Freyr - 01.06.1968, Blaðsíða 14

ÓLAFUR E. STEFÁNSSON
Þróun og stefnur
f nautgriparækt
Útdráttur úr útvarpserindum fluttum 1967
Hin ræktuðu nautgripakyn, sem kunnust
eru í heiminum, hafa flest orðið til síðustu
200 árin. Er stöðugt unnið að því að rækta
þau og bæta, og ný kyn eru mynduð 1 því
skyni að sameina kosti hinna eldri, bæði til
að nota þau hreinræktuð við ólík skilyrði
og til einblendingsræktar.
Nautgripir hafa frá aldaöðli verið notaðir
á þrennan hátt aðallega: til mjólkurfram-
leiðslu, kjötframleiðslu og dráttar, auk þess
sem húðir hafa um langan aldur verið not-
aðar til leðurgerðar. Þá má geta þess, að
stór hluti búfjáráburðar fellur til við kúa-
búskap, en sums staðar, svo sem í Indlandi,
er skánin notuð til eldsneytis eins og sauða-
tað hér á landi áður fyrr.
Við ræktun nautgripa hefur annars vegar
verið lögð áherzla á mjólkureiginleika og
hins vegar á kjötframleiðslu. Hafa þannig
verið mynduð mörg sérstök mjólkurkyn og
sérstök holdakyn, en stundum er stefnt að
því í ræktuninni að sameina þessa eigin-
leika í einu og sama kyninu.
Að sjálfsögðu voru það bændur, sem í
öndverðu hófu ræktunarstarfið og haft hafa
það með höndum æ síðan. Fljótlega mynd-
uðu þeir þó samtök til eflingar ræktuninni,
oft sérstakt félag um ræktun hvers kyns, og
réðu sérstaka búfjárræktarmenn til ráðu-
neytis.
Þessi þróun hefur orðið í ríkari mæli
eftir því sem þekking í fóðurfræði, erfða-
fræði og tækni hefur vaxið. Eðlilega hefur
starfsemi þessi mótazt af viðhorfi bænda til
hagkvæmrar framleiðslu við þær aðstæður,
Ólafur E. Stefánsson.
sem þeir hafa búið við á hverjum stað og
tíma. Á það og við með framfarir á öðrum
sviðum landbúnaðar og búvöruframleiðslu.
I nútímaþjóðfélagi eru örar breytingar á
flestum sviðum, og framleiðendur búvöru
þurfa eins og aðrir að taka tillit til þeirra
og haga framleiðslu sinni með tilliti til
nýrra viðhorfa. Vinsældir ákveðinna vöru-
tegunda breytast, t. d. eftirspurn á hinum
ýmsu flokkum nautakjöts, og bændur
þurfa meir en áður var að haga fram-
leiðslunní í samræmi við þær eftir því,
sem aðstæður leyfa. Með sívaxandi
aðstoð ríkis og sveitarfélaga við að
auka félagslegt öryggi, velferð og mennt-
un, eykst víða um lönd íhlutun ríkis-
ins og áhrif á efnahagslíf og framleiðslu.
Þetta gildir um stefnur í landbúnaði sem
öðrum atvinnugreinum, og getur ríkisvald-
ið beint eða óbeint haft áhrif á það, hvaða
búvörur eru framleiddar og í hve ríkum
mæli, einkum gagnvart verzlun milli landa.
Nærtæk dæmi um þetta eru frá Banda-
ríkjunum og þá ekki síður í sambandi við
Efnahagsbandalag Evrópu.
Af því, sem nú hefur verið sagt, er ljóst,
að bændur víða um lönd þurfa nú að taka
tillit til fleiri atriða en áður og beina fram-
leiðsluháttum inn á þá braut að geta á sem
skemmstum tíma aðhæft hana breyttum
viðhorfum. Fagmenn landbúnaðarins eru
hér til aðstoðar hver á sínu sviði.
En hversu veigamikil atriði, sem stefnur
240
F R E Y R