Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2006, Side 192

yfirráðum Serba árið 1999 og er 15.000 manna alþjóðlegt herlið ennþá með herstöðvar í
landinu til að tryggja frið og nefnast hersveitir þess Kosovo Forces (KFOR). Eftir lok
stríðsátakanna tóku Sameinuðu þjóðirnar við stjórn landsins og settu upp stjórnsýslu-
kerfi með um 5000 alþjóðlegum starfsmönnum Sameinuðu þjóðanna. Stjórnsýslukerfi
Sameinuðu þjóðanna í Kosovo nefnist United Mission Interim Administration in Kosovo
(UNMIK), sem fer með hið eiginlega vald, í samstarfi við lýðræðislega kosna stjórn
Kosovo-búa. Hin innlenda stjórn Kosovo er byggð upp með hefðbundið vestrænt þing-
ræði og ráðuneyti. Kosovo er ennþá hérað í Serbíu en alþjóðlegar viðræður eiga sér stað
nú um að landið fái stöðu sjálfstæðs ríkis að mestu leyti. Efnahagur er bágborinn og er
atvinnuleysi 60-70%. Tækifæri eru til staðar til að byggja upp efnahagslífið, en forsenda
þess er að tryggja pólitískan stöðugleika áður en alþjóðlegar fjárfestingarstofnanir geta
tekið verulegan þátt í að byggja upp atvinnulífið.
Þátttaka íslands í uppbyggingu Pristinaflugvallar
Eftir lok stríðsátakanna tóku nokkur ríki að sér til skiptis, hvert fyrir sig í tiltekinn tíma,
að fara með heryfirráð og uppbyggingu á Pristinaflugvelli sem þá var skilgreindur sem
herflugvöllur. íslenska friðargæslan fór með þessi yfirráð árin 2000 til apríl 2004 og var
með fjölda íslendinga að störfum á flugvellinum, þar á meðal starfsmenn í leyfi frá
Flugmálastjórn (FMS). Á árinu 2003 var ákveðið að færa Pristinaflugvöll undir stjórn
UNMIK frá KFOR og gera hann að borgaralegum flugvelli miðað við staðla og sam-
þykktir Alþjóðaflugmálastofnunarinnar (ICAO) um mannvirki og rekstur flugumferðar-
stjórnar, slökkviliðs, leiðsögu og annan rekstur er tengist öryggi borgaralegs flugs.
Samþykktir ICAO gera ráð fyrir að einungis aðildarríki ICAO gefi út og taki ábyrgð á
starfsleyfi borgaralegra flugvalla. Þar eð Kosovo er ekki ennþá sjálfstætt ríki varð að leita
til ríkis með aðild að ICAO, sem gæti tekið að sér að gefa út starfsleyfi fyrir flugvöllinn
og hafa umsjón með uppbyggingu mannvirkja og reksturs hans, miðað við staðla ICAO.
Erfitt reyndist að fá ríki til að taka að sér þessa ábyrgð vegna andstöðu Serbíu við þessa
þróun mála. Vegna ágætrar frammistöðu íslensku friðargæslunnar á Pristinaflugvelli
hafði sérlegur fulltrúi aðalframkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna í Kosovo (æðsti yfir-
maður UNMIK), Harry Holkeri, beint samband við Davíð Oddsson forsætisráðherra og
fór fram á það við íslensku ríkisstjórnina að ísland tæki að sér verkefnið. Ríkisstjórnin fól
Flugmálastjórn íslands að annast framkvæmd verkefnisins undir forræði utanríkisráðu-
neytisins og samgönguráðuneytisins.
Eftir úttekt á Pristinaflugvelli fóru fram samningaviðræður milli áðurnefndra aðila og
yfirstjórnar UNMIK og var undirritaður samningur um verkefnið milli íslands og
UNMIK í Kosovo þann 1. apríl 2004. Greitt er fyrir verkefnið af hálfu UNMIK til
Flugmálastjórnar á einingarverðum fyrir starfslið á vegum Flugmálastjórnar og er kostn-
aður fjármagnaður að mestu með tekjum af flugvellinum. Stjórnun Pristinaflugvallar var
við formlega athöfn, að viðstöddum samgönguráðherra íslands, færð frá KFOR til
UNMIK og umsjón með starfsleyfi, eftirliti, rekstri og mannvirkjum afhent íslandi á
grundvelli samningsins milli UNMIK og íslands. Flugstöðin og rekstur hennar er undan-
skilinn. Áðurnefnd ráðuneyti fara með forræði samningsins en framkvæmd hans er
undir stjórn flugmálastjóra og fjárhagsleg umsjón hans er á vegum fjármála- og stjórn-
unarsviðs FMS. Samningurinn við UNMIK hefur frá 2004 verið endumýjaður árlega og
hefur UNMIK farið fram á að samningurinn verði endurnýjaður fyrir árið 2007.
I framhaldi af undirritun samningsins gerðu sérfræðingar í flugvallarmálum frá þremur
ríkjum úttekt á flugvellinum undir stjórn flugöryggissviðs Flugmálastjórnar íslands. Að
lokinni úttekt var gefið út starfsleyfi til bráðabirgða fyrir flugvöllinn, með skilyrðum um
nauðsynlegar endurbætur á rekstri og mannvirkjum þannig að flugvöllurinn uppfylli
íslenska og alþjóðlega flugöryggisstaðla. Gerðar eru reglulegar úttektir og eftirlit með
flugvellinum af hálfu sviðsins. Til að fylgja því eftir að endurbætur vegna faglegs reksturs