Bændablaðið - 30.09.1997, Qupperneq 11

Þriðjudagur 30. september 1997
Bœndablaðið
11
Upplýsingaskrifstofa
norska landbúnaðarins hefur
lagt sérstaka áherslu á skólana
síðustu fimm ár. Norski epla-
dagurinn er nú árviss
viðburður, þá er dreift ókeypis
norskum eplum í öllum grunn-
skólum landsins. Þettaer
framkvæmt þannig að hver
skóli fær sérstakan seðil, þar
sem tilgreindur er fjöldi
nemenda og starfsmanna
viðkomandi skóla. Seðlinum
er síðan framvísað hjá
einhveijum ávaxtaheildsalanna
sem afhendir eplin og sendir
Upplýsingaskrifstofunni
reiloiinginn.
Sérstaklega áhugavert
fannst mér verkefni sem miðar
að því að nemendur í
grunnskólum geti keypt áskrift
að grænmeti og ávöxtum. Um
er að ræða sameiginlegt
áhugamál "Manneldisráðs" og
framleiðenda þessara
vöruflokka. í fyrrahaust hófst
þetta sem tilraunaverkefni í
öllum skólum í einni ákveðinni sýslu en nú er stefnt að því að það nái
einnig til Oslóar-svæðisins (ca 80.000 böm). Útfærslan er þannig að á
hverjum degi fær áskrifandinn/nemandinn eina einingu (eina gulrót, eitt
epli, einn banana eða ....). Ákveðinn starfsmaður eða eldri nemendur sjá
um afhendinguna. Allir heildsalar vinna saman að þessu verkefni en
Upplýsingaskrifstofan stýrir því. Ég grennslaðist sérstaklega fyrir um
þetta verkefni og varð þess var að bjartsýni ríkir um áframhaldandi
þróun þess. Ráðinn hefur verið sérstakur starfsmaður hjá
Upplýsingaskrifstofunni sem á eingöngu að annast það.
Mikill velvilji ríkir meðal skólamanna og stjórrtmálamanna vegna
jákvæðra áhrifa sem vænst er í neyslumunstrinu í nútíð og framtíð.
Verðið verður í lágmarki, þó þannig að enginn tapi beinlínis á
verkefhinu.
Helstu vandamál hafa verið rusl (eplakjamar, bananahýði) og
nauðsyn þess að skræla geymslugulrætur. Rætt er um að leysa þau með
því að setja upp rusladalla og að sérstakir milliliðir komi að verkefninu
sem meðhöndh grænmetis- og ávaxtaeiningamar þannig að þær séu
tilbúnar til átu (skoU, skeri í sundur ....).
Mér finnst að við hér á Islandi ættum að byija sem fyrst með svona
átak, t.d. með tilraunaverkefhi í einum gmnnskóla á
Reykjavíkursvæðinu og einum úti á landi.
Kostnaður
A fundinum kom berlega í ljós að norskir grænmetis- og
ávaxtaframleiðendur gera sér grein fyrir mikilvægi þess starfs sem
„Upplýsingaskrifstofa grænmetis og ávaxta“ vinnur.
Til að kosta framangreind verkefni hefur Upplýsingaskrifstofan 160
miUjónir, auk 10 miUjóna sem em sérmerktar skólaverkefninu og 15
milljónir til kartöfluverkefnisins. AUs gera þetta 185 milljónir og við
bætist það fjármagn sem heildsalar veija til markaðs- og
auglýsingamála. Þá fer í þetta í heild hálfur milljarður íslenskra króna.
Til viðmiðunar fengust þær upplýsingar að þessi geiri norsks
landbúnaðar veltir ca 60 miUjörðum íslenskra króna og taldi
fyrirlesarinn að það hlutfall sem varið er til markaðs- og auglýsingamála
sé allt of lágt ef miðað er við það sem „alvöm“ fyrirtæki nota í þennan
málaflokk og hvatti hann til þess að framlög yrðu aukin svo um munaði.
Fjármögnun
Upplýsingaskrifstofan fær alla fjármuni frá ríkinu, bæði í gegnum
landbúnaðarsamninginn (=“jordbmksavtalen“) og eftir öðmm leiðum.
Til að auka fjárhagslegt bolmagn skrifstofunnar var bent á þijár leiðir,
þ.e. að skattleggja framleiðendur í þessu skyni, selja heildsölum
auglýsingaefni með þeirra eigin vömmerkjum og með því að leggja
markaðsgjald á innflutning. Rökin fyrir því síðasmefnda em þau að
innflytjendur njóti söluaukningarinnar og því sé óeðhlegt að þeir „ferðist
ókeypis“ eins og nú er.
Innlent/innflutt?
Kannað hefur verið hvort norskir neytendur vilji ffemur norska
landbúnaðarvöm en innflutta. Niðurstaðan er jákvæð ef norska varan er
ekki meira en 10% dýrari. Þessi velvilji er einkum bundinn við ferskt
grænmeti, mjólkurís og osta.
Ef norska varan er ekki meira en 10% dýrari þá velja neytendur
norska vöm vegna almennra gæða, vegna minni hættu á aukaefnum,
vegna betra eftirlits, vegna bragðgæða og vegna þess að framleiðslan er í
sæmilegri sátt við náttúmna.
Með hUðsjón af ofangreindu leggja Norðmenn áherslu á að auka
gæðin (sérstaklega á dýrari vömtegundum), einnig að bjóða fleiri
gæðaflokka á mismunandi verði hjá sömu tegund.
Matur 25% af eyðslu heimilanna
Lækkun verðs er auðvitað erfiðasta viðfangsefnið og þá er haldið
fram að afkoma framleiðenda sé í hættu. Bent er á að matvælaverð sé í
sögulegu lágmarki í Noregi miðað við aðrar neysluvörur - og að aðeins
fari 25% af launum Norðmannsins í mat - á meðan t.d. Grikkinn þarf að
nota 40%.
Það að neytandinn hafi valmöguleika er mjög mikilvægt, ekki aðeins
í verði heldur þarf vömþróunin að taka mið af þessu, t.d. þvegið,
óþvegið, hálfsoðið o.s.frv. Umbúðimar þurfa að miða að því að
einingamar passi fyrir eina máltíð.
Samvinna er nauðsynleg til að ná þessum markmiðum, t.d.
sameiginlegar pökkunarstöðvar en vandamál í því efni em sérmerkingar
einstakra heildsala.
í lok erindisins varaði fyrirlesarinn við því að spilla matargleði fólks.
Árangur næðist ekki með hótunum á borð við:, jif þú borðar ekki
gulrætumar þínar, þá færðu kannski krabba eftir 30 ár“. Matargleði og
grænmeti ættu hins vegar vel saman og það ætti að nýta.

