Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.2005, Side 39

DV Síðast en ekki síst
ÞRIÐJUDAGUR 5. APRÍL 2005 39
er tímasprengja
Skuldasúpan
Það ætti að setja lög sem koma í
veg fyrir að bankar leiði viðskipta-
vini sína í skuldagildru með ágeng-
um gylliboðum um lán sem líta vel
út á pappírnum en eru í raun tíma-
sprengja sem getur sprungið framan
í lántakendur hvenær sem eitthvað
fer úrskeiðis í efhahagslífmu.
Lítið má út af bera
Þetta er megininntak skýrslu sem
nýlega var gerð á vegum stjórnmála-
flokks. Og hún sætir tíðindum, ekki
síst vegna þess hverjir það eru sem
þarna tala. Það eru ekki einhveijir
markaðsfjandsamlegir vinstrikratar
eða neyslutortryggnir græningjar
sem mæla með auknum afskiptum
löggjafans af viðskiptafrelsinu held-
ur gamalreyndir sérfræðingar
íhaldsflokksins breska í peninga-
málum!
Svonefnd skuldanefnd íhalds-
flokksins breska, sem nýlega skilaði
af sér áliti sínu, hefur þungar áhyggj-
ur af því að lífskjör að minnsta kosti
fimmtán miljóna manna á Bret-
landseyjum kunni að vera í bráðri
hættu vegna ótryggra persónulegra
skulda upp á svo sem eitt þúsund
miljarða punda. Ekki þurfi mikið út
af að bera í stjórn peningamála til að
upp kæmu alvarleg vandamál, bæði
fjárhagsleg og félagsleg, né heldur
má ástandið við skakkaföllum sem
steypast kynnu yfir landslýð að utan
og tengdust til dæmis snarhækkun
olíuverðs, hryðjuverkafaraldri eða
nýjum styrjöldum.
Ágeng lánasala
Það er fjármálaráöherrann í
skuggaráðuneyti fhaldsmanna, Oli-
ver Letwin, sem lét gera fyrrnefnda
skýrslu. í henni eru bæði bankar og
greiðslukortafyrirtæki gagnrýnd
harðlega fyrir ábyrgðarleysi í útíán-
um og fyrir að sýna óhóflega frekju
og ágengni í markaðssetningu lána.
Og er þetta óneitanlega nokkuð
fróðlegt plagg fyrir íslendinga sem
hafa nýlega brugðist svo fjörlega við
glæsitilboðum banka um allt að
100% húsnæðislán á vöxtum sem
Arni Bergmann
segir að bresk skýrsla
sýni að fímmtán millj-
skulda. Niðurstaða
skýrslunnar sé eins og
sniðin að íslenskum að-
stæðum.
Kjallari
Þaö er þvi einkar at-
hyglisvert að formað-
ur skuldanefndar
breskra fhaldsmanna,
sjálfur fyrrum banka-
stjóri við Englands-
banka, telurþetta
jafnræði blekkingu:
Bankar og viðskipta-
menn standa ekki
jafntað vígi, leikurinn
erfyrirfram ójafn.
sýnast lágir í bfli, að fasteignaverð á
höfuðborgarsvæðinu hefur um það
bil tvöfaldast. Enn fróðlegra er
kannski fyrir þá sem fyrir freisting-
um bankanna hafa fallið að skoða,
hvað það er sem breskir íhalds-
menn, sem síst verða sakaðir um að
fyrirlíta markaðslögmálin, leggja til
að gert verði tfl að aftengja þá „tíma-
sprengju" sem þeir telja í ástandinu
felast.
Lagasetning á markaðinn!
Þeir leggja það fyrst af öllu til, að
þær htt skuldbindandi starfsreglur,
sem bankar nú fara eftir, verði lámar
víkja fyrir lögbundinni réttindaskrá
fyrir viðskiptamenn banka. Með
henni væri beinlínis bönnuð hin
ágenga markaðssetning lána sem nú
viðgengst og gert skylt að gera raun-
verulegan kostnað af lántökum og
endurgreiðslum gangsærri en nú er.
