Freyr - 01.07.1950, Page 16

182
FRE YR
JÓN GAUTI PÉTURSSON:
Hugleiðingar um gengislækkun
Um síðustu áramót var svo komið, að
allir heilskyggnir menn í þessu landi, og
ábyrgir orða sinna, voru orðnir á einu máli
um það, að ekkert undanfæri væri lengur
um að hefja, án tafar, rótnæmar aðgerðir
í verðlagi og viðskiptamálum þjóðarinnar.
Um langt skeið hafði fjármálavagni henn-
ar verið ekið beint af augum á múrvegg-
inn framundan. Hemlarnir, sem draga áttu
úr hraðanum, höfðu ýmist reynzt alls ó-
nýtir, eða gagnslitlir. Beinum árekstrum
hafði verið forðað með ráðum, sem bersýni-
lega var ómögulegt að beita lengur (styrkj-
um og niðurgreiðslum) og myndi ekki
heldur hafa komið að haldi, eins og málum
var komið.
Sjúkleiki verðlags og viðskiptamálanna
kom berast og tilfinnanlegast fram í því
misvægi, sem var milli verðlags hjá við-
skiptaþjóðum okkar annarsvegar og inn-
anlandsverðlagsins hins vegar, og gerði
alla afurðasölu til útlanda svo óhagstæða,
að enga atvinnu, sem við útflutningsfram-
leiðslu miðaðist, var hægt að reka nema
með styrkjum eða ívilnunum. Þetta ástand
var viðurkennt mál, og eins hitt, að orsak-
anna væri að leita í áðurnefndu misvægi.
Til þess að jafna úr því var ekki nema
tvennt til: að lækka allt verðlag og kaup-
gjald innanlands, svo framleiðslukostnað-
ur félli, til jafns við það sem er í útlöndum,
— eða skrá gengi íslenzku krónunnar það
miklu lægra en verið hefir, að verð það
sem fæst fyrir útfluttar vörur, reiknað í
íslenzkum krónum á því gengi, samsvari
núverandi verðlagi og kaupgjaldi innan-
lands. Um aðrar leiðir gat ekki verið að
velja til þess að ná því óhjákvæmilega
jafnvægi, sem vera þarf milli verðlags hér
innanlands og í nágrannalöndunum, ef
hugsanlegt á að vera að halda uppi við-
skiptum við þau, eða í samkeppni við þau,
á fjarlægari mörkuðum.
Þess hefir alloft orðið vart, og reyndar
ekki farið dult þar, sem bændur hér á
landi hafa komið saman til ráðagerða um
ir hafi sama kaup. Virðist mér sem bóndan-
um sé með því skorinn um of þröngur
stakkur, og hljóti að hefta nauðsynlega
athafnaþörf hans. Hvað þá ef hann ber
raunverulega minna úr býtum eins og
sennilegt má telja að verið hafi fram að
þessu. Ég er ekki á móti því að verkamað-
urinn fái gott kaup, því verður er verka-
maðurinn launanna, en það verður bara
að vera í samræmi við getu atvinnuveg-
anna. Það getur aldrei gengið til lengdar
að borga hærra kaup en atvinnuvegirnir
þola, og ætla svo að greiða uppbætur úr
ríkissjóði. Því hvaðan á að taka féð til
slíkra uppbótagreiðslna?
Þegar öllu er á botninn hvolft — hjá
t'Mmleiðslunni, því vitanlega er það
hún, sem allt verður að bera uppi. Við ís-
lendingar erum nú búnir að leika þann
skollaleik svo lengi, að nú er mál til kom-
ið að binda enda á hann.
Það mun mála sannast að undanfarin
ár hafi kaupkröfur launastéttanna verið
sóttar meir af kappi en forsjá, allt frá
verkamanninum upp til togaraskipstjór-
áns. Mundi það nokkur fjarstæða, eða ó-
sanngirni, að iáta sér detta í hug að fram-
vegis yrðu slíkar kröfur reknar af meiri
skynsemi og þegnskap? Það sem stefna
verður að er, að hver stétt og einstakling-
ur innan þjóðfélagsins fái á hverjum tíma
sem réttlátasta hlutdeild í þjóðartekjunum.
En að því verðum við öll að vinna að sá
hlutur geti orðið sem beztur.