Neytendablaðið - 01.09.2005, Blaðsíða 21

Kellogg's Speeial er gott dæmi um þaö, eins
og herferöin „Endurheimtu fataskápinn"
sýnir glögglega. „Byrjaðu nýtt ár á
heilbrigöan hátt" og „Línurnar í lagi".
Utan á pakkanum stendur „Drop a jeans
size" eða „Þú getur grennst um eina galla-
buxnastærð".
Matvæli sem innihalda lítið af fitu eru oft
auglýst sem grennandi, góö fyrir línurnar
og þar fram eftir götunum. Það er þó ekki
þar meö sagt aö varan geti ekki innihaldið
hitaeiningar úr öðrum orkuefnum en fitu, til
dæmis sykri.
í reglugerð um megrunarfæði eru sett
ákvæði um samsetningu matvæla sem
hafa þann tilgang að koma í staðinn fyrir
daglegt fæði eða hluta af daglegu fæði
til þess aö hafa áhrif á þyngdartap. Þar
kemur fram að óheimilt sé að gefa til kynna
hversu hratt eöa hve mikið þyngdartap geti
orðið sé þess neytt. Er hér einugis verið að
vísa til matvæla sem eru skilgreind sem
megrunarfæði. Morgunkorn myndi ekki vera
flokkað sem megrunarfæði og leyfi fyrir
merkingu með ofangreindum fullyrðingum
þarf að sækja um hjá Umhverfisstofnun þar
sem vísaö er í vísindagögn sem sýna fram á
sannleiksgildi fullyrðinganna.
Þá er rétt að geta þess aö skylt er að
merkja næringargildi þegar fullyrðing um
næringarfræðilega eiginleika kemur fram í
merkingu, kynningu eða auglýsingu vöru.
Prósentuleikur
Það er mjög vinsælt að nota prósentur
þegar gera á einhverjum eiginleikum vöru
hátt undir höfði.
Á drykkjarjógúrt frá MS stendur
„Létt, 0,9°/o" og er þá verið að vísa til
fituinnihaldsins.
Á flösku með Létt kakó frá MS stendur
„99% fitulaus" og í auglýsingu á KIM
kartöfluflögum stendur „35% minni fita".
Minni fita en hvað? Hefðbundnu KIM snakki
eða minni fita en í öörum tegundum?
Jaröarberja PLÚS er auglýst án viðbætts
sykurs og 99,5% fitulaust.
Það hlýtur að teljast betra að auglýsa vörur
út á það sem varan er en ekki út á þaö sem
hún er ekki. Má neytandi t.d. búast við því
í framtíðinni aö bjórframleiðendur auglýsi
bjór sem inniheldur 5% alkóhól (sem er bara
ósköp venjulegur bjór) sem 95% alkóhólfrían
bjór?
Hjarta - kólesteról
Fullyrðingar sem ganga út á „betra
hjarta, lægra kólesteról" eru nokkuö al-
gengar á matvælum enda eru hjarta- og
æðasjúkdómar ein helsta dánarorsök Vestur-
landabúa.
lækkarm'“’r-’”
k°lesteról
Á Berry Bust Cheerios pakka er mynd af
hjarta og fullyrðingin:
„Getur lækkað kólesteról og minnkað
hættu á hjarta- og æðasjúkdómum sem
hluti af hollu mataræði".
Fjölmörg matvæli sem finnast i verslunum
eru þess eðlis að þau stuöla aö þvi minnka
hættuna á hjarta- og æöasjúkdómum séu
þau hluti af hollu mataræði.
Vítamínbætt matvæli
Mjög hefur færst í vöxt að matvæli séu
vítamín- og steinefnabætt. Misjafnt er
eftir löndum hversu strangar þessar reglur
eru. Framleiðendur þurfa að. sækja um
leyfi til Umhverfisstofnunar ef veriö er að
setja nýja vítamín- eða steinefnabætta
vöru á markað. I sumum tilfellum er talið
réttlætanlegt að vítaminbæta matvæli meö
tilliti til lýðheilsu. Hins vegar er líka horft til
þess aö þau matvæli sem eru vítamín- og/
eða steinefnabætt geta fengið á sig vissan
hollustublæ án þess þó að vera sérstaklega
holl og eins getur verið hætta á að fólk
fái hreinlega of mikið af vítamínum úr
matvælum ef íblöndun er mjög algeng.
Nokkuð er um íblöndun hér á landi, bæði á
erlendum og íslenskum matvælum.
Beneeol frá MS innheldur plöntustanólester
„sem lækkar kólesteról".
LH mjólkurdrykkurinn: „Inniheldur IPP-
og VPP- peptíð" og „Peptíðin geta
hjálpað til við stjórn á blóðþrýstingi”
og eru „Náttúruleg hjálp viö stjórn á
blóðþrýstingi"
Þessar fullyrðingar hafa fengið leyfi
frá Umhverfisstofnun og eru því lögum
samkvæmt.
Þegar matvæli eru farin að hafa lyfjaverkun
og eru auglýst sem slík er orðið erfitt
fyrir neytandann að greina þarna á milli.
Getur t.d. sá sem þarf á lyfjum að halda
til að halda blóðþrýstingi í skefjum hætt
að taka þau og drukkið í staðinn LH
mjólkurdrykkinn? Svo er ekki enda hjálpa
peptíðin eingöngu við stjórn á blóðþrýstingi
en hafa ekki eins nákvæma verkun og
blóðþrýstingslækkandi lyf. Fullyrðingar um
lyfjaverkun matvæla geta því hæglega villt
um fyrir neytandanum.
áOODNESS CORNER'
120 CALORIES PER SERVING
Goodness eorner „velferðarhornið" má
finna á öllum morgunkornstegundunum frá
General Et Mills. Alls eru til sjö goodness
merki sem eru hugsuð sem upplýsingar
til neytenda. Á pakka utan um Lucky
Charms eru þrjú merki; 12 vítamín og
steinefni, kalkríkt og lítil fita, þá eru
einnig ýtarlegar upplýsingar um kalk og
mikilvægi þess fyrir byggingu beina. Þaö er
þó enginn upplýsingakassi sem segir frá háu
sykurinnihaldi í Lucky Charms-morgunkorni.
Jarðneskt, heilsusamlegt og
náttúrulegt
í auglýsingu frá Húsavíkurjógúrt er talað
um „jaröneska hollustu". Flestir þekkja
hugtakið himneskt sem er haft um eitthvað
jákvætt. En jarðneskt, hvaö merkir það?
Er það jákvætt eða neikvætt? Hvernig á
neytandinn að skilja þetta?
Eins er algengt að tala um að hin eða
þessi matvara sé náttúruafurð án þess
að það sé tíundað frekar. Nær öll matvæli
eru náttúruafurðir og það kemur í sjálfu
21 NEYTENDABLAÐIÐ 3.TBL. 2005