Og lokaorð skýrslunnar eru reyndar
eins og sniðnar að því íslenska
ástandi sem enn sem komið er er að
mestu í felum á bak við yfirþyrmandi
bjartsýni líðandi stundar sem telur
að vanskilamartröðin sé barasta eitt-
hvað sem hendir „hina“. En í þessum
niðurstöðum segir:
„Það er alltof auðvelt að fá lán í
Bretíandi. Bankar markaðssetja lán
sín með alltof ágengum hættí, um
leið tryggja þeir sjáha sig fyrir skakka-
föllum en ekki viðskiptavini s£na.“
Talsmenn nefndarinnar telja það
einnig til bölvunar, að bankaútíbú-
um hefúr fækkað og í staðinn kemur
tölvutækni sem höfð er til að meta
áhættu af lántöku í stað þess að lán-
takendur og bankafidltrúar mætist
augliti tfl auglitís. Hinar ópersónu-
legu starfsaðferðir banka hafi þar
með aukið mjög vantraust á milh að-
ila.
í nafni neytendaverndar
Þeir sem á innbyggt og sjálfvirkt
réttlæti markaðslögmála trúa,
ganga út frá því sem vísu, að eins-
konar jafnræði rfki með aðilum sem
að samningum ganga, hvort sem er
á vinnumarkaði eða peningamark-
aði. Það er því einkar athyglisvert
að formaður skuldanefndar breskra
íhaldsmanna, sjálfur fyrrum banka-
stjóri við Englandsbanka, telur
þetta jafnræði blekkingu: Bankar og
viðskiptamenn standa ekki jafrit að
vígi, leikurinn er fyrirfram ójafn -
eins og hver maður ættí reyndar að
geta sagt sér sjálfur. Formaðurinn
klykkir síðan út með svofelldri yfir-
lýsingu: „Ég tel, í hreinskilni sagt,
að það þurfi að efla til muna rétt
viðskiptavinanna og veita þeim
vernd.“
Enda, bætir hann við, hefur
nefndin komist að því, að hér er um
ótrúlega stórt vandamál að ræða -
útí um allt samfélagið heyrast þung-
ar stunur þeirra sem eru að gefast
upp við að svamla í skuldasúpunni.
Það fylgir og með fréttum af þessu
máli, að þau góðgerðasamtök sem
taka að sér að greiða með ráðgjöf úr
skuldaflækjum þeirra sem í vand-
ræðum hafa lent séu að kafha undan
mikifli aðsókn illa settra vanskila-
manna.
Jakob Bjarnar Grétarsson
• Björgvin Hall-
dórsson er þess full-
viss að breyting á
nafninu Brimkó í
Brimkló Group sé
farsælt skref enda
hefur hljómsveitin í
kjölfarið verið ráðin
til að leika á miklum hestamanna-
dansleik sem verður haldinn í
Klúbbnum við Gullinbrú eftir ístölt
sem haldið verður í Skautahöllinni
næsta laugardag. Bó er í miklu stuði
þessa dagana og lætur í fréttatil-
kynningu að því liggja að hljóm-
sveitarmeðlimir muni mæta á
skautum og taka lagið á svellinu
fyrir hestamennina og dægurlaga-
söngvarinn ástsæli klykkir svo út
með því að segja söngskemmtun
með Brimkló Group „ ...fangar
mann, skemmtun sem skilur eitt-
hvað eftír, löngu eftír að haldið er
heim“...
• Hinn skarpgreindi Sverrir Jak-
obsson sagnfræðingur er þeirrar
skoðunar að í stétt
íslenskra blaða-
manna sé einn og
aðeins einn
póststrúktúralistí:
lvarPállJónsson.
