Litli Bergþór - 01.06.1989, Blaðsíða 18

Vorsmölurt eftir Einar Gíslasonfrá Kjarnholtum.
Hvítá og Bláfell.
Ég ætla nú að rifja upp
endurminningar frá vorsmala-
mennskum, þegar við urðum að
smala alla leið inn að Hvítá til
mörkunar og rúnings. Tvisvar
var gerð tilraun til að setja upp
girðingu milli vatna, að síga í
Hvítá norðan við Brattholtsgil
og í Tungufljót norðan við
Stekkjartúnið, enþaðvarðaldrei
samkomulag um girð-
ingarstæðið; þeim í Brattholti
fannst víst þrengt að sér þar sem
þau töldu sig þá eiga land inn að
Sandá. Síðarsannaðistaðmörkin
voru við Brattholtsgil og
Tungusókn ætti landið inn að
S andá að Hólamörkum að vestan.
Talið er að Bræðratungukirkja
hafí til foma átt þetta land og
notað til skógarhöggs og jafnvel
haft þar í seli.
Við fórum venjulega í þessa
smalamennsku 15. -20. júní og
þá frá þessum bæjum:
Kjarnholtum, Gýgjarhóli,
Gýgjarhólskoti,Kjóastöðum,
Brú og Brattholti. Svo kom
stundum nokkurt hjálparlið inn í
Fremstaver því þar var mesta
fjárragið. Viðhöfðumbyggtþar
rétt úr gijóti sem að við urðum
oft að reka inn í. Féð var
venjulega það margt og réttin
lítil að við urðum að reka fátt inn
í einu því erfitt var að fá rétt
lömb undir æmar þar sem þau
voru ómörkuð og ómerkt og var
það oft tafsamt. Við fómm
venjulega snemma morguns af
stað úr byggð og vomm öll
samferða inn að Lambafelli.
Venjulega fómm við inn úr fyrir
austan Bláfell. Við skiptum liði
í Lambafelli, nokkuð af mann-
skapnum fór upp með Lamba-
fellskvíslinni og smalaði öllu að
ánni úr Torfunum og þar í grennd.
Mérereittatvikminnisstætt. Það
mun hafa verið um vor rétt fyrir
1920, ég man ekki ártalið, að við
Þorvaldur Guðmundsson, þá
vinnumaður á Gýgjarhóli, fómm
inn með vatni og komumst þar á
miklar fjár-brautir inn úr. Við
héldum áfram, langleiðina inn í
Jökul-krók, þar sem við náðum í
sauða-hóp og höfðum að snúa
honum við niður með vatni en
ekki var þeim um að láta hefta
för sína. Það var reisn yfir
þessum hóp, allavega litum og
sumum vaninhymdum. Nú vom
þeir komnir á rennsli niður með
vatni og allt gekk sæmilega en
þegar við komum á móts við þar
sem við rákum inn yfir á vorin,
þar skelltu þeir sér yfir ána og
inn yfir. Nú var úr vöndu að
ráða, því ekki var viðlit að fara
þama yfir vegna sandbleytu á
eyrunum. Við riðum því austur
á Hólmavað, þetta tafði okkur
heilmikið, því við náðum þeim
ekkifyrren innundirSvartá.þar
sem við komumst fyrir þá, en
þeir vom nú ekki á því að sleppa
fjallafrelsinu, blessaðir
höfðingjamir. Það hafðist þó að
snúa þeim við og þeir lögðu s trax
mmm
í ána og mannskapurinn sem var
fyrir framan tók á móti þeim og
setti þá suður með á. Þess skd
getið að Þorvaldur, sem um getur,
var í nokkur ár vinnu-maður á
Gýgjarhóli, góður vinnumaður
og félagi. Hans sonur er
Hafsteinn sjúkra-húsráðsmaður
á Selfossi og mikill
frammámaður í ung-
mennafélags- og æskulýðs-
málum. Nú emm við öll saman
komin í Hólmunum, sunnan ár
og þar var skipt liði og smalað
beggjameginviðfjallið. Nokkrir
fóm vestan við fjallið, smöluðu
Hálsinn og Skálamar, austur í
Fremstaver, en aðrir smöluðu
austan Bláfells suður í
Fremstaver. Þar var rétt sem ég
hef áður getið um. Þar var og
lítill torfkofi sem við gátum haft
farangur okkar í og þar var alltaf
heitt á katlinum og á flötinni
norðan við kofann var féð passað
og tekið af því og rúið í smá-
hópum. Það var afar misjafnt
hvað það tók langan tíma hjá
okkur að gera þessu þama full
skil og misjafnt hvað margt fé
kom þama saman. Svo var það
veðrið sem hafði mikið að segja.
Venjulega vomm við þama í
sólarhring. Svo dreifðu menn
sérásvæðiðaðSandá. Stundum
var farið út í Sandvatnshlíð og
haldið austur með Sandá þar sem
komið var saman og féð rekið í
aðhald og því gerð þar skil.
Oftar settum við það þó suður
fyrir Sandá og lenti það þá í
aðrekstri í Hólum. Ef gott var
veður stoppuðum við tals vert við
Sandá, slógum þá á létta strengi
og skemmtum okkur þá við ýmsa
leiki og íþróttir, glímdum og
fómmhástökkoglangstökk. Mér
er eitt atvik minnisstætt. Við
vorum við Sandá í miklum
breiskjuhita en vorum búnir að
vera blautir og illa til reika svo
við flettum okkur klæðum og
breiddum til þerris. Þá sting ég
upp á því að við ríðum á sund í
Bleikjuhyl. Það vom flestir til í
það en Einar í Brattholti var
tregur til en lét tilleiðast. Svo
röðuðum við okkur upp og riðum
Litli-Bergþór 18