Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1953, Síða 35

var éngu líkara en allir koppar og kamrar væru
tæmdir út á göturnar. Þangað var fleygt matarleifum,
sem úldnuðu þar innan um allan hinn óþverrann,
svo að menn geta ímyndað sér, hvernig lyktin hafi
verið i slíkri borg, þar sem hitinn var mikill allan
ársins hring.
Ástandið i borginni gat sannarlega komið heim
við það, að gula sóttin ætti heima í sóðaskap. Gorgas
álcvað að binda enda á allan þennan óþverra og
byrjaði á því að láta hreinsa göturnar. Hræin hurfu
af götunum og með þeim gammarnir, sem lifðu á
þeim. Beiningamenn, útataðir í vessandi sárum, sá-
ust ekki lengur. Sjúklingarnir, sem spánsku herfor-
ingjarnir höfðu hrakið úr sjúkraliúsunum, svo að
hermenn þeirra fengju húsnæði, hurfu úr görðum
og af götum bæjarins. En ekki var látið þar við
sitja. Húsagarðar voru líka athugaðir og fyrirtækj-
um og verksmiðjum skipað að hreinsa til hjá sér og
fjarlægja allan óþverra. Og þannig var farið yfir alla
borgina og engum liðið að halda uppi sóðaskap i
kringum hús sín. Sennilega hefur aldrei nokkur borg
verið hreinsuð eins rækilega eins og Havana. Heilsu-
far i borginni fór bráðbatnandi. Stóru bólu var al-
veg útrýmt, taugaveiki og blóðsótt rénuðu stórkost-
lega. Árið 1898, sem var síðasta ár spánsku herset-
unnar, dóu 21252 i borginni, eða 91.3 af þúsundi
hverju. Árið eftir að Ameríkumenn höfðu tekið við,
lækkaði dánartalan niður í 8153, og árið eftir niður
í 6102 eða 24.4 af þúsundi hverju. Havana hafði áður
verið heimsfræg fyrir óhollustu, en nú var dánartala
hennar lægri en i ýmsum borgum á meginlandi
Evrópu.
Gorgas var samt engan veginn ánægður. Þrátt fyrir
alla hreinsunina hélt gula sóttin áfram að g'anga og
færðist jafnvel i aukana eftir að hreinsunin hafði
farið fram. Árið 1898 höfðu 136 dáið úr gulu sótt-
inni og 103 árið eftir, en árið 1900 farast hvorki meira
(33)
2