Landneminn - 15.05.1955, Blaðsíða 13

UPPREIST KOMMÚNISTA
BROT Ú R SJÁLFSÆVI SÖGU
Ji cló C—s<z~C—iinty
Ég tók nú aS lesa augiýsingar blaö-
anna. Marglr nýlr skólar voru að hefja
göngu sína og auglýstu til aS laöa aS sér
nemendur. Engan mælikvarða hatðl ég
til að meta gildl skólanna né neinar tram-
tíðar-áætlanir. Ég kom auga á auglýsingu
frá lögregluskóla og lét skrá mig til inn-
tökuprófs í hann. Áður en að prófinu
kom, tók ég reyndar eftlr auglýsingu írá
frá sápugerðar-,,skóla", þar sem einskls
skólagjalds var krafizt, en nemendum
heitið fæði og húsnæði ásamt iitlum dag-
peningum. Þetta var glæsileg og tælandi
auglýsing, er skýrði frá ágæti sápugerð-
ar fyrir þjóðfélaglð, hvernig hún auðgaði
og fegraðl þlóðina. Ég skipti undir eins
um skoðun, hætti við lögregluskólann og
afréð að gerast sápugerðarmaður og
greiddi annan dalinn til i lnnrltunargjald.
Meðan á þessu stóð, hafði einn vina
minna gengið á lagaskóla og hvatti hann
mig til að fará að dæmi sinu. Ég las líka
tælandl auglýsingar frá lagaskóla þess-
um, sem lofaðl gulli og grænum skógum,
hét að kenna nemendum allt það, er vitað
verður um lög, á þrem áruin, en að þeim
tíma loknum yrðu þeir, að því er vlrtist,
sjálfkrafa mandarínar. Vlnur minn hélt
áfram að hrósa lagaskólanum, svo að ég
skrlfaðl að síðustu heim, endurtók öll
íyrirheit skóians og baö um, að mér yrði
sent skólagjaldið. Ég dró upp bjarta mynd
af framtið minnl sem lögfræðlngi og
mandarína. Svo greiddl ég dal í skrán-
Ingargjald og belð eftlr svari að heiman.
En örlögin tóku íram fyrir hendur mér.
Ég kom auga á auglýsingu frá verzlun-
arskóla, og annar vina minna bentl mér
á, að landlð ætti í vlðskiptastríði og þarín-
aðlst hagfræðinga tll að byggja upp hag-
kerfl sitt. Það voru sannfærandi rök, og
einn dalurinn enn fór í skránlngargjald
við verzlunarskólann. Og í þetta sinn
komst ég i raun og veru í nemendatölu.
Ég hélt þó áfram að geía gaum að aug-
lýsingum, og að því kom, að ég tók eftir
einni, sem lýsti kostum viðskiptaskóla
eins, er var rekinn af rikinu og hafðl yf-
irgripsmikið námsefnl upp á að bjóða, og
ég íréttl auk þess, að hann heföl færu
kennaraliðl á að sklpa. Ég þóttist sjá, að
Þar gæfist betrl kostur á að öðlast vlð-
skiptaþekklngu, og greiddi enn einn dal-
inn i skráningargjald og skrlfaði svo föð-
ur mínum til að heyra álit hans á málinu.
Hann var ánægður með þann ásetning.
Föður mínum sást ekki yfir glldl verzl-
unarþekkingarinnar. Á þennan skóla fór
ég svo og var þar — einn mánuð.
Á skólanum var þó sá annmarki, eins
og ég komst fljótlega að raun um, að
flestar námsgreinarnar voru kenndar á
cnsku, en við nemendurnir kunnum lítið
sem ekkert í málinu, og engin ensku-
kennsla var viö skólann. Hneykslaður á
því öngþveiti sagðl ég mig úr honum eftir
tæpan mánuð og hélt áfram eltingarleik
mínum við auglýsingarnar.
Næsta ævintýri mitt. í skólamálum var
á miðskóla. Ég borgaði dal í skráningar-
gjald, gekk undir inntökuprófið og varð
efstur. Það var stór skóli með mergð af
nemendum og hafðl útskriíað fjölda
manna. Kennari minn I kinversku veitti
mér tilsögn af alúð. Þegar liann sá, að ég
var hneigður til ritstarfa, varð hann mér
strax hliðhollur. Hann lánaði mér bók,
sem nefnd var: Júí Pi T'ung Sjin, ár-
bækur með keisarálegum tilskipunum, er
höfðu að geynia keisaraleg fyrirmæli og
yfiriýsingar ásamt athugasemdum eftir
Sjln Lung.
