Freyr - 01.09.1946, Side 7

FRE YR
249
að hið fyrrnefnda efni hafi gefið greini-
legri útkomur. Aðrir telja það þó líklegra
til þess að sýna útkomu, þótt ekki sé um
garnaveikisýkingu að ræða. Líklegt má
telja, að útbreidd sýking af fuglaberklum
væri mjög til hindrunar við notkun slíks
efnis. Smit eða sýking af fuglaberklasýkl-
um í sauðfé virðist víðast hvar hér á landi
í mjög litlum mæli. Leyfi ég mér í þessu
sambandi að vísa á grein um fuglaberkla
í síðasta ágústblaði Freys (5), en auk þess
að minnast hér nokkru nánar á þetta
atriði.
Fuglaberklar (aviantuberculosis) er sú
eina berklategund, sem mér er kunnugt
um, að staðfest hafi verið í húsdýrum hér
á landi með fullri vissu. Fyrsti sýklastofn-
inn var ræktaður 1940 frá garnaeitli úr
kind.
Síðastliðinn áratug hafa farið fram all-
víðtækar athuganir á líffærum úr ýmsum
af húsdýrum vorum, en langmest úr sauð-
fé. Oft hafa að vísu aðeins verið send til
rannsóknar einstök skemmd líffæri eða
hlutar af þeim, og skortir þá að sjálfsögðu
oft á það, að allt sé tekið með, sem þýðingu
hefur. Síðan garnaveikiathuganir hófust
fyrir alvöru, hefur athugun á líffærum
kinda aukizt mjög mikið. Árin 1942—1945
voru t. d. athugaðar garnir og garnabitar,
oft ásamt eitlum, úr um 14000 kindum.
Grunur um berklasmitun hefur aðeins
komið fram í um 15 kindum öll árin. Húð-
prófanir hafa, eins og fyrr getur, verið
framkvæmdar árin 1938—1941 og 1944—
1945 á miklum fjölda fjár, og virðist það
alger undantekning, að fuglaberklasmit
hafi truflað útkomurnar af þeim prófun-
um. Ef ekki var garnaveiki í fénu, reyndist
útkoman yfirleitt neikvæð við húðprófanir,
og tókst þannig að rekja garnaveikismitið
hindrunarlítið með þessari aðferð.
Sökum þess að smit af fuglaberklum
sýnir jákvæða húðprófun, bæði með John-
ini og aviantuberculíni, bendir þessi reynsla
greinilega til þess, að lítið sé um fugla-
berkla í sauðfénu, þó að sjálfsögðu megi
aldrei gleyma þeim möguleika, þegar húð-
prófanir eru gerðar með þessum efnum.
Haustið 1942 var dælt aviantuberculini,
sem framleitt hafði verið úr íslenzkum
sýklastofni, í hálsæð á 100 kindum. Nokk-
uð af garnaveiku fé var í þessum hópi
og tókst að greina yfir helming af því á
þann hátt, að líkamshiti kindanna óx
meira en 1° C við dælinguna. Árangur-
inn var þó ekki svo góður, að ástæða virt-
ist til þess að halda því áfram. Sérstaklega
vegna þess, hve mælingar á líkamshita
í sauðfé eru óáreiðanlegar, þar sem hitinn
breytist á skömmum tíma við styggð og
stimpingar, en venjulega er erfitt að kom-
ast hjá slíkum truflunum. Þessi prófunar-
aðferð útheimtir auk þess mikla vinnu og
mikið magn af sýklaseyði (11).
Eins og fyrr er getið, voru fyrir nokkrum
árum framkvæmdar húðprófanir í stórum
stíl með Johnini, en síðustu árin hefur
ekki verið hægt að fá nothæft Johnin, svo
að nokkru nemi. Síðastliðið ár tókst að
útvega aviantuberculin utanlands frá, og
líklegt er, að meira fáist af því efni fram-
vegis. Það var því fullkomin ástæða til
þess að reyna nánar notagildi þessa efnis
við ákvörðun á garnaveiki í sauðfé.
Húðprófun er sú eina aðferð, sem hugs-
anlegt er að framkvæma hér á landi í það
stórum stíl, að verulegt gagn sé að, en
mér er ekki kunnugt um það, að avinantu-
berculin hafi fyrr verið notað við grein-
ingu á garnaveiki í sauðfé í verulegum
mæli.
Skal nú gerð stuttleg grein fyrir þeirri
reynslu, sem fengizt hefir af aviantuber-
culini sem húðprófunarefni vegna garna-
veiki í sauðfé.