Neytendablaðið - 01.10.2003, Blaðsíða 6

Hagnaðarsprenging bankanna
- á kostnað viðskiptavina
Undanfarin ár hafa verið bönkum og
fjármálastofnunum einstaklega gjöful
og stefnir í meiri hagnað á þessu ári en
áður eru dæmi um. Niðurstaða úttektar
sem Neytendasamtökin hafa látið gera
um starfsemi banka og sparisjóða er sú
að stóran hluta hagnaðarins megi rekja
til óeðlilega mikils vaxtamunar og sívax-
andi tekna af þjónustugjöldum sem við-
skiptavinum er gert að greiða. Hlutfalls-
lega eru nettóvextir og þjónustutekjur að
jafnaði helmingi hærri hér á landi en í
Danmörku og Svíþjóð og um 60 prósent
hærri en í Noregi og Finnlandi. Þá leiða
fyrstu niðurstöður úttektarinnar í Ijós
að viðskiptamenn bankanna fá í engu
að njóta aukinnar hagkvæmni í rekstri
bankanna. Ábati bankanna af henni renn-
ur þess í stað beint í vasa eigendanna í
formi aukins hagnaðar.
Eðlilegt er að bankar og aðrar fjármála-
stofnanir sýni viðunandi afkomu og
ganga megi út frá því að rekstur þeirra
sé traustur. í úttekt Neytendasamtakanna
er hins vegar litið til þess hvernig hinn
mikli hagnaður bankanna hefur myndast
og hvort hann er í einhverju samræmi
við það sem almennt tíðkast í íslensku
viðskiptalífi. Niðurstaðan er sú að hagn-
aður og arðsemi bankanna sé í algjörum
sérflokki miðað við hagnað annarra
fyrirtækja sem skráð eru á Kaupþingi
íslands.
Bankarnir græöa sem aldrei fyrr
Það sem af er þessu ári hefur árað sérstak-
lega vel hjá bönkunum og öðrum fjár-
málastofnunum. Hagnaður hefur aldrei
verið meiri en nú eða um 8,1 milljarður
króna fyrir skatta hjá viðskiptabönkun-
um þremur (Landsbanka, íslandsbanka
og Kaupþingi Búnaðarbanka) á fyrstu sex
mánuðum ársins. Hagnaðurinn hefur
því aukist um nær helming milli ára. Ef
síðari helmingur ársins verður jafn góð-
ur má fastlega reikna með að hagnaður
bankakerfisins alls verði um 20 milljarðar
króna á árinu. Engin önnur fyrirtæki á
landinu geta sýnt fram á viðlíka afkomu
og sambærilega aukningu hagnaðar milli
ára (nema tryggingafélögin). Þá er athygl-
Hluttallslegur vaxtamunur og þjönustutekjur i % janúar til júni og 2UUá
Kaupþing Landsbankinn íslandsbanki Samtals bankar
Búnaðarbanki
Hagnaður viðskiptabankanna í milljónum króna janúar til júní 2002 og 2003
8.000
Kaupþing Landsbankinn íslandsbanki Samtals bankar
Búnaðarbanki
isvert að annar ársfjórðungur þessa árs
virðist vera enn arðsamari en sá fyrsti
þannig að bankarnir eru heldur að bæta í
eftir þvísem líður á árið. Hagnaður á öðr-
um ársfjórðungi jókst um hvorki meira
né minna en um 254 prósent miðað
við sama tíma 2002. í krónum talið nam
hagnaðurinn nærri sex milljörðum króna
hjá viðskiptabönkunum þremur frá apríl
til júní á þessu ári.
Sé litið á ávöxtun eigin fjár (það fé sem
eigendur hafa lagt til og myndast hefur
með hagnaði hjá fyrirtækinu) kemur í
Ijós að arðsemin mælist nærri 18 pró-
sent á fyrstu sex mánuðum ársins, sam-
anborið við 15,6 prósent á sama tíma
2002. Til samanburðar má nefna að
hæsta raunávöxtun sem viðskiptamenn
bankanna gátu fengið af innlánum nam
á sama tíma um sex af hundraði eða að-
eins þriðjungi þeirrar raunávöxtunar sem
eigendur bankanna nutu. Hjá öðrum
stórum, íslenskum fyrirtækjum er ávöxt-
un eigin fjár mun lægri eða að jafnaði
innan við 12 prósent á fyrri hluta þessa
árs. Arðsemi íslenskra banka ereinnigall-
miklu meiri en almennt tíðkast á hinum
Norðurlöndunum.
6 NEYIENDABIAÐIÐ 3. TBL. 2003