Freyr - 01.05.1960, Blaðsíða 29

FREYR
181
JÁTVARÐUR J. JÚLÍUSSON:
Um hreiðurgerð
og dúnhirðingu
Vinnan í varplöndunum ætti að hefjast
í apríl, eða strax og jörð er orðin auð og
þíð. Þá á að hreinsa upp úr gömlu hreiðr-
unum og hressa þau við. Láta hey í þau
og betrumbæta skjólveggi þeirra. Einnig
að gera ný hreiður til að taka við nýjum
fuglum.
Hreiðurgerðin er ósegjanlega þýðingar-
mikil og er þar margs að gæta.
Með hreiðurgerðinni er það ákveðið hvar
fuglinn verpir, jafnvel kynslóð eftir kyn-
slóð. Með því að búa til hreiður fyrir fugl-
inn vinnst svo margt.
Ef nóg er af vel tilbúnum hreiðrum, er
að mestu leyti hægt að komast hjá því að
kollurnar verpi niðri í þanghrönnum, sem
fljóta upp í stærstu stórstraumum, þar sem
hreiðrin farast unnvörpum.
Margir hafa glímt við þann vanda að
færa þanghreiðrin, eða hækka þau upp.
Hefur það stundum lánast vel, en líka oft
mistekist og fuglinn yfirgefið, eða þá að
aðgerðin hefur orðið ófullnægjandi.
Ég hef reynslu fyrir því, að þar sem nóg
er af vel umbúnum hreiðrum, kjósa æðar-
kollurnar miklu fremur að verpa í þau en
að baslast við að búa sér til hreiður í
hrönnunum, eða annarsstaðar.
fyrr eða síðar reki að bví, að fjárhags-
geta þjóðfélagsins heimti, að tekið sé til
rækilegrar rannsóknar, hversu unnt er að
draga vélakost heimilanna saman í sam-
eign nágranna um nokkur hinna dýrari
tækja, sem sjaldan þarf að grípa til. Virð-
ast ýmis slík tæki svo dýrmæt, að á aðstoð
þeirra velti mjög um afkomu búanna. Væri
þetta vel þess vert að athugast í sambandi
við útvegun þess lánsfjár, sem hér hefur
verið gert að umtalsefni. —
Þannig er hægt að ráða því hvar fuglinn
verpir.
Er þá hægt að beina varpinu þangað,
sem maður telur bezt henta eftir hvers-
konar aðstæðum og staðháttum. Veltur á
miklu að rétt mat og framsýni stjórni
þeim aðgerðum.
Ég skal nú lýsa því, sem ég tel vera aðal-
atriði við gerð hvers hreiðurs:
1. Að sjór nái alls ekki til þess.
2. Að vatn geti ekki safnazt fyrir í því.
3. Að það sé í skjóli fyrir hörðustu átt-
um og að það skjól sé úr vel stöðugu
grjóti, sé þess kostur.
4. Að hreiðrið sé mátulega rúmt, hvorki
of né van.
5. Að útsýni sé úr því og hentugur stað-
ur fyrir blikann í næsta nágrenni.
Lengi býr að fyrstu gerð, segir máltækið,
og á það sannarlega við hér.
Þessi atriði vita einkum að fuglinum, en
líka að varðveitingu dúnsins, og hana þarf
að hafa í huga. Enginn dúnn er eins
hreinn, mikill og góður eins og þangdúnn-
inn. Það væri því gott að geta haft þang-
mylsnu í hreiðrunum, en aðallega verður
þó að stóla upp á hey í þau. Þarf það að
vera þannig valið, að það spilli dúninum
sem minnst og molni auðveldlega úr.
Mér hefur reynzt vel að bleyta heyið
áður en það er látið í hreiðrin. Þá þjapp-
ast það betur saman og sviðrar síður upp
úr þeim meðan það bíður þess að fuglinn
komi.
Æskilegt er að allri þessari aðhlynningu
sé lokið áður en fuglinn fer að setjast upp.
Þá hefst umgengnin við æðarkollurnar
og dúnhirðingin. Þá þarf að vaka yfir vel-
ferð hvers hreiðurs og laga misfellur, sem
koma í Ijós. Þar á að fara saman nákvæm
hirðing á dúninum og pössun á því, að
ekkert ami að eggjunum. Það er hægt, al-
veg að skaðlausu fyrir eggin, allt hvað
þau eru ekki fleiri en 5 í hreiðri, að taka
um það bil helming af dúninum eftir
að kollan er fullreitt, ef vel er séð fyrir
nó°u þurrleeu hevi eða sinu undir dúninn.
Rétt er að hafa það fyrir reglu að hafa
dúnvisk á poka til að leggja eggin á þegar
hreiðrið er tekið upp, svo þau kólni ekki.