Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1911, Page 36

(fæddur 1823). Eftir prófið gekk hann pegar í þjón-
ustu stjórnarinnar og var um tíma kennari við hirð
keisarans. Eftir það varð hann skrifstofustjóri hjá
einum af mestu stjórnmálamönnum Kínverja, sem þá
var uppi, Tseng-Kuo-Fan, og fékk þá innan skamms
landstjóraembættið yfir fylkinu Kiang-tsu. Pá var
róstusamt mjög í landi og tíðindamikið; stafaði það
af hinni svo nefndu Taipinga-uppreist, sem markað
hefir djúpt spor í sögu Kínverja á siðustu öld og
einnig varð áhrifadrjúg fyrir líf og starf Li-Hung-
Tschangs. Verður því að skýra frá henni nokkru
nánar.
Svo er mál með vexti, að keisaraætt sú, sem nú
situr að völdum í Kína, er ekki kínversk að uppruna
í raun og veru, heldur mandsjúrisk. Hún brauzt til
valda eða réttara sagt lagði undir sig landið 1644.
Mandsjúríubúar eru að vísu mjög skyldir Kínverjum,
en þó ólíkir þeim í mörgu, og hafa fram eftir öllum
öldum verið þeim óháðir, ráðið hinum miklu löndum
sinum sjálflr og oft verið fjandmenn Kínverja, ogþað
var mestmegnis til varnar gegn árásum þeirra, að
hinn mikli »Kínamúr« var hlaðinn á 4. öld. Hinum
eiginlegu Kínverjum hefir þótt þessi keisaraætt ó-
þjóðleg, fundist hún sitja yflr ránsfeng og hugsað um
það mest af öllu, að steypa henni úr völdum og koma
kínverskri (gamal-kinverskri) stjórn á laggirnar. f
suðaustur-fylkjum Kína var þessi ílokkur mjög fjöl-
mennur á fyrri liluta aldarinnar sem leið, og var
hann nefndur Taipingar. Hélt hann leyniíundi og
hafði mikinn viðbúnað í kyrþey, en þorði ekki að
ráða á herdeildir stjórnarinnar. En þegar það hafði
sýnt sig í »Ópíumsstriðinu« svo nefnda, milli Eng-
lendinga og Kinverja árin 1840—42, hve lítið kínverski
herinn mátti sin, fengu Taipingar byr í seglin til að
hefja uppreisn.
Árið 1849 byrjaði uppreisnin. Formaður hennar
hét Hung-Siiilsuen. Hann hafði kynst dálítið kristin-
(26)