Neytendablaðið - 01.12.2002, Blaðsíða 17

• • • •
gamla félagslega kerfinu,
heldur geta þeir sem þau fá
valið sér húsnæði að vild.
Ungt fólk með lágar tekjur
sem er að eignast sína fyrstu
íbúð hefur einnig getað nýtt
sér þennan valkost. Þetta er sá
lánaflokkur sem hefur vaxið
mest frá stofnun íbúðalána-
sjóðs og hefur í mörgum til-
fellum gert ungu fólki kleift
að eignast sitt fyrsta húsnæði.
Þá var einnig tekinn upp nýr
öflugur lánaflokkur til leigu-
íbúða.
Aður voru það bara sveitar-
félög sem gátu sótt um slík
lán en nú geta félög sem
stofnuð eru til að eiga og reka
leiguíbúðir sótt um lán og
leigt íbúðirnar hverjum sem er
og þá ræður markaðurinn hver
leigan er. Asókn í þessi lán
hefur aukist verulega að und-
anförnu. Fyrstu tvö árin lán-
uðum við rúman milljarð
hvort árið til leiguíbúða en í
ár verða lánaðir 7,5 milljarðar
króna til leiguíbúða.
Eg tel að veruleg umskipti
séu að verða núna hvað leigu-
íbúðir varðar. Ahuginn hefur
greinilega aukist hjá fjölmörg-
um aðilum, bæði byggingar-
verktökum og frjálsum félaga-
samtökum, á að ráðast í fram-
kvæmdir við leiguíbúðir.
Þetta hefur tekið sinn tíma en
þróun lánanna sýnir að þarna
er að verða umtalsverð breyt-
ing á viðhorfi til þessara mála
og ljóst að verið er að svara
kröfum markaðarins.“
Lítiö um vanskil
Hvemig hefurþróun í van-
skilum verið undanfarið?
„Almennt eru skil hjá lán-
takendum okkar mjög góð og
heildarvanskil einstaklinga
hafa einungis verið um 0,3%
af heildarútlánunum. Þetta
hlutfall hefur haldist nokkuð
óbreytt í tíð íbúðalánasjóðs.
Það að vaxtabætur eru teknar
upp í vanskil hefur áhrif á
þetta og einnig hefur farið
vaxandi að einstaklingar fari í
greiðsluþjónustu hjá bönkun-
um.
Auk þess hefur íbúðalána-
sjóður ákveðin úrræði fyrir
fólk í greiðsluvanda sem
verða til þess að fólk kemst í
skil við sjóðinn og losnar af
vanskilalista.
Reyndar voru heimildir
sjóðsins til að koma til móts
við fólk í greiðsluvanda
rýmkaðar á síðasta ári.
Þeim einstaklingum sem
leita þessara úrræða hefur
fjölgað mikið að undanförnu.
Þeir voru um 400 í fyrra en
fjöldinn stefnir í 800 í ár.
Þetta er þó ekki hátt hlutfall
miðað við að lántakendur hjá
sjóðnum eru rúmlega 70 þús-
und. Þessi fjölgun sýnir að
það er að harðna á dalnum, en
úrræðin eru nú orðin fleiri fyr-
ir fólk í vanda og það veit bet-
ur af þeim en áður var. Þessi
þjónusta er veitl í samstarfi
við bankana og sparisjóðina
og Ráðgjafarstofu heimilanna
og eiga einstaklingar að leita
til þessara aðila fyrst, áður en
þeir koma til okkar.
Úrræðin felast meðal ann-
ars í því að unnt er að fá
greiðslustöðvun á húsnæðis-
lánunum í allt að þrjú ár. Þá
eru lánin fryst og geta lántak-
endur einbeitt sér að því að
koma öðrum skuldum í skil á
meðan. Sá böggull fylgir
skammrifi að höfuðstóll láns-
ins hækkar á frystingartíman-
um þar sem vextir og verð-
bætur á þeim tíma bætast við
höfuðstólinn. Þá er hægt að
breyta vanskilum í nýtt lán til
allt að 15 ára. Loks er heimilt
að lengja lánstíma um allt að
15 ár til að létta greiðslubyrði.
Þetta er nýtt úrræði sem al-
þingi samþykkti á síðasta ári.
Slík lenging lánstíma getur
komið sér vel í kjölfar fryst-
ingar á lánum, en oft á tíðum
dugir lenging lána ein og sér.
Þá ber að geta þess að ef
fólk lendir í tímabundnum
vanskilum höfum við samið
við það um að greiða hluta
vanskilanna og skipta eftir-
stöðvunum upp í mánaðarleg-
ar greiðslur sem greiðast á
einu lil einu og hálfu ári.
Starfsemi sjóðsins
á fullan rétt á sér
Það hafa verið uppi raddir um
að það beri að leggja niður
Húsnæðismál
Ibúðalánasjóð ogflytja þessa
lánastaifsemi alveg yfir til
bankanna. Hveriu svararðu
því?
„Ibúðalánasjóði er lögum
samkvæmt ætlað að stuðla að
því með lánveitingum og
skipulagi að landsmenn geti
búið við öryggi og jafnrétti í
húsnæðismálum og að fjár-
munum verði sérstaklega var-
ið til þess að auka möguleika
fólks til að eignast húsnæði
eða leigja á viðráðanlegum
kjörum. Þá er íbúðalánasjóði
ætlað að vera fjárhagslega
sjálfstæður og hann á að
standa undir kostnaði af lán-
veitingum og rekstri með eig-
in tekjum. Þessu hefur Ibúða-
lánasjóður náð, enda er hann
hagkvæmur og öflugur.
Okkar markmið er að veita
viðskiptavinum sjóðsins sem
besta og ódýrasta þjónustu. Á
meðan við getum sýnt fram á
að við gerum það tel ég að
þessi starfsemi eigi fullan rétt
á sér.
Ef hægt er að sýna fram á
að aðrar stofnanir, bankar eða
aðrar fjármálastofnanir, geti
náð markmiðum laganna bet-
ur en Ibúðalánasjóður, þá er
sjálfsagt að taka málið til
skoðunar. En þar sem sjóður-
inn er í eigu ríkisins bjóðast
honum bestu iaanleg vaxta-
kjör, og viðskiptavinurinn
nýtur þessa í lægri vöxtum en
unnt er að veita í almenna
bankakerfinu.
Við rekuin Ibúðalánasjóð á
margfalt minni vaxtamun og
mun lægri lántökugjöldum en
tíðkast innan bankakerfisins,
enda er okkur ekki ætlað að
vera gróðastofnun heldur ein-
ungis að standa undir rekstri
okkar og lánastarfsemi.
Eg er sannfærður um að ef
íbúðarlánin yrðu færð yfir í
bankakerfið mundu vextir á
íbúðarlánum hækka og
greiðslubyrði fjölskyldna
vegna húsnæðislána þyngjast.
Þannig að ég sé ekki rökin
fyrir slíkri uppstokkun á hús-
næðislánakerfinu meðan
íbúðalánasjóður getur veitt
þetta góða þjónustu á betri
kjörum en aðrir,“ sagði Guð-
mundur Bjamason að lokum.
NEYTENDABLAÐIÐ - desember 2002
17