Freyr - 01.05.1960, Síða 6

158
FREYR
Hversu ör aukning í notkun tilbúins á-
buröar hefur verið hin síðari ár skal hér
vísað til upplýsinga, sem FREYR hefur birt
um þau efni í 50. árgangi bls. 47—55 og í
55. árgangi, bls. 364 er birt línurit yfir notk-
un jurtanæringarefna á árunum 1929—1958,
en þar í er að sjálfsögðu innifalin hin inn-
lenda framleiðsla.
★ ★ ★
Siðan Áburðarsala ríkisins tók við verzl-
un með tilbúinn áburð hafa miklar breyt-
ingar orðið í búháttum og þá einnig í notk-
un áburðar. í höndum þeirra aðila, sem meö
verzlun áburðarins hafa farið, mun því
nær ef ekki alveg einhuga álit manna, að
mjögð vel og ágætlega hafi verið að staðið.
Fræðsla um notkun hans hefur verið veitt
á prenti og aðra vegu, að tilhlutan fyrir-
tækisins, en hin síðari ár hefur ráðunauta-
þjónustan að sjálfsögðu tekið það hlutverk
að mestu til meðferðar um leið og hún hef-
ur aukizt.
Áburðarsalan hefur á vegum hins opin-
bera átt að stuðla að því, að bændur fengju
þessa vöru með sannvirði en eigi verið til
þess ætlazt, að ríkið fengi tekjur af en eigi
heldur gert ráð fyrir að það bæri halla.
Munu allir sammála um, að einnig þessi
hlið málsins hafi farið vel í höndum þeirra
manna, sem forustu hafa veitt þessu fyrir-
tæki.
Síðan Áburðarverksmiðjan í Gufunesi var
stofnsett hafa við og við heyrst raddir, sem
telja eðlilegt að verksmiðjunni sé falin öll
verzlun með tilbúinn áburð, bæði eigin
framleiðslu og innflutt magn. En styrkur
þeirra radda hefur verið lítill unz á yfir-
standandi Alþingi hefur komið fram frum-
varp um, að nú skuli þetta ske, Áburðar-
verksmiðjan h. f. skuli verzla með allan
áburð en Áburðarsala ríkisins lögð niður.
Svo sem kunnugt er, er áburður eingöngu
notaður til framleiðslu búvara og því ein-
ungis notaður af bændastéttinni. En svo
sem einnig er kunnugt eiga bændur mjög
lítinn hlut í Áburðarverksmiðjunni og hafa
samtök þeirra engin áhrif á rekstur hennar
né starfsemi.
Jafnframt og tillaga eða frumvarp er
fram borið um, að hlutafélag, en ekki hið
opinbera, skuli se’.ja bændum allan áburð
framvegis, er ekki óeðlilegt þó að fram kæmi
tillaga um, að bændurnir sjálfir eða samtök
þeirra tækju í sínar hendur dreifingu áburð-
arins og sölu hans. Ekkert virðist eðlilegra
en að þeir hafi þessi mál til forsjár, það eru
þeir og engir aðrir, sem nota vöruna.
Hliðstætt hefur gerst að því er snertir
meðferð og sölu á grænmeti og gaxðávöxt-
um. Grænmetisverzlun landbúnaðarins og
Sölufélag garðyrkjumanna eru samtök
framleiðenda, sem standa að málum er
varða dreifingu þessara vara. Virðist hér
um að ræða hliðstæðu þar sem áburðurinn
er, aðeins fer hann til bóndans, sem notar
hann í samræmi við niðurstöður tilrauna og
eftir ráðum sérfræðinga.
Hvað er eðlilegra en að þetta sjónarmið
komi fram einmitt nú, þegar i fullri al-
vöru virðist rætt að ætla hluafélagi arðsvon
í nauðsynlegri rekstrarvöru bændanna?
Bændur eru að vísu ekki framleiðendur
áburðarins, en það er þeirra hagur og engra
annarra, að deifingaraðferðir og fyrirkomu-
lag er það varðar séu þannig, að sem
minnstur kostnaður hlaðist á frá fram-
leiðslustað til notanda. Kostnaðurinn hefur
vissulega verið lítill; síðastliðið ár t. d. rétt
um V2% þegar bankakostnaður þó er með
talinn, en að honum frádregnum nam
kostnaður alls kr. 409 116 krónum en það var
fyrir kaup og tryggingu, húsaleigu, síma og
ritföng, útsvar auglýsingar o. fl.
Nú má segja um Áburðarsöluna, að hún