Freyr - 15.09.2000, Blaðsíða 37

Múlakvísl hefur landræman frá
fjalli til sjávar verið grædd þar sem
áður voru sandar. A sjálfum Mýr-
dalssandi sem heita má að allur hafi
verið ein ægileg auðn síðan eftir
Kötluhlaupið 1918 hafa nú verið
græddir upp allbreiðir bekkir
beggja vegna vegar allt austur undir
Álftaver, nokkuð á annað þúsund
hektarar að flatarmáli. Fyrir austan
Skálm liggur þjóðvegurinn austur
undir Kúðafljót, m.a. framhjá Lauf-
skálavörðum um svæði sem á síð-
ustu 20-30 árum hefur gróið upp frá
því að vera berir aurar eða sandar.
Þar fyrir austan tekur við Eld-
hraunið allt austur á móti Kirkju-
bæjarklaustri. Þetta ríflega tvö-
hundruð ára hraunflæmi er nú nær
allt fallega gróið og hefur miklu
munað um gróðurframvinduna síð-
ustu áratugina, þó að enn sé háð
hörð glíma við sanda og jökul-
hlaup.
Austan við Skaftá hjá Klaustri
tekur við Stjómarsandur, svo að
enn sé fylgt þjóðveginum. Við
hann hófst glíman þegar fyrir
aldamótin 1900, en nú er hann að
mestu gróinn og ræktuð skjólbelti
setja svip sinn á landið. Neðan við
Eystra-Eldhraunið er Brunasandur
sem ekki ber lengur nafn með
rentu.
■..... , ..-.™
Þegar kemur austur fyrir Lóma-
gnúp tekur við hinn ógnarvíðfeðmi
Skeiðarársandur, sem í flestra aug-
um mun vera auðnin ein, en svo er
ekki. Þrátt fyrir nýleg jökulhlaup er
sandurinn að verulegu leyti að gróa
upp bæði ofan þjóðvegar, þar sem
m.a. birki er tekið að nema land, og
einnig þar fyrir neðan eru að gróa
upp mellönd og jafnvel mýrlendi
enn nær sjónum. Þar hafa um nokk-
um aldur verið afréttarlönd bæja í
Öræfum, en ákveðinni ítölu fylgt.
Öræfasveit, frá Skeiðará að Jök-
ulsá á Breiðamerkursandi, hefur
orðið fyrir meiri áföllum vegna
eldgosa og jökulhlaupa en nokkur
sveit önnur. Alkunna er að hún
breyttist við eitt hlaup samfara
eldgosi í Öræfajökli 1321, úr
Litlahéraði í „Öræfi“. Nú þegar
allar ámar hafa verið brúaðar og
hamdar með fyrirhleðslum er land
þar að gróa upp og birki og víðir
hefur numið land á stórum
svæðum frá Skaftafelli í vestri
austur fyrir Virkisá austan við
Svínafell, svo dæmi sé nefnt.
Grávíðir þekur þar einnig stórar
flesjur. Um miðbik sveitarinnar
hefur Landgræðslufélag Öræf-
inga, stofnað 1992, haslað sér
völl. Það girti í samvinnu við
Landgræðslu ríkisins um 13 km
langa girðingu frá Hofi og austur
að Hnappavöllum norðan þjóð-
vegar og friðaði um 5000 hektara
af ógrónum skerjum (melum) í
lághlíðum Öræfajökuls og er nú
þegar búið að græða þar stór
svæði með plöntun og sáningu
lúpínu. Sú græðsla blasir nú við
vegfarendum. Austast í sveitinni
er svo hinn víðfeðmi Breiðamerk-
ursandur austur að Jökulsá, og
heldur áfram þar fyrir austan, allt
austur undir Reynivelli í Suður-
Landgrœðslusáning með lúpínu á vegum Landgrœðslufélags Örœfinga.
Örœfajökull á baksýn. (Ljósm. Andrés Arnalds).
FREYR 9/2000 - 37
Tveggja ára sáning af beringspunti meðfram þjóðvegi 1 á Mýrdalssandi.
(Ljósm. Sveinn Runólfsson).