Freyr - 01.05.1960, Síða 26

ar.a þess. Hér er ótalinn sá vélakostur, sem
til þess þarf að verka fóðrið eða þó öllu
heldur vernda það í heystæðunni. Er hér
átt við súgþurrkun, og tækja hennar að-
eins getið hér til að minna á þau. Er trú-
legt að sá liðurinn verði í reynd engu ó-
merkara viðfangsefni en sjálf fóðuröflun-
in. Enn má og minna á mjaitavélar og
verður trauðla um mjólkurframleiðslu að
ræða svo miklu nemi, komi þær ekki við
söguna. Sé þetta metið mun óhætt að bæta
við 35 þúsundum og þó varlega metið.
★
Þó að sá listi, sem hér að framan er getið,
verði hér lagður til grundvallar, er enn
fjarri lagi að fullmetið sé það fjármagn,
sem til þess þarf að vélbúa eitt sveita-
heimili, og þó að ógleymdri þeirri upphæð,
sem bundin er í meðalbústofni. En það
mál er svo víðfaðma að ókleyft er að gera
því viðunandi skil hér. Sjálfsagt væri það
bezta lausn þessara mála, að búa landbún-
aði vorum þau skilyrði, að hann gæti ó-
studdur birgt sig að vé’.um eftir viður-
kenndri nauðsyn samtíðar vorrar. En ekki
er ólíklega til getið, að það mundi stappa
nærri ofrausn að búa honum einum af
framleiðsluatvinnuvegum vorum þá að-
stöðu. Samhjálp þjóðfélagsins hefur talið
nokkru varða að greiða götu annarra at-
vinnuvega á ýmsan veg í þessu efni, með
lögfestum fjárframlögum til sjóðastofn-
unar, sem hafa það hlutverk að auðve’da
útgerðar- og iðnaðarmönnum að beygja
vélaorkuna til hlýðni og hagsbóta. Má í því
sambandi nefna Fiskiveiðasjóöinn, Fiski-
málasjóðinn og Stofnlánadeild sjávarút-
vegsins, sem enn mun til í bókum þeirrar
stofnunar, er sýna að á sínum tíma hafði
hann hlutverki að sinna. Þjóna þeir allir á
eina eða aðra lund því markmiði að vélbúa
sjávarútveginn. Þá má og nefna Iðnlána-
sjóð íslands, sem hliðstæðu hlutverki mun
gegna í þágu iðnaðar.
Framantaidar stofnanir lána fé til kaupa
á skipum og vé’.um, til fiskiveiða og iðn-
aðar. Hiutverk þessara tækja verður að
teljast hliðstætt í þágu þeirra atvinnu-
greina og vélasamstæða sú er ég áður nefndi
í þágu landbúnaðar. Öll þessi tækni auð-
ve’dar og eykur öflun verðmæta úr skauti
moldar og miða, eða eykur fyrir milligöngu
iðju, verðmæti þess efnis, sem fyrir hendi
er. En sá regin munur er hér á, að til
framdráttar tveggja þessara tækniflokka
hefur þjóðfélagið efnt til sérstakra úrræða,
þó hinn þriðji sé í reynd enn án slíkrar
hjálpar að mestu.
Þegar lögin um Ræktunarsjóð íslands
voru samin, var þetta haft í huga. Þar
segir í niðurlagi 4. gr. eftir að ta’in eru upp
mörg verkefni, sem sjóðurinn skuli leysa
— jafnvel drjúgum fleiri en hann hefur haft
bolmagn til að sinna: „svo og til bústofns-
auka og kaupa á vélum, sem notaðar eru
við landbúnað.“
Reynslan hefur sýnt, að önnur þau verk-
efni, sem Ræktunarsjóði voru falin voru
drjúgum fieiri en hann hefur getað sinnt.
Verður þó stjórn hans og rekstri trauðla
borin á brýn svik við sitt hlutverk. Hann
mun hafa rækt það með ágætum, sem
honum var í reynd á hendur falið, og orð-
ið bændum hin mesta stoð við umbætur síð-
ári ára. En hann hefur ekki valdið fleiri
verkefnum, og getur það ekki að óbreytt-
um aðstæðum.
Til er og annar sjóður, sem mjög hefur
rétt bændum hjálparhönd, þó aðeins hafi
verið um ákveðinn þátt að ræða. í lögum
um ræktunar- og húsagerðarsamþykktir í
sveitum nr. 7, 1945 segir í 9. gr.:
„Verja skal úr framkvæmdasjóði rík-
isins allt að 6 milljónum króna til
greiðslu helmings af kostnaðarverði
þeirra véla og verkfæra, kominna á á-
kvörðunarstað, sem Vélanefnd ríkisins