Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.05.2004, Síða 22

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í maí 2004
Eiríkur G. Guðmundsson sagnfræðingur og sviðsstjóri útgáfu- og upplýsingasviðs Þjóðskjalasafns hefur haft veg og
vanda af undirbúningi rafrænnar skráningar manntala við Þjóðskjalasafnið. Vonir standa til að sjálfboðaliðastarfið
geti hafíst með haustinu.
þarf að búa til innsláttarham (forrit) fyrir sjálfboða-
liðana. Eftir að skráningu lýkur þarf svo að prófarka-
lesa innsláttinn og slíkt þarf að skipuleggja. Hanna
þarf grunninn og svo er nauðsynlegt að halda nám-
skeið fyrir þá sem taka verkið að sér.
Ekki er sjálfgefið hvaða vinnureglum á að fylgja
við innsláttinn. A að slá inn nákvæmlega eftir frum-
riti? A að samræma stafsetningu? A að samræma
nafngiftir? Hvemig á að fara með skammstafanir?
Hvernig á að meðhöndla „sama“? Hvað þýðir merkið
- ? Hvað með útstrikaðan texta? Allt þetta þarf að
ákveða áður en hin rafræna skráning fer af stað.
Hvað prófarkalestri við kemur þarf að hafa í huga
að það er mannlegt að gera villur. 2%-4% af inn-
slegnu efni getur verið ranglega slegið inn. Miðað er
við að efni sem sjálfboðaliðar slá inn verði einnig
prófarkalesið af sjálfboðaliðum. Best væri að slíkur
lestur færi fram strax að skráningu lokinni. Ef til vill
væri æskilegt að sjálfboðaliðar ynnu í samvinnu, í
pörum, við innslátt og prófarkalestur. Stefnt er að því
að allt innslegið efni verði prentað út og leiðrétt á
pappír.
Velja sér sóknir
Ekki er útilokað að hægt verði að hefjast handa við
prófarkalestur þegar innsleginna manntala í haust, ef
mannskapur fæst, en einhver bið verður á innslætt-
inum meðan verið er að hanna staðlaðar vinnureglur.
Þjóðskalasafnið hefur sett fram hugmyndir um
vinnuferlið. Þar er gert ráð fyrir því að sjálfboða-
liðamir velji sér sóknir til innsláttar í samráði við
starfsmenn safnsins. Safnið útvegar síðan pappírs-
afrit til þess að slá inn eftir. Afritin verða tekin af vél-
rituðu manntölunum en ekki frumritunum. Þegar
innslætti er lokið skilar sjálfboðaliðinn tölvuskrá og
pappírsafriti. Síðan er innslátturinn prentaður út og
fer í prófarkalestur. Að því loknu er tölvuskráin felld
að gagnagrunninum og sett í hann.
Sérstakt svæði á vef Þjóðskjalasafnsins verður
helgað þessu verkefni - ef af þessu verður. Þar verða
upplýsingar um hverjir taka þátt í verkinu, hvaða
sóknir þeir vinna með, framvindu verksins og fleira.
Omögulegt er að segja hversu langan tíma slíkur
innslátur tekur, en við erum að tala um mörg ár. En
allt fer það eftir fjölda þeirra sem taka þátt í hinum
rafræna innslætti og prófarkalestrinum.
Ómetanleg hjálp
Þau manntöl sem eiga að mynda manntalsgrunninn
eru frá 1703 til 1910. Hér er um að ræða manntölin
1703, 1729, 1801, 1816, 1835, 1840, 1845, 1850,
1855, 1860, 1870, 1880, 1890, 1901 og 1910.
Misjafnt er hvaða upplýsingar manntölin hafa að
geyma en auk nafna, bæja, sókna, aldurs, stöðu,
hjúskaparstöðu og vensla má í sumum finna
athugasemdir, fæðingarstað, titil og fjölda bama á lífi
og látin.
Ef slíkur manntalsgrunnur verður að veruleika
með öllum ofangreindum manntölum og upplýs-
ingum mun það verða þeim mikla fjölda, jafnt
áhugamanna sem fræðimanna, sem fást við ættfræði
og aðrar rannsóknir ómetanleg hjálp.
http://www.vortex.is/aett
22
aett@vortex.is