Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.2006, Qupperneq 36

56 FÖSTUDAGUR 29. DESEMBER 2006
Helgin DV
’íslenska máltækið „við björgum því...“ er meira en orðin tóm. Tvö þúsund manns eru í viðbragðsstöðu alla
daga ársins; tilbúin til hjálpar þegar kallið kemur. Hversu oft höfum við ekki hringt eftir hjálp við það eitt að
sjá þakplötu flúka? „Björgunarsveitir voru að störfum í alla nótt...“ Kristinn Ólafsson, verðandi framkvæmda-
stjóri Landsbjargar, þekkir björgunarsveitarstarfið af eigin raun enda þaulvanur maður.
Kristinn Ólafsson
1/erðandi framkvæmdastjóri Landsbjarg-
ar á að baki rúmlega 30 ár við björgun.
DV-mynd Heiða

„Ég get alveg viðurkenntþað hreinskilnislega
að það er særandi að sjá hversu margir einkaað-
ilar eru komnir í flugeldasölubransann."
Síðasta vika hefur verið ótrú-
leg á íslandi og oftar en ekki
hefur fólk velt fyrir sér hvar við
værum stödd ættum við ekki
þær frábæru björgunarsveitir
sem til eru um allt land. Þeirri
spurningu veltir hann líka fyrir
sér, verðandi framkvæmda-
stjóri Slysavarnafélagsins
Landsbjargar Kristinn Ólafs-
son, en hann veltir líka fyrir sér
hvort almenningur geri sér
grein fyrir mikilvægi þess að
styrkja björgunarsveitirnar
með því að kaupa af þeim flug-
elda fyrir áramótin.
„Ég get alveg viðurkennt það
. hreinskilnislega að það er særandi
að sjá hversu margir einkaaðilar eru
komnir í flugeldasölubransann," segir
Kristinn þar sem hann hallar sér aft-
ur í stól fundarherbergis í fyrirtækinu
Capacent Gallup, þar sem hann hefur
starfað sem ráðgjafi í tíu ár. „Það svíð-
ur að horfa upp á það að við skulum
þurfa að berjast um þennan markað,
sem björgunarsveitirnar byggja allan
sinn rekstur á.“
Kristinn segist eiginlega geta sagt
að hann hafi fengið skátamennsk-
una með móðurmjólkinni. Móð-
ir hans Eva Kristinsdóttir og bræður
hennar höfðu öll verið í skátunum og
fimm ára gamall var hann kominn
á Skátaskólann á Úlfljótsvatni, þar
sem móðir hans starfaði.
Að vera við öllu búinn
Kristinn byrjaði í skátunum þeg-
arHrefna Tynes var skátaforingi. Eitt
leiddi af öðru og fyrir þrjátíu árum
var hann kominn í björgunarsveit-
ina Albert á Seltjarnarnesi en síðan
lá leiðin í Hjálparsveit skáta íReykja-
« vík og þar hefur hann starfað síðan.
„Pabbi minn, Ólafur Kr. Magn-
ússon ljósmyndari á Morgunblað-
inu, fór oft í útkall þegar slys bar að
höndum," segir hann. „Þar kynntist
égþessu adrenalínflæði sem á ennþá
svo stóran þátt í mér. Mér nægði ekki
að vera áhorfandi, ég vildi vera þátt-
takandi. Fyrsta leitín sem ég tók þátt
í var þegar ég var sautján ára og þyrla
fórst á Mælifellssandi norðan við
Mýrdalsjökul. Ég man enn hvemig
mér leið þegar ég hugsaði með mér
hvernig ég myndi taka því ef ég fyndi
flak þyrlunnar... En þetta lærist, það
er hluti af því að vera í björgunar-
sveit að vera við öllu búinn."
Síðan þá hefur Kristinn tekið þátt
í jjölda björgunarstarfa, sem hann
segir ómetanlegt innlegg í líf sitt.
