Landneminn - 15.05.1955, Blaðsíða 14

seml. Reglugerð skólans var mjög ýtar-
leg og ströng, hvað tilhögun námsins
snerti, og átti hað ekki sem bezt við mig.
Meðal annars var ég mótfallinn skyldu-
náminu í náttúrufræði, hefði helzt kosið
að geta gefið mig að þjóðfélagsfræðum
einvörðungu. Náttúruíræði var mér ekki
hugstæð, enda lagði ég mig ekki fram i
þeim greinum og fékk lélegan vitnisburð
í flestum þeirra. Þó hafði ég ekki aðra
eins óbeit á neinu og skylduteikningu
eftir fyrirmyndum, sem mér fannst íárán-
leg. Ég var vanur að draga upp það al-
einfaldasta, er hugsazt gat, ijúka þvi í
skyndi og hraða mér út.
Einn kennaranna í kínverskum, fræðum,
sem nemendurnir uppnefndu Júan síð-
skeggja, skopaðist að ritgerðum mínum
og kallaði þær blaðamennsku. Hann hædd-
ist að Ljang Si-sjaó, fyrirmynd minni til
þessa, og taldi hann aðeins háifskrifandi.
Ég neyddist til að breyta stíl mínum, og
kynnti mér rit Han Jús og náðl fullu
valdl á kiassíska orðfærinu. Júan síð-
skeggja er þess vegna svo fyrir að þakka,
að enn í dag get ég skrlfað sæmilega rit-
gerð í klassískum stíl, ef með þarf.
En sá kennaranna, sem ég hafði mest
dálæti á, var Jang Sjen-sji, er menntazt
hafði í Englandi og ég varð síðar ná-
tengdur. Jang kenndi siðfræðl og var
hugsæismaður og valmenni. Hann trúði
afdráttarlaust á siðfræði sína og reyndi
að innræta nemendum sinum löngun til
að verða réttlátir, siðavandir og þjóðnýt-
ir menn. Fyrir orð hans las ég bók
nokkra um siðfræði, sem Tse Júan-pei
hafði þýtt, og varð svo hugfanginn af
henni, að ég skrifaði ritgerð, er ég kall-
aði Andlegt atgcrfi. Ég var þá hugsæis-
maður og Jang Sjen-sjí bar mikið lof á
ritgerðina út frá hugsæissjónarmiðl sínu
og gaf mér alhæstu einkunn fyrir hana.
Gömul eintök af Mín Paó, Þjóðblaðinu,
voru mér gefln af einum kennaranna,
Tang að naíni. Af þvi kynntist ég fyrst
starfsemi og stefnumiðum Tung Meng
Húíl. Dag nokkurn ias ég í Mín Paó um
tvo stúdenta, sem voru á göngu þvert yfir
Kína og komnir til Tatsíniú í útjaðrl
Tíbet. Mér fannst mikið til um ferðir
þeirra og langaðl til að fara að dæml
Þeirra, en ég var félaus og leit líka svo
á, að ég ætti að fara um Húnan, áður
en ég héldi lengra.
Næsta sumar lagði ég upp fótgangandi
um fylkið og komst yfir fimm sýslur. Með
1) Tung Meng Húí var byltingarsinnað
leynifélag, stofnað af Sún Jat-sen og fyr-
irrennari Kúó-mín-tang. Fiestir meðlim-
anna voru útlagar í Japan, þar sem þeir
héldu uppi iátlausum áróðri gegn Ljang
SJi-sjaó og Kang Jú-vei, leiðtoga þess
ílokks manna, er vildl endurreist en
frjálslynt keisaradæmi.
mér var skólabróðlr minn, Hsjaó Jö. Um
þessar fimm sýsiur fórum við án þess að
eyða einum eyri. Bændurnir gáfu okkur
að borða og sáu okkur fyrir rúmfletl.
Okkur var alls staðar vel og vingjarnlega
tekið. Þessi náungi, Hsjaó Jö, ferðaíéiagi
minn, fékk síðar stöðu í stjórnarskrif-
stofu í Nanking fyrir atbeina Jí Pei-sjís,
sem þá var rektor Menntaskólans í Hún-
an. Jí Pei-sjí varð seinna háttsettur em-
bættismaður í Nanking og fékk Hsjaó Jö
skipaðan safnvörð Hallarsaínsins í Pek-
ing, en Hsjaó seldi ýmsa verðmætustu
dýrgrlpi safnsins og stakk af með sjóðinn
1934.
Þar eð mér fannst ég búa yfir hug-
myndum, er ég þyrfti að koma á íram-
færi og langaðl til að eignast nokkra nána
félaga, setti ég auglýsingu í eitt blað-
anna í Sjangsja og bað unga menn með
hug á þjóðnýtri starfsemi, að setja sig l
samband við mig. Ég óskaði eftir harð-
gerðum og einbeittum ungum mönnum,
reiðubúnum að leggja velferð sína í söl-
urnar fyrir land sitt, ef nauðsyn krefði.
Við auglýsingunni fékk ég þrjú og hálít
svar. Eitt var frá Ljú Sjang-lung, sem
síðar gekk i kommúnlstaflokkinn, en
sveik hann að lokum. Hin svörin tvö voru
frá ungum mönnum, sem urðu forhert-
ir gagnbyltingarmenn. ..Hálfa" svarið
kom frá pilti, sem hét Lí Li-sanl, og
varðist að láta skoðanir sinar uppi, en
hlýddi á ailt það, er fyrir mér vaktl, en
fór svo án þess að segja álit sit á því eða
að koma með gagntillögur, og vinátta
tókst aldrei með okkur.
