Litli Bergþór - 01.03.2008, Qupperneq 19

Við hjónin, sem vorum með smábúskap að
Gýgjarhóli I, höfðum hug á að leggja hluta jarðar-
innar undir skógrækt. Vorum búin að prófa okkur
svolítið áfram með því að rækta skjólskógarreit
norðan við íbúðarhúsið og annan reit niður við
Gýgjarhólslæk sem nefnist á Kerlingastöðli.
Fyrst var að velja staðinn sem skyldi fórnað til skóg-
ræktar. Efst í landinu er gróðurlítið svæði sem nefn-
ist Myrkholt. Eins og nafnið ber með sér hefur ein-
hverntíma verið þarna dimmur skógur, en nú er hann
aleyddur og mest af sverðinum fokið. Þarna er
rekstrarleið afréttarfjár svo ekki var heppilegt að
verja það svæði. Torfur sem liggja nær
Gýgjarhólsfjalli virtust að mörgu leyti efnilegar til
skógræktar, en leiðin þangað er nokkuð ógreið og
spurning hvernig gengi að verja þær búfé.
Okkar reynsla sýnir að þegar taka á land til skóg-
ræktar þarf að huga vel að hvernig landið hentar.
Þar er að mörgu að hyggja og má nefna:
a) Er landið heppilegt sem sprettuland fyrir skóg?
b) Hvernig er aðkoman að landinu?
c) Skyggir væntanlegur skógur á útsýn eða fellur
hann að öðru leyti vel að landslaginu?
d) Er auðvelt að girða landið af og verja það fyrir
búfé?
e) Skapa aðstæður eldhættu?
Það verður að viðurkennast að skógræktaráhuginn
varð rólegri íhugun yfirsterkari, þannig að með
tímanum urðum við að vinna úr ýmsu eftirá og sumt
er ennþá óleyst.
Fyrir valinu varð u.þ.b. 40 hektara landspilda
milli Gýgjarhóls II og Kjóastaða vestan vegar sem
liggur upp á Gullfossveg. Aðalkjarni svæðisins er
mosagróin Skyggnisheiðin og mýrarsvæði kringum
hana. Landið veit á móti Geysis- og
Haukadalssvæðinu og virðist skógrækt falla vel að
landslaginu. Skyggnisheiðin er efsti hluti spildunnar
og inn í hana gengu þrír uppblástursgeirar sem þurfti
hvort sem var að loka til að hefta áframhaldandi
eyðingu. Svörður heiðarinnar er sandborinn og frem-
ur álitlegt skógræktarland.
Mýrin í Uthögunum neðan við Skyggnisheiðina
reyndist of blaut fyrir hefðbundna skógrækt og var
því farið út í að kílræsa hana næst heiðinni. Við
tímdum ekki að setja mikið af opnum skurðum í
mýrina svo að samkomulagi varð að skipta á neðri
hluta hennar og þurrkaðri spildu sunnan við áður-
nefndan veg. Seinna varð svo að bæta skurðrispu í
kílræstu mýrina sem tekur við hluta af vatni kíl-
ræsanna og auðveldar að leggja hringslóða um
Skyggnisheiðarsvæðið. Með góðri net- og gadda-
vírsgirðingu umhverfis skógræktarsvæðið reyndist
fljótlega hægt að halda því fjárlausu.
Eldvarnir og aðgengi slökkvitækja er þáttur sem eftir
er að efla. Vegurinn sem liggur meðfram skógrækt-
argirðingunni er nú afgirtur og myndast þar mikill
sinuflóki sem teygir sig að akbrautinni. Skógræktin
er því í mikilli hættu, einkum að vorinu í þrálátum
norðanþræsingum.
Fyrsti þáttur plöntunarundirbúnings á Gýgjarhóli
var að fá vana skógræktarmenn frá Skógrækt ríkisins
til að plægja rispur í Skyggnisheiðina og hjá þeim
fengum við einnig um þrjú þúsund afgangs lerki-
plöntur í rúllum sem við plöntuðum samviskusam-
lega í plógförin. Þá var ekki farið að bera áburð á
lerkiplöntur og ekki höfðum við vit á að smita með
svepparótarsmiti. Skemmst er frá örlögum þeirra
plantna að segja að þær drápust allar.
Þá komu Suðurlandsskógar til sögunnar og var nú
hafist handa að planta lerki- og birkiplöntum, sem
við fengum í bökkum. Lifun var, einkum til að
byrja með, fremur léleg. Okkur var nú ráðlagt að
bera tilbúinn áburð á plönturnar, en gróin tortryggni
mín á að bera áburð á lerkið mun hafa valdið því að
skammturinn varð of lítill hjá hverri plöntu. Þetta,
ásamt lausum plógförum, vikurlagi neðst í plógfari
og engu rígresisfræi með áburðinum tel ég að hafi
einkum valdið slökum árangri. Markvissari
áburðargjöf með blöndu af rýgresisfræi, ásamt
svepparótarsmiti, virðist hafa skilað árangri því nú er
Skyggnisheiðin óðum að breytast í fallegan lerki- og
birkiskóg, ásamt svolitlu af öðrum tegundum. Furu
höfum við nokkuð notað í íbætur. Hún hefur náð að
lifa sæmilega, en gulnað nokkuð í vorkuldum, svo
framhald furunnar er óvíst.
Skógrækt ríkisins hjálpaði okkur með að plægja
nokkuð og tæta annað af þurrustu mýrinni. í mest af
þessu höfum við plantað bakkaplöntum.
Öspin lifir og dafnar þokkalega í plógstrengjunum
þar sem ekki er of blautt. Grenið lifir þokkalega, en
vöxturinn er ekki viðunandi og höfum við reynt að
bera á það aukaskammt af tilbúnum áburði. Birkið
lifir og dafnar þokkalega.
í tætta landið hef ég reynt að planta lerki, furu,
greni og birki. Lifun er mjög léleg hjá öllum
gerðum, en skárst þar sem tætingin var farin að síga
vel saman eftir u.þ.b. tvö ár frá tætingu og þar til
grasið var farið að ná of mikilli rótfestu eftir u.þ.b.
fimm ár frá tætingu. Svipað má segja um öspina
nema hvað hún virðist heldur harðgerðari að ná sér
upp þótt landið sé lítið sigið eða farið að gróa.
Á árunum 2000 til 2003 plöntuðum við skjólbelti
í skeifu umhverfis austurhluta spildunnar sunnan
vegarins sem við tókum undir skógrækt í stað blautu
mýrarinnar í Uthögunum. Á árinu 2003 var spildan
TTS herfuð og vorið 2004 plöntuðum við í u.þ.b.
helming hennar 1500 stafafuruplöntum. Nú komu
19 Litli Bergþór