Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1933, Page 79

sem hann er ræktaður, er garðurinn hér um bil al-
hvítur af blómum. í góðærum myndast hér stundum
græn aldin á kartöflujurtinni eftir blómgunina. Pó
munu fræ þeirra aldina sjaldnast eða aldrei þrosk-
ast hér. En ef þroskuðu fræi er sáð, koma ný kar-
töfluafbrigði. Pessi grænaldin kartöflunnar sjást helzt
i góðsveitum á Suðurlandi; mér er ekki kunnugt um,
að þau hafl sézt fyrir norðan Snæfellsnesi en þó getur
það verið. En þaðan voru mér send þau 1928, en það
var einstakt »kartöfluár«.
Kartöflugrösin eru mjög misjafnlega bráðþroska.
Á þann eiginleika verður að leggja mikla áherzlu
hér. Á því getur oltið, hvort uppskeran verður góð
eða léleg. Ef kartöfluafbrigði er bráðþroska, er í
flestum árum, hér sunnanlands, hægt að byrja að
nota nýjar kartöflur um og eftir miðjan júlí. En ef
afbrigðið er seinþroska, þá ekki fyrr en um og eftir
miðjan ágúst.
Pá er hreystin. Hún er nátengd bráðþroskanum,
því að bráðþroska verða ekki önnur afbrigði hér en
þau, sem hraust eru. Pau hraustu og þróttmiklu
virðast þola betur frost en þau lingerðu. Eftir því
hafa margir tekið, sem veitt hafa kartöfluafbrigðum
eftirtekt.
Kartöflujurtin á marga óvini. Á hana leita ýrasir
skæðir sjúkdómar. Heflr einn þeirra, kartöflusýkin
svonefnda (Phytoptora infestaus), gert mikið tjón hér
á landi, um allt Suðurland. Til eru enn þá alvarlegri
sjúkdómar, eins og »kartöfluvörtupest«, en hún hefir
ekki enn borizt hingað. Svo eru ýmsir minna háttar
kvillar, hvimleiðir, t. d. kláði og ýmsir sjúkdómar,
sem orsakast af skaðlegum gerlum í jarðveginum.
Kartöfluafbrigðin eru, ef svo mætti segja, misjafnlega
heílsugóð. Ef kartöflusýki gengur, og hún er bráð-
næm, fer sem Iogi yfir akur, þá sýkjast sum af-
brigði og gereyðileggjast á skammri stundu, önnur
sýkast minna og enn önnur sýkast sama sem ekki
(75)