En með tímanum tókst mér að ná sam-
an hópi námsmanna, sem varð kjarninn
að félagsskap2, er siðar meir hafðl við-
tæk áhrif á málefni og örlög Kína. Það
var alvörugefinn, lítill hópur ungmenna,
sem engan tíma höfðu til að skrafræða
smámuni. Allt, sem þeir gerðu eða sögðu
varð að hafa tllgang. Ástir og kvennamál
létu þeir sig engu skipta. Tímarnir voru
viðsjárverðir og nauðsynin á auklnnl
þekkingu of brýn, til að þeir gætu sóað
æsku slnni í ástir og einkamái. Ég hafði
engin afskipti af stúlkum. Foreldrar mín-
ir giftu mig reyndar fjórtán ára gamlan
tvitugri stúlku, en við höfum ekki búið
saman, — gerðum það aldrei. Ég leit ekki
á hana sem konu mina og var lítið um-
hugað um hana. Auk kvenlegs yndis-
þokka, sem oftast er snar þáttur í lífi
ungra manna, vísuðum við félagarnir á
bug öllum umræðum um hversdagslega
hluti. Ég man, að ég kom eitt sinn á
heimili pilts, er íór að tala við mig um
1) Li Lí-san varð síðar höfundur hinnar
nafnkunnu ,,Lí Lí-san-stefnu“, er Maó
barðist sem eindregnasj^gegn. Maó seglr
síðar frá baráttu sinnl við Lí Lí-san.
2) Húsín Min Hsö Húi-félagsskapurinn.
að kaupa kjöt í mat og kallaöi á þjón
slnn, meðan ég stóð við og ræddi málið
við hann og sagði honum að kaupa kjöt-
stykki. Mér gramdist þetta og talaði ekki
aftur við náungann. Vinir minlr og ég
vildum helzt ræða mikilvæg málefni, um
eðli mannsins, um þjóðfélagið, Kina, um
heiminn og himingeiminn.
Við lögðum llka stund á likamsrækt. 1
vetrarleyfunum lögðum við land und-
ir fót og gengum yfir akrana, á fjöli,
meðfram bæjarmúrnum og yfir ár og
lækl. Þegar rigndl fórum við úr skyrt-
unni og kölluðum það regnbað. 1 sterku
sólskini gengum við líka skyrtulausir og
kölluðum það sólbað. í vorvlndunum köll-
uðum við þetta nýja iþrótt, vindbað. Vlð
sváfum undir ‘berum himni, eftir að næt-
urfrost hófust, og syntum í köldum án-
um. þegar komið var fram í nóvember.
Ef tll vill hefur þessi þjálfun stælt mig
svo, að ég þoldi, eins og mér var lífs-
nauðsyn, margar ferðir fram og aftur um
Suður-Kína og Löngu hergönguna frá
Kíangsí til Norðvestur-Kína.
Ég hóf víðtæk bréfaskiptl við marga
námsmenn og vini í mörgum bæjum og
borgum. Smám saman fór mér að skilj-
ast þörfin fyrir þéttriðnari félagssamtök.
1917 stofnuðum við Hsin Min Hsö Húi,
Námsfélag nýrrar þjóðar. Það taldi milli
sjötíu og áttatíu meðlimi og urðu nöfn
margra þeirra víðkunn i Kommúnista-
flokki Kína og Þjóðbyltingunni. Meðal
þekktra kommúnista e? gengu í Hsin Min
Hsö Húl má nefna Ló Man, nú ritara
skipulagsnefndar flokksins; Hsia Hsi, nú
með 2. Rauöa vígstöðvahernum; Hó
Hsjin-han, síðar forseti bæstaréttar Mið-
ráðstjórnarsvæðisins, var liflátinn af
Sjangkajsjek; Kúó Ljang, frægan braut-
ryðjanda verkalýðssamtakanna, dreplnn af
Hó Sjín hershöfðingja árið 1930; Hsjaó
SJú-sjeng, rithöfund, nú I Ráðstjórnar-
ríkjunum; Tsaj Hó-sjeng, sem áttl sætl
í miðstjórn Kommúnlstaflokksins, drep-
inn af Sjangkajsjek 1927; Je Lí-jún, sem
varð lika meðlimur miðstjórnarinnar, en
sveik flokkinn og gekk Kúó-mín-tang á
hönd og hefur unnið að skipulagningu
verkalýðsfélaga atvinnurekenda; og Sjaó
Sjen, áhrifamikinn verkalýðsleiðtoga, einn
þeirra manna, sem undirrituðu álitsgerð-
ina að stofnun Kommúnistaflokkslns, en
lézt ekki ails fyrir löngu á sjúkrabeði.
Melri hluti félaganna i Hsin Min Hsö
Húi voru teknir af lífi i gagnbyltlngunni
árið 1927.
Annar félagsskapur, myndaður um líkt
leytl með svipuðum markmiðum og Hsin
Min Hsö Húí, var Velferðarfélagið í
Húpel. Margir meðlimanna urðu komm-
únistar, meðal þeirra Ven Te-sjeng, for-
maður þess, sem var liflátlnn 1 gagnbylt-
ingunni af Sjangkajsjek, og Lin Pjaó,
núverandi forseti herskóla Rauöa hers-
14 LANDNEMINN