Freyr - 01.05.1960, Qupperneq 28

180
FRE YR
verðs. Heimilt er þó að taka annan eða
síðari veðrétt gildan ef opinberir sjóðir ein-
ir eiga forgangsveð., og lánin samanlögð eru
innan 3/5 virðingarverðs.“
Loks segir í lögum um viðauka við nefnd
lög nr. 31 1954 í 2. gr.:
„Fé það, er um ræðir í 1. gr., ber
veödeiMinni að lána eingöngu til jarða-
kaupa eftirgreindum aðilum.
1. Bændum, sem eru að byrja búskap
og verða að kaupa sér jarðnæði af þeim
sökum.
2. Bændum, sem verða að kaupa sér
jarðnæði til að geta haldið áfram bú-
skap.
3. Bændum, sem verða að innleysa til
sín eignarhluta meðerfingja sinna í á-
býlisjörð sinni.
4. Bændum, sem eiga kost á að fá á-
býlisjarðir sínar keyptar. Engum lán-
takanda má veita hærra lán en 35 þús.
krónur.“
Hér skal ekki farið lengra út í þennan
samanburð og mun þó auðrakið, að frá
hendi ríkisva’dsins mun drjúgum rýmra
um frumbýlinga í öðrum greinum íslenzks
athafnalífs en landbúnaðinum. Sanna
framangreindar tilvitnanir, að ekki er um
neitt vanmat að ræða þó því sé slegið
föstu, að þær stofnfjárlánaupphæðir, sem
hér hafa verið tilfærðar, nái skammt til að
leysa þessi vandræði frumbýlingsáranna,
þegar vélaþörfin er og höfð í baksýn. En
vert er að geta þess, að Raforkumálasjóður
leggur fram verulega upphæð til að rafvæða
einstök sveitabýli, — hjálp sem er góðra
gjalda og allra þakka verð, en haggar
engu um það, sem sagt hefur verið um
ljánsfjárþörf til annarra greina búreksturs-
ins.
★
Af framanskráðu má ljóst vera:
í fyrsta lagi: Nú virðist engin aðstoð
fyrir hendi af hálfu hins opinbera, er auð-
veldi bændum að gera sér vélakost samtíð-
arinnar svo tiltækan, sem óskir standa til
og allir munu sammála um, að full nauð-
syn sé, eigi landbúnaðurinn ekki að slitna
úr framvindu þjóðarinnar í öðrum grein-
um.
í öðru lagi: Stofnfjárþörf búanna heíur
vaxi svo gífurlega að mjög er uggvænt,
enda víst að hinn margnefndi flótti frá land
búnaðinum á sérstakan og áhrifamikinn
byr í stofnfjárskortinum. Er í því efni
ástæða til að undirstrika viðhorf og bjarg-
ráðavonir frumbýlinga til þessara mála í
heild eins og gert hefur verið hér að framan.
í þriðja lagi: Það myndi bændum mjög
til hagsbóta, ef fyrir hendi væri sérstakur
vélakaupasjóður, sem hefði það hlutverk
með höndum að létta undir með þeim
við það að birgja upp heimili sín að þeim
vélum, sem nauðsynlegar verður að telja.
Væri hlutverk hans það, að veita sæmilega
hagstæð lán á nokkrum hluta þess fjár,
sem á hverjum tíma þarf til að vélbúa með-
alheimili, eins og þau gerast á hverjum
tíma.
Og í fjórða lagi: Það virðist engin of-
rausn af hendi samhjálpar þjóðfélagsins,
þó að efnt yrði til stofnlánadeildar, er hlið-
stæð væri að gerð og starfsháttum þeim
sjóðum, sem þegar hefur verið efnt til til
framdráttar hinum tveim aðalatvinnuveg-
um vorum.
Ég vil með framanskráð í huga fela
bændastéttinni, — og þá fyrst og fremst
forustuliði hennar í félagsmálum, þessar
hugleiðingar, í trausti þess, að þær verði
teknar til rækilegar athugunar, þar sem
áherzla yrði lögð á eftirtalin atriði:
1. Stofnfjármagn og lánsfjárþörf landbún-
aðarins í heild.
2. Rannsókn fari fram á því, hversu miklar
fjárhæðir þarf til þess að búa meðalbú
þeim vélakosti, sem nauðsynlegur má
teljast svo hvorttveggja sé: að gætt sé
ítrasta hófs um kröfur og þó dregin fram
þau hjálpartæki, sem til þess þurfa að
heimilisdráttarvélar nýtist svo sem full
rök standa til.
3. Leitað sé ráða um útvegun fjár til stofn-
lána, er ætlað sé tvíþætt hlutverk: í
fyrsta lagi til aðstoðar bændum við út-
vegun þeirra fóðuröflunar og ræktun-
arvéla, sem nauðsynlegar verða að telj-
ast meðalbúi á hverjum tíma og í öðru
lagi: til aðstoðar frumbýlingum.
Loks skal á það bent, að hætt er við að