Freyr - 01.03.1965, Síða 13

FRE YR
69
Byggingarlag og mjólkurlagni nautgripa
Hér fer á eftir þýddur hluti úr II. kafla bókarinn-
ar: ÁRFTLIGHET OCH HUSDJURSFÖRÁDI.ING
eftir Ivar Johansson og Jan Rendel, útgefandi LTs
Förlag, Stockholra, 1963. Kaflinn allur heitir:
„Kroppsstorlek och slaktegenskaper", en sá hlutinn,
sem þýddur hefur verið, nefnist: „Avsluttande syn-
punkter" (Ályktunarorð) og hefst á bls. 245.
Þýð.
„Það er greinilegt, að þá eiginleika, sem
mynda grundvöllinn að hagkvæmri kjöt- og
fleskframleiðslu, fóðurnýtinguna, vaxtar-
hraðann og kjötgæðin, er alla hægt að bæta
með skipulögðu kynbótaúrvali. Þetta sýnir
sig ekki sízt á þeim árangri, sem náðst hef-
ur í fleskframleiðslunni, enda þótt fram-
farirnar þar séu vitanlega ekki eingöngu
kynbótum að þakka. Hinar öru framfarir í
svínaræktinni hafa getað átt sér stað
vegna prófunarstöðva, þar sem möguleikar
hafa verið á að dæma á hlutlausan hátt
kynbótagildi undaneldisgripanna.
Ef reynt yrði á hliðstæðan hátt að bæta
vaxtarhraða og kjötgæði hjá nautgripum
og sauðfé, þá getur orðið nauðsynlegt að
koma á fót einhvers konar einstaklings-eða
afkvæmarannsókn á þeim karldýrum, sem
notuð eru í stórum stíl til undaneldis, t. d.
á sæðinganautum. Hér standa menn hins
vegar andspænis vandamálinu að bceta
samtímis mjólkur- og kjötframleiðslu.
Möguleikarnir á því byggjast á erfðasam-
henginu milli þessara eiginleika. Fram að
þessu hafa aðeins fáar rannsóknir verið
gerðar, sem varpað geta ljósi á þetta flókna
vandamál.
Mason o. fl. rannsökuðu í marz samheng-
ið milli mjólkurmagns annars vegar og
hæðar á herðakamb og þunga á fæti hins
vegar, hjá kvígum á dönsku afkvæmarann-
sóknastöðvunum. Þegar aldursmunur við
burð var enginn, var erfðasamhengið milli
mjólkurmagns og hæðar á herðakamb
-þ 0,36, en milli þunga á fæti í marz og
mjólkurmagns -r 0,07. Seinna samhengið
gefur tæpast til kynna nokkurt neikvætt
samhengi milli þunga á fæti og mjólkur-
magns. Samkvæmt rannsókn, sem Johans-
son gerði, var vöxtur kvígnanna frá burði
og fram í marz mjög óverulegur hjá kvíg-
um, sem mikið mjólkuðu. í mörgum tilfell-
um léttust þær jafnvel. Beint samhengi
(fenotypisk korrelasjon) milli þungans á
fæti rétt eftir burð og mjólkurmagn ins
var hins vegar jákvætt (0.22). í rannsókn
þeirri, sem áður hefur verið vísað til, eftir
Blackmore o. fl., yfir erfðasamhengið milli
ýmissa mála á lifandi gripum af svart-
skjöldóttu, amerisku mjólkurkyni, voru
einnig rannsökuð áhrif stærðar gripanna á
magnið af miólk með sömu fitu. Rannsókn-
in var gerð á 334móður-dóttur-samstæðum.
Stærð gripanna var mæld við 6, 12 og 24
mánaða aldur. Reiknað erfðasamhengi var
allbreytilegt, eftir því, á hvern hátt það
var reiknað. Þó kom í ljós á öllum aldurs-
skeiðum jákvætt erfðasamhengi (r=0,2
—0,3) milli mjólkurmagns og hæðar á
herðakamb. Niðurstaðan var þannig því
sem næst hin sama og hjá Mason og sam-
strafsmönnum hans. Erfðasamhengið milli
brjóstummáls og mjólkurlagni var nei-
kvætt, en ekki fannst neitt samhengi á
milli þunga gripanna á fæti og mjólkur-
lagninnar.
Kynbætur, sem miða að því að auka
mjólkurmagn, virðast þannig hafa í för
með sér samtíma breytingar á líkamshlut-
föllum skepnanna, þannig að þau verði
hærri á herðakamb og með minna brjóst-
rými. Fyrri rannsóknir hafa sýnt fram á,
að um jákvætt ramhengi er að ræða milli
kjötgæða og hlutfallsins á milli brjóstum-
máls og hæðar á herðakamb. Því má búast
við, að kynbæturnar leiði til minnkandi
kjötgæða, og rannsóknir gerðar af Cook
o. fl. styðja þetta. Þar var rannsakað sam-
hengið á milli kjötgæða 83 uxa af mjólk-
urstutthyrningakyni og mjólkurmagns
mæðra þeirra, miðað við sömu fitupró-