Ráðstefna um
neyslu grœnmetis
í Noregi. Þriðja
grein Sigurðar
Þráinssonar. Að
þessu sinni
fjallar hann um
skólamáltíðir.
lUýr skúgræktarráðu-
nautur á Suðurlandi
Brynjar Skúlason liefur verið
ráðinn skógrcektarráðunautur
Skógrœktar ríkisins á Suðurlandi.
Hann tók við starfinu 15.
september af Birni B. Jónssyni,
sem hefur verið ráðinn fram-
kvœmdastjóri Suðurlandsskóga.
Brynjar hefur starfað þrjú síðustu
árin sem skógrœktarráðunautur á
Norðurlandi með aðsetur á
Akureyri. Brynjar er skógfrœð-
ingur frá landbúnaðarháskólanum
í Ási í Noregi. Fyrsta verkefni
Brynjars á Suðurlandi verður að
vinna að áœtlunargerð fyrir Suð-
urlandsskóga og Skógrœkt ríkisins
og sinna ýmiss konar frœðslu-
málum.
FLUGNABANINN
Höfum flugubana í úrvali á
mjög góðu vetrarverði. Nú
er rétti tíminn til að fjárfesta í
flugnabana því vegna
hagstæðra innkaupa
getum við boðið
flugnabanana á mjög
hagstæðu vetrarverði.
Auðvelt í uppsetningu, einfalt að þrífa og
flugurnar
einfaldlega safnast
dauðar í bakka
undir grillinu.
Flugurnar springa
ekki og festast
ekki við grindina.

Pósthólf 10181 -130 Reykjavik
Símar: 587 3831 - 896 0024 - 897 0024
Símbréf: 587 3831 - E-mail:fagrab@mmedia.is
Hefur þú
íhugað kosti
lífrænnar
matvælaframleiðslu?
Lífrænar afurðir njóta sívaxandi
vinsælda um allan heim,
einnig á Islandi.
Bændur og fyrirtæki,
hafið samband við TÚN
sem veitir aðstoð og upplýsingar
um framlc iðslu Kfrænna afurða.
Gæðaþjónusta
á góðum kjörum
Vottun lífrænna afurða
TÚN hefur gefið út handbók
sem fjallar um úttekt og vottun
í öllum greinum landbúnaðar
og matvælavinnslu.
Fagmennska
í fyrirrúmi
TUN er meölimur í
IFOAM Alþjódasamtökum
lífrænna landbúnaðarhreyfinga
VOTTUNARSTOFAN
Sími og fax: 487 1389