Það sem leiðir Sverri
að þeirri niðurstöðu
er aprflgabb Morgunblaðsins sem
ívar Páll birti undir fyrirsögninni
„Hér kemur apríl-
gabb Morgunblaðs-
ins“. Sverrir segir
þannig búið að af-
byggja þetta árvissa
og fyrirsjáanlega
gabb sem alltaf er
eins. „Jafnframt því
sem aprflgabbið er afbyggt skfljum
við að fjölmiðlar eru alltaf að gabba
okkur, ekki bara 1. apríl," ritar
Sverrir á bloggið sitt ffemur böl-
sýnn í bragði...
Smekkur hinna óákveðnu
Kjallari
í fyrra lenti ég í því að þurfa að
kynna mér þungarokk og bíð þess
aldrei bætur. Ég var vongóður nú
um áramótin að ég þyrfti ekki að
taka enn eina kúvendinguna í mín-
um tónlistarsmekk en þeim áform-
um var kollvarpað þegar kom í ljós
að bæði Pavarotti og Plasídó
Dómíngó og Hóse Carreras áætí-
uðu að halda tónleika hér á landi.
Vinahópur minn sem samanstend-
ur af um sjötíu karlmönnum úr öll-
um stéttum þjóðfélagsins hittist á
neyðarfundi á heimili mínu um
áramótin þar sem rætt var um
hvernig bregðast skyldi við. Okkar
fyrsta aðgerð var að hringja í Ítalíu
og segja þeim að við tækjum ekki
við Pavarotti. Hann er of „ítalskur" í
merkingunni „uppblásinn", sagði
ég þeim hreinskilnislega, hann
myndi bara eyðileggja stemning-
una. Við erum með einn svona
ítalskan stað á Laugaveginum og
það er nóg.
Innrás tenóra
Hinir voru aðeins meira vanda-
mál. Það reyndist mér, aumingja í
Þingholtunum, og vinum mínum
vonlaust verk að losna við þá. Ann-
ars má ekki misskflja mig á þann
hátt að vinahópurinn minn sé á
móti óperusöngvurum svona al-
mennt séð. Málið snýst bara um
smekk. í áraraðir höfum við í vina-
hópnum reynt að koma okkur upp
almennilegum smekk sem fólk gæti
litið upp tfl, ekki hvað síst í útíönd-
um, sem gæti komið okkur á kortið í
heiminum sem smekkþjóð og fengið
þannig fólk af öðrum þjóðernum til
þess að hætta að hlæja að okkur.
Eru þeir kúl?
Og samkvæmt fyrri tilraunum
okkar tfl þess að koma okkur upp
góðum smekk, þá er ekkert smart
Undirbúningur áhorfenda
Um fimm þúsund manns mættu
á tónleika Plasídós í Egflshöllinni.
Um 300 af þeim hafa áður hlustað á
klassíska tónlist. Afgangurinn, um
4.700, hefur lagt á sig gríðarlega
vinnu síðustu vikur að kynna sér
málið, hlusta á geisladiska og læra
grundvallaratriði klassískrar tónlist-
ar, eins og hvað ópus er og hvers
vegna fagott heitir fagott og hefur
samt ekkert með homma að gera. Á
bak við svona risatónleika er ekki
bara undirbúningur aðstandenda
heldur kannski fyrst og fremst und-
irbúningur áhorfenda.
Hinn klassíski maður
Ég fyrir mitt leytí veit ekki mikið
um klassíska tónflst, er rétt svona
mellufær í tónfræði og get pantað
mér pizzikató enda lenti það ekki á
mér að uppfræða vinahópinn um
Þorsteinn
Guðmundsson
neyddist til að breyta
um smekk vegna
hingaðkomu ópei
tenóranna.
við það að hlusta á þessa útjöskuðu
óperutenóra. Útíendingarnir sem
komu hingað í fyrra hefðu ekkert
skilið neitt í því að við værum öll á
leiðinni á tónleika með þessu liði.
