Freyr - 15.06.1983, Page 8

Tónninn
Játvarður Jökull Júlíusson
Nú verða bændur að verja rétt sinn
Ekki er einleikið hvað Sjávarútvegsráðuneytið veður uppi með valdníðslu og yfirgangi á
hendur bændum og lœtur sem forn réttur þeirra, gamlar hefðir, lögmál lífs og náttúru,
séu ekki til.
Sjávarútvegsráðherra er á rangri
línu, haldi hann að ráðuneyti hans
megi ráðslaga tneð selveiðar eftir
þess höfði. Alveg eins gætu þeir
kumpánar sagst eiga yfir að ráða
æðarfugli, bjargfugli, laxi og sil-
ungi, af því þær skepnur skapar-
ans geta synt á og í sjó.
Selveiði er hlunnindi sem fylgja
og hafa fylgt bújörðum frá
ómunatíð. Selveiði er metin til
hlunninda í fasteignamati, er hluti
af verði jarðanna, fastur gjald-
stofn bæði í eignaskatti og fast-
eignagjöldum, alveg eins og lax-
veiði, æðarvarp og reki.
Af þessu leiðir það og liggur
óuntflýjanlega í hlutarins eðli, að
drepi aðvífandi og óviðkontandi
menn seli, þá samsvarar það alveg
laxveiðum Færeyinga um höfin víð
og samsvarar líka því þegar veiði-
þjófar drepa æðarfugl. Það er fé-
lagsskapurinn sem Hringorma-
nefndin og Sjávarútvegsráðuneyt-
ið eru í.
Tilvera landsels og útsels er
bundin landinu ámóta óumflýjan-
lega eins og tilvera lax og göngu-
silungs er bundin landinu, þ. e.
fersku vatni í ám og lækjum á
landi. Þetta er atriði sem skiptir
sköpum og ræður úrslitum. Fram
hjá því verður ekki gengið nema
allt réttlæti sé fótum troðið. Útsel-
urinn kæpir á úteyjum og út-
skerjum fyrir ofan flæðarmál.
Þangað fara urturnar til að láta
kópana sjúga og ala þá þar upp
allt þangað til þeir fara úr fæðing-
arhárunum. Þeir alast upp uppi á
landi.
Nokkuð áþekkt er hjá landseln-
um. Urturnar kæpa á skerjunr í
vogum og sundum næst landi og
skríða á land upp í hvert sinn sem
kóparnir þurfa að sjúga. Þeir alast
því einnig uppi á landi og verða
vanabundnir æskustöðvunum og
fastheldnir við þær eins og aðrar
skynsamar skepnur. Við brim-
ströndina á landselurinn líka
stöðvar uppi á söndunum og enn-
fremur á sandeyrum uppi í stór-
fljótunum. Gegnir þar nákvæm-
lega sama máli um uppeldi kóp-
anna. Það styðst við landið, bygg-
ist á því.
Rétt hlunnindabænda má ekki
bera fyrir borð, né fótumtroða
hagsmuni þeirra. Þar mega
hagsmunasamtök bænda og fé-
lagssamtök ekki bregðast, heldur
þurfa þau að rísa ótrauð upp til
varnar. Og það sem meira er.
Þarna á Landbúnaðarráðuneytið
að láta til sín taka og að sér kveða
og stoppa af frekjudólgana í Sjáv-
arútvegsráðuneytinu. Segja:
Hingað og ekki hóti lengra.
Enginn bóndi né heldur nokkur
aðili sem á að vernda rétt bænda,
má hugsa sem svo: Ekkert verð
fæst fyrir selskinn lengur. Þess
vegna þýðir ekkert að veiða sel,
þess vegna tekur því ekki að
skipta sér af því þótt aðrir taki í
taumana. Hugsunarháttur af
þessu tagi er svo skammsýnn að
engu tali tekur. Selskinn, kópa-
skinnin, eru nú einu sinni dýrindis
vara, svo fögur náttúruafurð, að
naumast getur hjá því farið að sóst
verður eftir þeim á ný og það ef til
vill fyrr en nokkurn nú grunar.
Þess vegna má ekki koma fyrir
bændur að glata rétti sínum.
Hætta steðjar að landselnum
vegna þeirra gegndarlausu
hrognkelsaneta, sem girða alla
firði. Þar kemur Sjávarútvegs-
ráðuneytið enn við sögu, kann sér
lítt hóf, skeytir engu þó fornar
hefðir séu þverbrotnar, blint í
sjálfs síns sök og stendur fyrir
þvílíkri rányrkju að undrum sætir.
Vandræði út af hringormi. Sagt
er að meira beri á hringormi og er
456 — FREYR