Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1962, Blaðsíða 21

bera og fiska; er þá aftur komið að hrútsmerki. Enn verður hér nefnt
merki höggormshaldara, sem teygist inn í merki sporðdreka og bog-
manns.
Merkúríus og Venusi, sem ganga um sól í þrengri baug en jörðin, er
aldrei að sjá mjög fjarri sólu (Merkúríus um 28° mest, Venus um 46°
mest), og er afstaða þeirra hér á eftir miðuð við hana: Þær eru „austan
við“ sól, þ. e. vinstra megin, og sjást jafnaðarlega eftir sólsetur (eru á
bvöldhimni; kvöldstjörnur); eða þær eru „vestan við“ sól, þ. e. hægra
megin, og sjást jafnaðarlega fyrir sólarupprás (eru á morgunhimni;
^orgunstjömur). Merkúríus sést sjaldan á vorum breiddarstigum.
Bezt er að sjá hann að kvöldi í marz eða apríl, ef hann er þá lengst í
austur frá sól, eða að morgni í september og október, ef hann er þá
fengst í vestur frá sól. Merkúríus getur mest orðið álíka bjartur og
Síríus, bjartasta fastastjarna á himni; Venus getur orðið allt að 15
smnum bjartari en Síríus. Mars, Júpíter og Satúrnus eru fjær sólu en
Jörðin, og stefnur til þeirra geta myndað hvaða horn, sem er, við stefn-
una til sólarinnar.
Síðast en ekki sízt er vísað til töflunnar á bls. 20, er sýnir um öll
ttiánaðamót, hvenær sólarhringsins Venusi, Mars, Júpíter og Satúrnus
er að sjá i hásuðri frá Reykjavík. Uin Venusi, Mars og Júpíter er líka
8ýnd hæð þeirra í stigum yfir sjóndeildarhring í hásuðri á sömu tímum.
Merkúríus er lengst í austur frá sólu 20. janúar (19°), 13. maí (22°)
10. september (27°), en lengst í vestur frá sólu 3. marz (27°), 1.
júlí (22°) og 22. október (18°). 20. janúar sezt hann í suðvestri rúm-
2 st. eftir sólarlag og gæti sézt um það leyti. 13. maí sezt hann
p/4 st. eftir sólarlag. í annari viku maí gæti Merkúríus sézt lágt á lofti
* norðvestri undir miðnætti.
Venus er morgunstjarna í upphafi árs, en mjög nærri sólu og gengur
oak við hana yfir á kvöldhimin 27. janúar. Hún er lengst í austur
sólu 3. september (46°), en lágt á lofti og sezt fyrir sólsetur. 12.
povember gengur Venus milli jarðar og sólar yfir á morgunhimin.
lún er björtust sem morgunstjarna 18. desember. 31. desember kemur
ttttn upp 44/6 stund á undan sól. (Sjá og töflu á næstu síðu).
Mars er í bogmannsmerki í upphafi árs og mjög lágt á lofti. Hann
^i-'t til austurs nær allt árið gegnuin merki bogmanns, steingeitar,
''atnsbera, fiska, hrúts, nauts, tvíbura, krabba og ljóns, en þar snýr
attu loks við 27. desember. Framan af ári er hann á lofti að deginum
°8 sést þá eigi. í ágúst og úr því sést hann í norðaustri og austri seint
a kvöldi. í október og úr því sést hann að morgni, fyrst í suðaustri,
Ctt um árslok í suðvestri. (Sjá töflu á næstu síðu).
. ^úplter er í steingeitarmerki við upphaf árs og færist til austurs
^tt I vatnsberamerki. Þar snýr hann við 2. júlí og aftur 29. október.
ailtt er allt árið lágt á lofti. (Sjá töflu á næstu síðu).
atttrnus gengur inn í steingeitarmerki við upphaf árs, á austur-
. » °S er í sama merki allt árið. Hann snýr til vesturs 22. maí og aftur
1 austurs 9. okt. Hann er lágt á lofti, 5—8°. (Sjá töflu á næstu síðu).
(19)