Neytendablaðið - 01.11.2006, Blaðsíða 16

wwv\
Gœðakönnun á MP3-spilurum
Tónlist af netinu - blessun eöa
bölvun?
MP3 er heiti á tiltekinni tegund tölvuskráa
sem minnkar magn gagna sem þarf til að
geyma tónlist. Með því að vera fyrst sinnar
tegundar hefur heitið MP3 orðið samheiti
fyrir þjappaða tónlist. Það eru hinsvegar
fleiri tegundir til, eins og AAC frá Apple,
WMA frá Microsoft og Atrac frá Sony. Þeir
sem muna eftir stríðinu á milli Betamax og
VHS um yfirráð yfir myndbandsmarkaðnum
sjá svipuð átök nú; munurinn er bara sá að
í þetta sinn er barist um þann markað sem
stafræn tónlist myndar.
Það flækir málin að mismunandi tegundir
tónlistarskráa eru i umferð. Til dæmis spila
ekki allir MP3-spilarar allar gerðir þjappaðra
skráa. Á meðan hægt er að gera nánast
hvað sem er við MP3-skrár á það sama ekki
við um skrár á sniðmátinu AAC, WMA og
Atrac. Vefverslanir nota þær gjarnan til að
koma í veg fyrir afritun. Skrárnar geta t.d.
takmarkað fjölda þeirra spilara sem hægt
er að spila lagið á, hversu oft er hægt að
brenna lagið á geisladisk eða jafnvel hversu
oft er hægt að spila lagið yfir höfuð, því
hægt er að stilla lög þannig að þau eyða
sjálfum sér eftir tiltekinn fjölda spilana.
Sumar vefverslanir eru tiltölulega opnar og
þannig er hægt að hlusta á tónlist sem keypt
er á iTunes á allt að fimm tölvum. Einnig er
hægt að brenna hana á ótakmarkaðan fjölda
geisladiska og setja hana á eins marga MP3-
spilara og manni þóknast. Aðrar verslanir
eru strangari og leyfa aðeins að tónlistin sé
spiluð á einni tölvu, brennd aðeins nokkrum
sinnum og sett á takmarkaðan fjölda MP3-
spilara. Þetta þýðir ekki að það sé alslæmt
að að hala niður af netinu en hraði breyt-
inganna er svo mikill að maður þarf að sýna
aðgætni og velja vel það sem keypt er.
Meira en tónlist
MP3-spilararnir eru ekki takmarkaðir við
tónlist. Hlaðvarp (podcasting) er ein af
heitustu tískusveiflunum í beinlínuhljóm.
Hlaðvarp sameinar stafrænu tónlistar-
spilarana (Pod kemur frá iPod frá Apple)
og enska orðið broadcasting. Hugmyndin
er að hver sem er geti skapað sinn eigin
útvarpsþátt með því að taka sjálfan sig
upp og umbreyta skránni síðan í stafræna
hljóðskrá. MP3 er vinsælasta skráarsniðið á
meðal hlaðvarpara.
Notkun á MP3-þjöppunarkerfinu dregur
úr fjölda bita í lagi á sama tíma og
hljómgæðum er haldið nálægt þeim gæðum
sem þekkjast á geisladiskum. Þegar tónlist er
þjöppuð tapast eitthvað af hljómgæðunum,
en það er í raun sá kostnaður sem við berum
fyrir að geta geymt meiri tónlist í minna
geymslurými. Minni skráarstærð gerir það
einnig mögulegt að hala lögum hraðar niður
af internetinu.
Ef miðað er við að meðalsönglag sé um fjög-
urra mínútna langt þá tekur lagið um 40MB
á geisladiski, en aðeins um 4MB þegar því
hefur verið þjappað í MP3-sniðmátið. Að
meðaltali jafnast 64MB geymslurými á við
um klukkutíma af tónlist. Tónlistarunnandi,
sem hefur MP3-spilara með 1GB minni (um
1.000MB), getur geymt um 240 tónlist-
arskrár, eða sem svarar 20 geisladiskum.
Tónlist sem geymd erá hefðbundnum geisla-
diskum er þegar afþjöppuð, þannig að það
þarf fleiri diska til að geyma sama magn af
tónlist.
Hvað þýöir þetta?
Tegundir spilara. Harðdisksspilarar hafa
harðan disk sem getur geymt mörg lög.
Spilarar með föstu minni nota minniskort
til að geyma tónlistina og hafa oft minna
geymslurými en þeir spilarar sem hafa harða
diska.
Sniðmát tónlistaskráa. Flestir spilararnir
geta notað MP3-sniðmátið. Önnur sniðmát
eru: AAC, notað af Apple, ATRAC3 -sniðmát
frá Sony, WMA-sniðmát frá Microsoft sem
samhæft er fyrir Windows Media spilara og
WAV sem er sjálfvalið sniðmát á tölvur með
Windows. Þá eru Flac og Ogg Vorbis frí og
opin sniðmát án höfundarréttar.
Minni. Þumalputtareglan er sú að venju-
legt popplag í þokkalegum gæðum
tekur um 4,5MB af geymslurými. 20GB
harðdisksspilari getur geymt um 4.500 lög
og 512MB spilari með föstu minni um 120
lög. Það er hægt að minnka skráastærð en
það minnkar einnig gæðin á laginu.
Hlaðvarp (Podcasting). Podsending erfrí og
lögleg beinlínudreifing á tónlist, töluðu máli
eða blöndu af þessu tvennu, sem hægt er að
hala niður i MP3-spilarann.
Gerðu það sjálf/ur. Hver sem er sem hefur
grunnþekkingu á hljóðbreytingarhugbúnaði
(audio-editing), internettengingu og
einhverjar hugmyndir getur búið til útvarps-
þátt, talað inn á hlaðvarp og sett á netið.
Hvar finnur maöur hlaðvarpsefni? Hægt
er að hala niður hlaðvarpsefni þátta frá
stóru útsendingaraðilunum, fréttavefjum og
útvarpsstöðvum.
Hvernig setur maður hlaðvarpsefni á spil-
arann? Hægt er að fara á vefsvæði með
hlaðvarpsefni, velja þar þátt og hala honum
niður á MP3-spilara, rétt eins og gert er
við tónlist. Einnig er hægt að fá vikulegar
uppfærslur á þáttum með því að gerast
áskrifandi á hlaðvarpsvefsvæði.
16 NEYTENDABLAÐIÐ 4. T81.2006