Freyr - 01.05.1960, Síða 33

FRE YR
185
sem náttúrufræðingur, segja hvað laxinum
hentaði bezt. Ólafur prðfessor skyldi segja
til hvað hægt væri að komast án þess að
stangazt við ýmiss önnur lög og Jörundur
hverju líklegt mundi vera að koma gegn-
um þingið.
Ég kom tvisvar á fund til þessarar nefnd-
ar, var eiginlega með nokkurskonar skila-
boð til þeirra manna frá tveim kunnustu
vísindamönnum Norðmanna í lax- og sil-
ungsveiðimálum. Ég hafði sagt þeim frá,
að verið væri að endurskoða laxveiðilög-
gjöf íslands. — Þeir sögðu: Ef þú getur
komið því til leiðar, að laxveiði í sjó verði
bönnuð á íslandi, vinnur þú laxveiðinni
þarfara verk en þó þú yrðir ráðunautur í
tvo mannsaldra. Þessi orð flutti ég nefnd-
inni, og laxveiði í sjó er bönnuð á Íslandi.
En ég held það hafi verið þyngsta hlassið
sem Jörundur þurfti að velta á þinginu
viðkomandi laxveiðilöggjöginni nýju.
Þá var þannig ástatt í Noregi, að 85% af
laxveiðinni var tekin í sjó en einungis 15%
í ánum.
Ég spurði þessa góðu menn: Hví bannið
þið ekki laxveiði í sjó?
Þeir svöruðu, að ekki væri hægt að koma
slíku gegnum Stórþingið; sjóveiði á laxi
væri svo tengd lífsafkomu fjölda af fá-
tæku fólki við ströndina. Og því miður fer
það líklega svo með tímanum, að við Norð-
menn sjáum í endann á laxveiðinni.
Þessir framámenn Norðmanna í lax-
veiðimálum höfðu mikla trú á gagnsemi
þessara litlu klakstöðva og sleppingu seiða
um leið og þau voru laus við kviðpokann.
Það er hið sama og Þór Guðjónsson veiði-
málastjóri nefnir „kviðpokaseiði“. En seiði
með kviðpoka þola afarilla flutning. —
Þessa trú sína á klakstöðvunum byggðu
Norðmenn á þeirri kenningu (sem átti
auðvitað að vera vísindi), að laxinn sjálf-
ur frjóvgaði ekki nema 3—7% af sínum
eigin hrognum, en vanur klakmaður 95 og
allt upp í 100% af hrognunum.
En nú mun sú kenning mjög vefengd
meðal vísindamanna og talið að laxinn geti
frjóvgað meginhlutann af hrognum sín-
um — ef ekki öll.
Englendingar halda enn fram hinu nátt-
úrlega klaki og uppeldi. Og það er rétt.
Laxinn sjálfur greíur hrognin 20—40 cm.
niður í árbotninn og þar eru hrognin
geymd án allrar hættu. Skríða svo upp úr
mölinni á svipuðum tíma og seiðin frá
klakstöðvunum eru flutt í árnar, En þá
byrja margskonar hættur fyrir þau. —
Fiskar, fiskiendur og kría eta þau, stór-
flóð henda þeim upp á bakka í þúsundatali
og margt fleira.
Um þá kenningu að ala seiði i klakstöð
yfir sumartímann, en sleppa þeim svo að
haustinu, sem Þór veiðimálastjóri hefur
eitthvað fengizt við, get ég ekkert sagt og
verður þar reynslan ein úr að skera. En
dálítið finnst mér það einkennilegt að ala
seiðin í húsum inni yfir sumarið en sleppa
þeim svo á „hagann“ í ánum, undir haust
og vetur, og þá eðlilega óvön að bjarga
sér úti í náttúrunni.
Nákvæmar rannsóknir Ameríkumanna
hafa nú sýnt, að klakstöðvar, byggðar á því
að setja seiðin nýlega klakin í árnar, hafa
svo litla þýðingu fram yfir náttúrlegt klak,
að slík fyrirhöfn borgar sig alls ekki. —
En þar sem um laxlausar ár er að ræða, er
auðvitað öðru máli að gegna.
En þær klakstöðvar, sem reknar eru með
það í huga að ala seiðið upp þar til það
hefur fengið þann þroska og lit, sem bend-
ir á löngun þess til hafgöngu, þurfa að
vera stórar og kosta mjög mikið fjarmagn
og æfðan mannskap með sérkunnáttu, því
að lítið misstigið spor í mataræði og hirð-
ingu getur orsakað dauða tugþúsunda á
einni nóttu.
Ég las fyrir nokkru, í ársskýrslu Norð-
manna, um lax- og silungsveiði þar í landi.
— Þar stóð þetta: „Víst er það, að við verð-
um að leggja niður okkar smáu klakstöðv-
ar, og fara inn á hina Amerísku aðferð með
fiskauppeldið. En eins og sakir standa
vantar okkur bæði fjármagn og kunnáttu-
fólk til slíks.“
Mér virðist að þessi grein hlunninda
landsins sé komin á mjög góðan rekspöl og
má vænta áframhaldandi vaxtar. Ríkis-
valdið hefur skilið þörfina fyrir aðstoð og
veitt til veiðimálanna.
Ólafur á Hellulandi.
1____________________