Freyr - 01.05.1960, Page 14

166
FREYR
Nú er eftir að sjá hvernig hinum fallegu
innfluttu grastegundum reiðir af í bar-
áttu sinni við íslenzkt veðurfar og í is-
lenzkri mold. Þar er hægt að fara fljótt yfir
sögu. Langflestar þær tegundir, sem enn
eru og hafa verið fiuttar, eru fljótar að tína
tölunni misjafnlega fljótar að vísu, en ef
litið væri á umrædda sáðsléttu að fáum
árum liðnum er eins líklegt að ekkert sæist
eftir af sáðgresinu góða, kannske að undan-
skildum harðgerðustu einstaklingunum á
stangli hingað og þangað. Hvað er nú til
ráða? Gróðurinn, sem til var sáð, er dauður.
Verður nú að byrja upp á nýtt? Og ekk-
ert ríkisframlag út á endurræktun, því að
ríkið hafði verið að styrkja varanlega fram-
kvæmd.
Svarað hefur verið:
Þetta gerir ekkert til. íslenzku grasteg-
undirnar taka við af hinum dauðu. Þær
gegndu hins vegar þvi ágæta hlutverki að
skila uppskeru af landinu strax og gerðu
það meðan þær lifðu.
Annað svar hefur verið: Endurvinnsla,
sáðskipti og niðurplæging búfjáráburðar
í túnum er einmitt það sem koma skal
og því ástæðulaust að harma það þótt
sáðgresið verði skammlíft.
Við bæði þessi svör má þó ýmislegt at-
huga og jafnvel hrekja að fullu. Væri gróð-
urfar nýræktarinnar, sem dæmið er tekið
af, athugað, er líklegt að í ljós kæmi að
það væri allt annað og verra en heima á
vallgrónu túnin. Það er eins víst að lélegar
grastegundir hafi náð þar fótfestu á undan
þeim skárri, og ekki ómögulegt að varpa-
sveifgras og snarrót réðu þar ríkjum, annað-
hvort í sameiningu eða sitt í hvoru lagi.
Þá er túnið orðið litils virði og mikið verk
unnið fyrir gýg, sé miðað við fyrra svarið
hér að framan.
Varpasveifgras og endurvinnsla.
En vel á minnzt: varpasveifgras! hvað er
nú það? Er það ekki ágætt? Nei, því er nú
miður. Ef svo væri þyrfti ekki að hafa á-
hyggjur út af nýræktunum. Flestir bændur
munu kannast við ljósgrænan grashýung
mjög þéttan sem alla jafna er fljótur að ná
fótfestu i opnu landi, kali og nýræktun,
þar sem sáðgresið er að hverfa. Það er
varpasveifgrasið. Sérstaklega mun það vera
tryggur förunautur búfjáráburðarins þar
sem það er komið í tún á annað borð vegna
þess hve mikið það myndar af fræi: Þar
sem það er búið að ná fótfestu víkur það
varla fyrir öðrum gróðri eins og t. d. haug-
arfinn verður að sætta sig við, en því
nefni ég hann, að varía mun vera hægt að
gera upp á milli þessara tegunda sem nytja-
jurta, en varpasveifgrasið þó þeim mun
verra sem erfiðara er að losna við það.
Nú væri fróðlegt að vita; í fyrsta lagi: hve
stór hluti árlegrar nýræktar bænda verður
varpasveifgrasinu að bráð, að miklu eða
öllu leyti, þegar sáðgresið er dautt? (hafi
það komið upp). Og í öðru lagi; hve stór
hluti kemur út sem gott valllendistún þeg-
ar sáðgresið er horfið?
Eg veit auðvitað ekki svörin við þessum
spurningum, en efast um að þau séu mjög
uppörvandi.
Þá er það seinna svarið, sáðskiptin og
endurvinnslan. Að vísu geta slíkar aðgerðir
eflaust aukið afrakstur landsins, en þurfa
líka jafnframt að standa undir þeim kostn-
aði, sem af þeim leiðir, og sem af eðlileg-
um ástæðum verður aldrei greiddur að
nokkru af ríkinu eins og kostnaður við ný-
rækt.
Grýttur jarðvegur leyfir heldur ekki stöð-
ugar endurvinnslur svo í lagi sé og holklaka-
hætta mun aukast við slíkar aðgerðir. Við
búum heldur ekki við þau landþrengsli, að
nausynlegt sé að miða afrakstur ræktar-
landsins við hámarksgetu þess, heldur get-
um við leyft okkur að miða afraksturinn
við tilkostnað. Verkfæra- og vinnuaflskort-
ur á búum veldur því ennfremur, að þessi
úrlausn á málinu verður að minni hyggju
að teljast dæmd úr leik.
Þar að auki er ekki útilokað að hægt sé
að gera varanlegar sáðsléttur ef réttar leið-
ir finnast og kem ég að því síðar.
Nú hef ég engin tök á að sýna fram á
hvað dæmið hér að framan, varðandi gróð-
urinn í sáðsléttunni eða önnur lík, eiga víða
við. Það vita héraðsráðunautar og bænd-
urnir sjálfir betur. En þau eru til og það