„Hvar væri íslenska þjóðin ef við
ættum ekki þessar björgunarsveit-
ir?" ítrekar hann. „Hér er ekkert
heimavarnarlið eða her sem hægt
er að kalla út á neyðarstundu. En við
eigum enn betri hóp; hóp tvöþús-
und manns sem er á útkallsskrá, allt-
af reiðubúinn að hjálpa."
Hann talar um björgunarsveit-
arfólk, ekki björgunarsveitarmenn,
enda bendirhann á að konurskipi sí-
fellt stærri hóp björgunarsveitanna.
„Og þær gefa okkur körlunum
ekkert eftir," segir hann af sannfær-
ingu. „Konumar eru öflugar og dug-
legar. Ein þeirra er konan mín Laufey
Gissurardóttir sem vinnur ötult starf
hjá Hjálparsveit skáta í Reykjavík.
Hún hefur alltaf verið mín stoð og
stytta og það skiptir gríðarlega miklu
máli að eiga maka sem styður mann
og skilur í starfi sem þessu. Þá verð-
ur þörfin ekki minni þegar ég tek
við starfi framkvæmdastjóra Slysa-
vamafélagsins Landsbjargar í byrjun
febrúar," bætir hann við. „Það starf er
sólarhringsstarf."
Björgunarfólk setur sig ekki í
hættu
Þegar fréttir birtast á sjónvarps-
skjám af björgunarsveitum að störf-
um, fer ekki hjá því að maður spyrji
sig hvort þetta fólk sé ekki sjálft að
setja sig í verulega hættu. Kristinn
neitar að svo sé.
„Nei, við reynum að setja okkur
aldrei í háska," svarar hann að bragði.
„Þjálfun okkar og reynsla á að koma
í veg fyrir slíkt. Við erum með allt tíl
alls og minnkum hættuna eins mik-
ið og kostur er. Það er ekki forsvar-
anlegt að björgunarfólk setji sjálft
sig í hættu við að bjarga öðrum. Ný-
liðar fara til dæmis í gegnum ákveð-
ið skyldunámskeið í tvö ár og öðlast
alls kyns reynslu sem þeir síðan nýta
í daglegu lífi sínu. Við, þessir sem
höfum verið í þrjátíu ár eða lengur
í björgunarstörfum, þekkjum okkar
mörk. Ég tilheyri sjálfúr vélsleðahópi
þar sem skiptir miklu máli að vera
duglegur að ferðast um landið, læra
að takast á við það við allar aðstæð-
ur og við lærum að þekkja vel bæði
landið okkar og félaga okkar."
Þegar við ræðum um síðustu daga
segir hann að óvenju erfiður tími sé
að baki.
„Sérstaklega hjá litlu sveitunum
úti á landi," segir hann og nefnir þar
sérstaklega björgunarsveitina Dal-
björgu í Eyjafirði. „Þeir lentu í hverju
útkallinu á fætur öðm á einum sól-
arhring þegar aurskriður féllu, jarð-
vegsstífla við uppistöðulón brast og
bíll lenti fram af brú, svo eitthvað sé
nefnt. í ofanálag skall svo á óveður
eins og allir muna ogbjörgunarsveit-
ir um allt land voru kallaðar út.“
„Við björgum þessu" - og
gerum það
Hluta þess hversu ósérhlífið fólk
er á íslandi telur hann að megi rekja
til hins séríslenska orðatiltækis „þetta
reddast - við björgum því":
„Þegar ég var við nám í Noregi
komst ég fljótt að því að Norðmenn
eiga ekkert orðatíltæki líkt þessu,"
segir hann. „Ég get ímyndað mér að
þetta sé hluti af sjálfsbjargarviðleitni
og krafti íslendinga. Við stöndum
upp frá leik og starfi til að hjálpa öðr-
um. Við segjum nefnilega ekki bara
„ég bjarga því" - við framkvæmum
það. Það er alveg einstakt hversu
mikið er treyst á sjálfboðaliðana hér
á landi. Manni finnst allir vera alltaf
svo uppteknir, en þegar kallið kemur
eru tvö þúsund manns tilbúin til að
aðstoða aðra. Þess vegna er líka mik-
ilvægt að við höldum áfram að fá fólk
til að sinna björgunarstörfum. Hjá
okkur er bara aldurslágmark, 17 ár,
ekkert hámark, enda skiptir reynsla
miklu máli. Því reynslumeira sem
fólk er, því betur kann það að taka
réttar ákvarðanir."
