiðarþvermáls1). það er jafnlengi að snúast einu sinni
h a öxui sitlD’ e'ns °S ^ara eina umferð kringum jörðina, og snýr
4 e l)víávalt sömu hlið að jörðunni. Mars fjlgja 2 smátungl, Júpíter
g,)8t,0r °g 4 smá, Satúrnusi 10, Uranusi 4 og Neptúnusi 1. Kringum
sa tlrnus er auk þess fyrir innan tunglin hringur, sem líklega er
kiansettur af aragrúa örsmárra tungla. SMÁPLÁNETURNAR
á ster«ides). Kringum sólina gengur líka fjöldi af smáplánetum. Um
tiæ -n þektu menn 674 af þeim. Ein þeirra, Eros, er dálítið
srtp S°*n en Mars> °S er ÞV1 tæP 2 ar að komast einn hring í kringum
lria. 3 aðrar nýfundnar, Aehilles, Ilektor og Patróklus, og
h?n hin fjórða, 6em ekki hefir enn þá verið nafn gefið, eru
Jerumhil jafnlangt frá sólu og Júpíter og þurfa því 12 ár til
nar umferðar kringum stílina. Meðalfjarlægð allra hinna frá
hr_u er millum 2 og 4l/4 sólfjarlægðir2), og umferðartími þeirra
að tlJ’Um ®ólina millum 3 og 9 ár. þær eru allar mjög litlar, og,
f• Pyi er ráða má af hinu daufa skini þeirra, oftast ekki nema
lr.rirnr. kílómctrar að þvermáli. HALASTJÖRNURNAR koma vana-
Ite • Ur geya'Ijarlægð, fara í boga kringum sólina og fjar-
ekk^aSt 8V0 aitur’ 8T0 í raun rjettri má heita, að þær sjáist
Ein' nCma einu slnn'. Á árinu 1909 fundust 2 slíkar stjðrnur.
j toku halastjörnur birtast þtí aptur með reglubundnu millibili.
ku3 fflanaLan fyrir 1903 eru taldar þær 18, sem enn eru
7g -ar> °g er umferðartími þeirra kringum sólina millum 3 og
°g lír )'^i,!>clu' endursáust á árinu 1909 halastjörnur Winnecke’s
””e.v’s. og hefir hin síðarnefnda þó ekki komist í nánd við
-) ! Íatð/rþvcrtnál er 12 756 kílómetrar eða nálega 1 700 mílur.
soltjarlægð, þ. e. meðalfjarlœgð sólarinnar frá jörðunni, er
0 milj. kílómetra eða 20 milj, mílna.