Við hefðum hugsanlega getað
móðgað þungarokksveitina Korn
með svona rugli, stúlkumar í Suga-
babes hefðu flissað og hljómsveitin
MetaUica væri vís tfl að drepa okkur
með rafmagnsgíturum og heimta að
við endurgreiddum þeim aðgöngu-
miðana í Bláa lónið.
það, ekki beint. Mitt hlutverk, í mín-
um vinahóp, var að kaupa réttan
klæðnað á alla, leiðbeina við bif-
reiðakaup og kenna almenna klass-
íska franikomu. Klassískur maður á
klassískum tónleikum (jafnvel þó að
þefr séu haldnir í íþróttahöll), verður
að kunna grundvaflarsamskiptaregl-
ur. Hann hlustar á tónUstina, brosfr
öðm hvom (en alls ekki stanslaust
nema hann vilji láta álíta sig bjána),
hann kinkar kofli þegar hann kann-
ast við eitthvað úr laginu (eða feikar
það), hlær að kynningum hljóm-
sveitarstjórans en hristir svo haus-
inn eins og hann sé ekkert fyrir
svona léttvægt grín, hann borðar
ekki snakk eða nammi en eftir tón-
leikana getur hann dælt í sig freyði-
víni eins og honum sýnist, farið
heim og étið rækjusamloku bak við
sófa. Hinn klassíski maður klappar
fyrir Dómíngó en þegar Diddú er
dregin upp á sviðið hallar hann
undir flatt og brosfr vorkunnarbrosi,
vegna þess að þó að hann elski hana
sem söngkonu og eigi allar plötum-
ar hennar, þá veit hann að hún er
ekki næstum eins góð og Dómíngó.
Segjum stopp
Nú skulum við staldra við og
reyna að fara að beisla þessa
heimskulegu tónleikahaldara okkar
sem draga hvaða fræga útíending
sem er hingað tfl fslands. Það er
barasta ekki hægt að við skulum
þurfa að skipta um smekk á hverju
ári, það kaupir það enginn almenni-
legur útíendingur, við verðum áfltin
skrítin. Viljum við vera poppland,
rokkland eða klassískt land, vfljum
við vera grínland eða jazzland eða,
já, hvernig væri að vera svona snið-
ugt land sem horfir aðaflega á
Pilobolus og hlustar á Stomp í bíln-
um? Það væri smart og þá myndi
enginn hlæja að okkur.
• G. Pétur Matthí-
asson, sem lét mikið
til sín taka í „Frétta-
stjóramáUnu", ritar
grein á press.is þar
sem hann í raun
áfeflist Stöð 2 fyrir
að hafa birt „gaman-
sögu“ sem hann sagði á starfs-
mannafundi RÚV. Sögu sem G.
Pétur ætíaði aldrei tfl opinberrar
birtingar heldur tfl að „létta and-
rúmsloftíð" og er á
þá leið að leigubfl-
stjóri nokkur héldi
því fram að hann
hefði margoft ekið
þeim Auðuni Georg
Ólafssyni og Bimi
Inga Hrafnssyni.
Fréttamaður Stöðvar
2 bað G. Pétur afsökunar sem og
hann Björn Inga sem benti G. Pétri
á að grínið væri á hans kostnað. G.
Pétur segir óheppilegt að vitna í
leigubflstjóra...
• Frétt gærdagsins að margra mati
var sú að stjömublaðamaðurinn
Reynir Traustason
var „gripinn" í Leifs-
stöð við að smygla
kókaíni. I það
minnsta þótti Andra
Frey Viðarssyni út-
varpsmanni á XFM
það afar athygUsvert
og velti sér uppúr máUnu. Honum
þykir það einkar grunsamlegt að
Reynir hafi verið með „tæpt" gramm
af kóki og hrapar að
þeirri ályktun að
Reynir, sem ekki má
vamm sitt vita, hljóti
að hafa verið búinn
að kflpa af gramm-
inu til eigin nota sem
þessu nemur...