Hann minnist margra stórra
stunda úr starfi. Stœrst finnst hon-
um stundin þegar hjálparsamtök-
in sameinuðust undir nafni Slysa-
varnafélagsins Landsbjargar fyrir sjö
árum en sem björgunarsveitarmaður
á hann margar góðar minningar af
giftusamlegri björgun.
„Ætli sú stærsta hafi ekki verið
þegar ég var leitarstjóri á Hellisheiði
fyrir mörgum árum og unglings-
drengur hafði orðið viðskila við hóp
sinn," segir hann eftir að hafa hugsað
sig um stutta stund. „Drengurinn áttí
að fermast daginn eftír og einhverra
hluta vegna fór ég af leitarleiðinni og
hélt áfram inn heiðina. Þar gekk ég
fram á holu - sem drengurinn hafði
grafið sig í og haldið til í um nóttina.
Hann var hrakinn og kaldur, en við
komumst fótgangandi í björgunar-
bílinn. Hann fermdist næsta dag.
Þarna voru æðri máttarvöld að verki
er ég sannfærður um."
Erfiðustu lífsreyrtsluna fékk Krist-
inn við leit eftir flugslys í Ljósufjöll-
um.
„Við vorum á gangi alla nóttina, vel
búnir með lækni með okkur. Veðrið
var brjálað og við lögðum okkur virki-
lega fr am. Það var sárt að komast ekki
á staðinn með allan búnaðinn og það
sat lengi í mér, en í þessu flugslysi fór-
ust margir. Við spurðum okkur eftir á
hvort við hefðum getað gert eitthvað
öðruvísi og svo lengi sat sú spuming í
mér að ég fór á staðinn sumarið á eft-
ir. Þar fékk ég svarið. Við höfðum gert
okkar besta."
Flugeldasalan undirstaða
rekstursins
Auk björgunarsveitanna um allt
land, sem við sjálfsagt þökkum öll
fyrir miklu oftar en við gerum okk-
ur grein fyrir, rekur Slysavarnafé-
lagið Landsbjörg fjórtán skip um
allt land, sem eru tilbúin í útköll ef
sjóskaðar verða; slysavarnasvið og
Slysavarnaskóla sjómanna, neyðar-
skýli og margt fleira og meðal verk-
efna eru forvarnarverkefni fyrir
börn og eldri borgara.
„Slysavarnafélagið Landsbjörg
er reldð af sjálfboðaliðum," segir
Kristinn. „Fjárhagur félagsins bygg-
ist á fjáröflun og flugeldasala fyrir
áramót er langmikilvægasta verk-
efni okkar. Við höfum alltaf treyst á
að þjóðin geri sér grein fyrir mikil-
vægi þess að hér séu reknar öflug-
ar björgunarsveitir og gerum það
nú sem aldrei fyrr. Baráttan um sölu
flugelda hefur aldrei verið harðari.
Allt það fé sem Slysavarnafélagið
Landsbjörg fær fyrir flugeldasölu fer
í að endurnýja tæki og búnað björg-
unarsveitanna. Ég á erfitt með að
skilja hvernig fólk getur fengið af sér
að kaupa flugelda af öðrum en líkn-
arfélögum," segir Kristinn Ólafsson
heiðarlega og bendir fólki á að flug-
eldasala björgunarsveitanna sé sér-
staklega merkt og því þurfi enginn
að velkjast í vafa um hvern sé verið
að styrkja.
„Það er nógu erfitt fyrir okkur að
þurfa að kljást við veðurguðina!"
segir hann og brosir. „Án flugelda-
sölu Landsbjargar væru íslenskar
björgunarsveitir ekki eins öflugar
og þær eru, svo einfalt er það."
annakristine@dv.is