Freyr - 01.04.1955, Síða 15

FREYR
107
kjötprósentan farið niður í 45. Beinin í
fallinu eru talin vega 12—14% af því.
Verðmætustu hlutar fallsins eru lærin,
malastykkið og spj aldhryggurinn ásamt
öftustu rifjunum og niður á miðjar síður.
Er því áríðandi, að afturhluti skepnunnar
sé vel þroskaður og holdfylltur.
Kjöt af holdanautgripum er mjög mis-
jafnt eftir aldri gripanna, enda gilda sömu
vaxtarlögmál fyrir nautgripi og annað bú-
fé. Fyrir brezkan markað skiptir miklu máli,
að sláturgripir hafi náð hinu æskilega hlut-
falli milli hinna ýmsu vefja líkamans, sem
fullvaxnir gripir hafa. Aðalvefirnir í fall-
inu eru beinvefur, vöðvavefur og fituvefur.
Vexti þeirra má í aðalatriðum skipta í þrjú
stig í þessari röð: bein, vöðvar, fita. Með-
an beinvöxturinn er örastur, vaxa vöðvarn-
ir lítið og fitan enn minna. Fullþroska
skepnur hafa aftur á móti náð fullum vexti
beina og vöðva, og hið eina, sem vaxið get-
ur, er fitan.
Rík ástæða er til að greina milli bráð-
þroska og seinþroska eðlis holdakynja.
Seinþroska kyn taka út vöxt nokkurn veg-
inn í þeirri röð, sem áður er getið, og er til
lítils að ætla sér að fita gripi af þeim kynj -
um, fyrr en þeir eru nokkurn veginn full-
vaxnir. Með ræktun hefur aftur á móti tek-
izt að örva þá eiginleika skepnunnar að geta
fitnað samhliða vöðva- og beinvexti svo
framarlega sem skepnan fær nóg fóður til
þess og í réttum hlutföllum. Þessi eiginleiki
er nefndur bráðþroski, og kyn, sem hafa
hann, geta safnað hæfilegri fitu, áður en
kjötið missir hið ljúffenga bragð, safa og
mýkt, sem kjöt af ungum gripum hefur.
Bráðþroski á því ekkert skylt við kynþroska
eða raunverulega þyngd gripanna á á-
kveðnu aldursstigi.
Eins og vitað er, má í flestum tilfellum
snöggfita íslenzkar kýr fyrir slátrun, og
ættu bændur sennilega að gera meira að
því en almennt tíðkast, svo að fallið verði
bæði þyngra og betra. Fitusöfnun holda-
gripa er þó á annan veg. Þeir hafa þann
hæfileika að safna fitunni á verðmæta
staði, en skepnur safna fitu á ýmsum stöð-
um. Garna- og nýrnamör safnast fyrir, áð-
ur en fita vex milli vöðva eða íituhjúpur
myndast undir húð. Holdanautgripir geta
í ríkum mæli safnað fitu milli vöðvaþráð-
anna sjálfra. Sú fita gerir kjötið ljúffeng-
ara og verðmeira, og enginn úrgangur verð-
ur vegna hennar. Eru holdanautgripir tald-
ir standa fremst búfjártegundanna í þessu
tilliti.
Brezku holdakynin.
í Bretlandi hófst ræktun holdanautgripa
fyrir 150—200 árum. Þaðan hafa kynin
breiðzt út til annarra heimsálfa og sums
staðar gerbreytt búskaparháttum heilla
héraða og jafnvel landa. Fjöldi kynbóta-
gripa af hinum ýmsu brezku kynjum er
árlega seldur þaðan úr landi. Alls eru 7
holdakyn í Bretlandi: holda-stuttthyrning-
ar, Aberdeen Angus, Hereford, Galloway,
Vestur-hálendingar, Norður-Devon og
Sussex.
Tvö síðast nefndu kynin eru upprunnin
í Suður-Englandi, eins og nöfnin benda til,
Sussex kynið er mjög stórt (þungi kúnna
650 kg), en Norður-Devon kynið nokkru
minna (þungi kúnna 550 kg). Bæði eru
kynin fremur harðgerð og nokkuð sein-,
þroska, holdin ekki sérlega þétt. Bæði kyn-
in fitna á góðu haglendi. Sökum stærðar
Gallozvay tarjur.