Um svipað leyti sprakk vopnabúr stjórn-
arhersins í Sjangsja i loft upp. Skotfæri
brunnu þar og sprungu smálestum sam-
an. Það var geysistórt bál og stórfeng-
legri sjón en nokkrir flugeldar. Við nem-
endurnir höfðum mesta gaman af öllu
saman. Um það bil mánuði síðar var Tan
Jen-kaj rekinn burt af Júan Sji-kaj, sem
þá hafði náð í sinar hendur stjórnartaum-
um lýðveldisins. Tang Hsjang-ming varð
eftirmaður Tans Jen-kaj og hóf undir-
búning að krýningu Júans.
Miðskólinn átti llla við mig. Námsefn-
lnu var of þröngur stakkur skorinn og
reglugerð skólans viðurstyggð. Þegar ég
hafðl lesið Árbækurnar með hínum keis-
aralegu tilskipunum, komst ég að þeirri
niðurstöðu, að ég hefði bezt af að lesa
einn míns liös. Eftlr sex mánuði fór ég
úr skólanum, og gerðl áætlun um nám
mitt, sem ég stundaðl i fylkisbókasafn-
inu i Plúnan. Ég las mjög reglulega og
samvlzkusamlega, og það hálfa ár, sem ég
varði þannig, tel ég hafa orðið mér ein-
staklega dýrmætt. Á bókasafnið fór ég á
morgnana, þegar þaö var opnað, en gerði
hlé á lestrinum um hádegisbilið og át tvær
rískökur, sem voru daglegur hádegisverð-
ur mlnn. I saíninu var ég daglega, þar tll
því var lokað.
Meðan á þessu sjálfsnámi mínu stóð,
ias ég fjölda bóka, og kynnti mér mann-
kynssögu og landafræðl; en kort af jörð-
lnnl sá ég á saíninu í fyrsta slnn og rýndi
i það af athygli. Ég las „Auðlegð þjóð-
annu" eftir Adam Smith og Upprnna teg-
unduuna eftir Darwln og bók um siðfræðí *
éftir John Stuart Mill. Ég las verk
Rousseaus, Rökfræðl Spencers og bók um
lögfræði eftir Montesquieu. Ljóð og skáld-
sögur og hellenskar hetjusögur las ég
líka jafnframt því sem ég lagði af alvöru
stund á landafræði og sögu Ameríku,
Rússlands, Frakklands og annarra landa.
Um þær myndir bjó ég i gildaskála fyr-
ir menn frá Hsjang Hsjangsýslu. Margir
uppgjafahermenn dvöldust þar og ýmsir,
sem flosnað höfðu upp og voru nú án
heimilis fjársnauðir. Námsmennirnir og
hermennirnir áttu í þrotiausum erjum I
glldaskálanum, og eina nóttina kom til
áfloga og ofbeldis milli þeirra. Hermenn-
irnir réðust á námsmennina og reyndu að
drepa þá. Ég forðaði mér með þvi að
ílýja á salernið, þar sem ég íaldi mig,
unz bardaganum lauk.
Ég var þá vita íélaus og engrar hjálpar
var að vænta að heiman nema ég innrit-
aðist á skóla, og þar eð ég gat ekki leng-
ur hafzt við í gildaskálanum, fór ég að
svlpast um eftlr öðrum náttstað. ,,Ævi-
starf mitt" olli mér miklum heilabrotum
og var ég helzt á, að ég væri bezt til
kennara fallinn. Enn elnu sinnl fór ég að
lesa auglýsingadálka blaðanna. Álitleg til-
kynning frA menntaskólanum í Húnan
vakti athygli mína, kennslugjöld voru
sögð engin, en húsnæði og fæði' á lágu
verði. Tveir vinir mínir lögðu eindregið að
mér að sækja um inntölcu. Þeir þurftu
á hjálp minni að halda tii að semja rit-
gerðina fyrir inntökuprófið. Ég skrifaðl
heim um þá ákvörðun mina að fara i
menntaskólann og fékk samþykki fjöl-
skyldunnar. Ritgerðirnar samdi ég fyrír
vini mina, og sjálfan mig, og stóðumst
við ailir inntökuprófið, svo að ég var í
raun og veru þrítekinn í skólann. Mér
fannst þá ekkert athugavert við að semja
ritgerðirnar fyrir vini mína, það var að-
eins vinargreiði.
Flmm ár var ég í menntaskólanum og
lét ekki framar frelstast af auglýsingum
og var svo að lokum útskrifaður. Margt
bar á dagana í menntaskólanum, og á
þeim árum mótuðust hugmyndir minar
um þjóðmál. Þar fékk ég líka fyrstu
reynslu mína af stjórnmálalegri starf-
LANDNEMINN
13