Freyr - 15.09.2000, Page 20

Lesið í landið
Gönguferðir af ýmsum toga
sækja stöðugt á sem vinsæl
afþreying hjá almenningi.
Gildir þá einu hvort um er að ræða
heilsubótargöngur á sléttum gang-
vegum eða torfærari leiðir þar sem
meira reynir á fæmi gönguhrólfa
(mynd 1) Þetta er ódýr skemmtun
þar sem allir geta fundið eitthvað
við sitt hæfi og ekki síst tilvalið fyr-
ir alla fjölskylduna að sameinast
um áhugamál.
A okkar fallega landi em óþrjót-
andi gönguleiðir og einungis
áhugasvið viðkomandi sem stjóm-
ar. Ákveðin svæði njóta þó meiri
vinsælda en önnur og ræður þar oft-
ast sérstætt náttúrufar, sagan eða
ögrandi fjallstindar. Umferð, merk-
ingar og hversu aðgengilegt göngu-
landið er hefur einnig áhrif.
Það er gömul saga og ný að
„landslagið væri lítils virði ef það
héti ekki neitt.“ Fyrir hinn almenna
útivistarmann er vitneskja um það
svæði, sem gengið er um, eitt af því
sem margfaldar gildi gönguferðar-
innar. Skiptir þá ekki máli hvort um
er að ræða stutt rölt um bæjarhólinn
hér á Hólum eða göngu yfir Heljar-
dalsheiði svo að dæmi séu tekin.
Blessunarlega hefur verið staðið
býsna vel að ömefnasöfnun um
land allt og þau varðveitt sem
skráðar heimildir handa komandi
kynslóðum sem innan tíðar vaxa að
stómm hluta upp í þéttbýli. Með
slíkri þróun rofna hin daglegu
tengsl við náttúruna sem gerðu það
að verkum að hver hóll og hæð
skipti máli í leik og staifi kynslóða
öld eftir öld.
Sérhver bær á sína sögu
En það eru víða „sögustaðir“.
Raunar má um landið allt skoða
byggða- og búsetuþróun þess.
Gamlar rústir, sem gróið er yfir,
geta verið sögusvið örlagaríkra at-
burða þó að ekki hafi verið fært í
annála heldur varðveist í munnlegri
eftir
Gunnar
Rögnvaldsson,
Hólaskóla,
ferðamála-
braut
geymd í nágrenninu. Garðbrot,
lækur eða álfaþúfa, allt geta þetta
verið sviðsmyndir atburða, leikja
og dagdrauma fólks um aldir. Og
þama kreppir skóinn. Stöðugt fara
fleiri bæir í eyði eða þar verða ábú-
endaskipti, eldra fólkið flyst í burtu
og um leið eykst hættan á að sögur
og munnmæli, er tengjast landinu,
glatist. Við þessu er þó hægt að
spoma. Langar mig í því sambandi
að nefna einstaka heimildasöfnun
sem nú er í gangi við ritun Byggða-
sögu Skagafjarðar. Þar fer ritstjór-
inn, Hjalti Pálsson, ekki einungis á
hvert einasta býli í héraðinu og
skráir sögu þess heldur einnig á öll
sel sem vitað er um, teiknar af þeim
uppdrátt og staðsetur með GPS
mælitæki. Sömuleiðis safnar hann
sögum og munnmælum gömlum og
nýjum hjá heimamönnum er tengj-
ast búsetu jarðanna. Þannig verður
mörgum heimildum bjargað frá
glatkistunni.
Til að viðhalda þessum menning-
ararfi okkar og ekki síst koma hon-
um til skila þarf að gera tvennt.
Annars vegar virkja áhuga almenn-
ings og auðvelda honum að lesa í
landið, þ.e. vita eftir hverju á að
Urð og grjót, upp ímót“.
20 - FREYR 9/2000