Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.05.2004, Blaðsíða 21

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í maí 2004
Rafræn skráning
ættfræðigagna
Útdráttur úr erindi sem Eiríkur G. Guðmundsson sagnfræðingur og sviðsstjóri
upplýsinga- og útgáfusviðs Pjóðskjalasafns flutti á félagsfundi
Ættfræðifélagsins 25. mars sl.
Árið 2001 setti Þjóðskjalasafn íslands á laggimar
svo kallaðan manntalsgrunn. Þar með er fetað í fót-
spor annarra Norðurlanda sem byggt hafa upp slíka
gagnagrunna á undanförnum árum. Þar hefur farið
fram viðamikil rafræn skrásetning frumheimilda,
aðallega manntala. Markmiðið er að hefja slíka
rafræna skrásetningu hér á landi en Þjóðskjalasafnið
hefur nú þegar sett Manntalið 1703 á netið. Mann-
tölin 1835, 1870 og 1880 hafa einnig verið slegin inn
af starfsmönnum safnsins en nánari úrvinnslu er enn
ekki lokið.
Markmiðið er að koma öllum manntölunum í
þennan manntalsgrunn og á netið, þannig að almenn-
ingur jafnt sem fræðimenn eigi greiðari aðgang að
þeim heimildum sem Þjóðskjalasafnið hefur í sinni
vörslu. Slík skráning, dreifing og aðgengi frumgagna
mun spara notendum bæði vinnu og tíma. Markmið-
ið er að birta heimildina eins líka frumheimildinni og
hægt er, en einhver samræming er þó nauðsynleg,
stafsetningu þarf t.d. að samræma.
Þjóðskjalasafnið stefnir að því að reka manntals-
grunninn sem sjálfstæðan grunn í eigu og umsjón
safnsins en í samstarfi við stofnanir, félög og
einstaklinga sem vilja leggja málinu lið. Gert er ráð
fyrir því að aðgangur að grunninum verði ókeypis
a.m.k. til almenningsnota.
Sjálfboðaliðar
Gert er ráða fyrir því að sjálfboðaliðar geti tekið þátt
í hinni rafrænu skráningu frumheimildanna. Þar
mætti hugsa sér félagsmenn í Ættfræðifélaginu, í
átthagafélögum og áhugamenn í einstökum sveitum
og héruðum. Stjóm ættfræðifélagsins hefur þegar lýst
áhuga á þátttöku í þessu verkefni Þjóðskjalasafns en
á síðasta ári var ákveðið að feta í fótspor annarra
Norðurlanda. Þar gengur starf af þessu tagi í félögum
sem kallast DIS eða Datorhjálp i sláktforskningen.
Þjóðskjalasafnið rennir blint í sjóinn með hversu
stór sá hópur kann að verða og eins hversu langan
tíma verkið tekur í heild. I Danmörku vinna um 500
sjálfboðaliðar við innslátt frumgagna og verkið er
þar langt komið og verður innslætti danskra mann-
tala lokið innan fárra ára. Svipaða sögu er að segja
frá Noregi.
Þegar til langs tíma er litið er markmiðið að skrá,
auk manntalanna, kirkjubækur, skattbændatöl, jarða-
bækur og fleira. En manntölin henta best til skrán-
ingar til að byrja með, því auðveldast er að staðla
innslátt þeirra. Kirkjubækur eru mun flóknari og
erfiðara er að samræma skráningu þeirra og aðlaga
samræmdum gagnagrunni. Líklegt er að Þjóðskjala-
safnið taki stafrænar myndir af öllum kirkjubókum
landsins í framtíðinni en slíkt er verið að gera í
nágrannalöndunum. Þótt slíkt auðveldi aðgengið er
þó óleystur vandinn við að lesa skriftina og klóra sig
fram úr textanum en það veitist mörgum erfitt.
Staðlað vinnuferli
Áður er hafist verður handa við hina rafrænu
skráningu sjálfboðaliða er þó mikið verk óunnið. I
fyrsta lagi þarf að ákveða hvaða manntöl verða tekin
til innsláttar og í hvaða röð. Síðan þarf að búa til
pappírsafrit af þeim til dreifingar og skráningar.
Ákveða þarf verklag og staðlað vinnuferli. Síðan
Avítö
Vv-
('Íu'[i’(5onl?jA‘*§on a n £ I
4em<* ‘Votrr-
SblvQ’l •.................. - j-fVa'Áfl*.
SíflUi^ áIr*iol'JV«iC/ íkj 4U eimx*^
aÁgict^ ocpiicLggm . - - p.
.^UúVirm Áoin**- cmage i
^JtujcíjtðJ'ý. S'Vefí íjO'n-
Suw.íjttl'lurV 'V'W
Ainán'dn. írnn U toit'l-í’ui- y,
/ína ti%í.0í«n - 4roí+a
fajfi So'ylui jjn ^onfien fyu' ■ ■ ■=}-+
íttfS jimé'epabiftr ■ &tt\s
k>n tyonptm hafp ScnJ- ■ . & what
twciír dí teaúafon VtrTt-iprteC* - 7<j
díuitán liu?/r>/srn)e(* (vtntÝ&fot - á,in
http://www.vortex.is/aett
21
aett@vortex.is