Freyr - 01.06.1968, Page 21

Magníumskortur
og hörgulkvillar
Það hefur borið við hér og þar, að kýr hafa
fengið krampa á vissum bæjum, einkum
um það leyti sem þær hafa verið á beit í
fullum gróanda. í ýmsum tilvikum hefur
þar verið um að ræða kvilla, sem á rót að
rekja til skorts á steinefninu m a g n í -
u m , en það er léttmálmur, sem þarf að
vera í örlitlum mæli í fóðri búfjárins og
sérstaklega í nokkru mæli þegar skepn-
umar gefa miklar afurðir eins og kýr í
hárri nyt. Um þennan kvilla hefur verið
bæði ritað og rætt hér á landi, en almenn-
ingi mun þó vera óljóst hvað gera ber til
þess að hindra magníumskort og þar með
heimsókn kvillans, sem oft hefur valdið
dauðsföllum hér eins og annarsstaðar.
Við skulum hér láta útlenda fræðimenn
hafa orðið, vera má að þeim sé veitt meiri
eftirtekt og á þá hlustað betur en okkar
eigin leiðbeinendur. Þeir heita Bo Pers-
son, dýralæknir og Sven Sanne sérfræð-
ingur, báðir sænskir.
í sambandi við ýmsa sjúkdóma í búfé
koma einatt fyrir krampadrættir í vöðv-
um, einkum í útlimum og á hálsi. Slík
fyrirbæri er alls ekki víst að séu af völd-
um magníumskorts, en hitt er staðreynd,
að magníumskortur er algeng orsök
krampa, bæði hjá mjólkandi kúm og hjá
ungviði. Það er magníumskortur í blóð-
inu, sem kemur af stað krampadráttum.
Svipuð einkenni koma stundum fyrir og
eru arfbundin, vissar eiturverkanir geta
F lí-E Y R
haft hliðstæð áhrif án þess að slíkt hafi
nokkur tengzl við magníumskort.
Krampar, sem stafa af magníumskorti,
eru stundum kallaðir „fjóskrampar“.
Þegar kýrnar eru í hárri nyt og hafa verið
það nokkurn tíma eftir burð — stundum
2—3 mánuði — daprast þær og missa oft
lyst unz krampadrættir koma í Ijós. Stund-
um kemur fyrirbærið tiltölulega snöggt.
Bezta vörnin gegn kvillanum er gott
og alhliða fóður og hættan virðist algeng-
ust þegar kýrnar fá einhliða grasfóður.
Mikil alvara er orðin á ferðum þegar
kramparnir gera skepnunni ókleift að
standa, hún sparkar með stífum limum og
froðufellir stundum og krampadrættir auk-
ast við snertingu og stundum aðeins við
óvænt hljóð, t. d. getur skrölt í mjaltabún-
aði haft þau áhrif á viðkvæma gripi, að
samdráttur verði í vöðvum ósjálfrátt —
en það eru krampar. Verði vart slíkra
fyrirbæra þá er alvara á ferðum og að-
gerða þörf. Sé um að ræða magníumskort
er nauðsynlegt að fá dýralækni til að
dæla inn magníumupplausn og þar á eftir
bæta svo sem 50 g af magníumsýringi í
kraftfóðrið daglega um tíma.
En bezt af öllu er náttúrlega að leitast við
að fyrirbyggja svo að ekki þurfi að koma
til sérstakra læknisráða. Auðvitað er aldrei
með öllu hægt að fyrirbyggja sjúkdóma,
en öll viðleitni til þess er þó eðlileg.
Rétt fóðrun fyrirbyggir krampa.
Vaxandi dýr, og umfram allt mjólkandi
kýr, sem skila daglega og um langan tíma
miklum afurðum, þurfa sérstaka og ná-
kvæma aðgæzlu þegar þeim er skammtað
daglegt fóður.
Þess ber að minnast, að 99% af kalk-
magni líkamans er í beinum og um það bil
70% af magníum er þar einnig geymt.
Normalt er talið, að í ösku beinanna sé 36%
kalsíum, 17% fosfór en aðeins 0,8% magn-
íum. í hverjum lítra mjólkur eru 1,2 g Ca,
en aðeins 0,1 mg Mg. Magníumskammt-
247