Bændablaðið - 26.02.2002, Síða 6

6
BÆNDABLAÐIÐ
Þríðjudagur 26. febrúar 2002
Bændablaðið - málgagn
Bændasamtaka íslands
Búnaðarþing
2002
Búnaðarþing 2002 verður sett í Bændahöllini
sunnudaginn 3.mars nk kl. 1.30. Vel hittist á að þingið
komi saman í framhaldi af kynningu á gæðum
íslenskra matvæla sem fram fer í Smáralind næstu
daga. Sú kynning er ekki síst ætluð erlendum
matgæðingum, blaðamönnunr og innkaupastjórum
bandarískra verslanakeðja sem fengið hafa áhuga á
íslandi og íslenskum mat. Takist að rækta þann áhuga
getur það haft veruleg áhrif á möguleika íslensks
landbúnaðar á konrandi árum.
Að venju liggja mörg mál fyrir Búnaóarþingi.
Fjallað verður um starfsemi samtakanna á liðnu ári og
áherslur á konrandi ári, sem raunar endurspeglast best
í tjárhagsáætlun ársins. Byggðamál verða eitt af
aðalmálum þingsins, en æ fleiri gera sér grein fyrir því
hve fólksflóttinn af landsbyggðinni er margþætt og
alvarlegt vandamál. Málið er einnig í brennidepli
vegna fyrirliggjandi nefndarálits á vegurn
iðnaðarráðuneytis sem vakið hefur hörð viðbrögð,
sem ef til vill skýra að nokkru stöðu byggðamála, þ.e.
aó oft veröur lítið úr aðgerðum vegna þess að engin
samstaða er um hvað gera skuli.
Skipulag ráðgjafarþjónustu er einnig til
umtjöllunar á Búnaðarþingi. Búnaðarlög senr sett voru
1998 mörkuðu breytingar á ráðunautaþjónustu, sem
eru nú í þróun. Þá hafa breytt íjarskiptatækni og
bættar samgöngur einnig opnað nýja möguleika i
ráógjafarstarfi. Aukin sérhæfmg í búrekstri kallar á
sérhæfðari þjónustu. Ráðgjöf er eitt af megin-
verkefnum Bændasamtakanna og búnaðar-
sambandanna og því eðlilega til umræóu á þinginu. Þá
verður fjallað um skipulag og staðsetningu á starfsemi
samtakanna, ekki síst í ljósi þess að líklegt er að taka
þurfi núverandi aðsetur samtakanna undir hótelrekstur
innan fárra ára. Sjóðagjöld til margs konar starfsemi
bænda verða einnig til unrræðu á þinginu. Skiptar
skoðanir eru meðal bænda um hve mikið af þjónustu
eigi að kosta sameiginlega sem er eólilegt og raunar
sama viðfangsefni um viðhorf til andstæðna milli
félagshyggju og frjálshyggju og er að fmna í flestum
þjóðfélagshópum.
Nokkur lagafrumvörp liggja fyrir þinginu og ber
hæst frumvarp til laga um landgræðslu og frumvarp til
laga um foróagæslu en bæði tengjast þau þeirri
gæðastýringu í sauðijárrækt sem samið var um í
nýlegum samningi um framleiðslu sauðíjárafurða.
Mörg fleiri mál liggja fyrir þinginu, mál sem
snerta kjör og aðstæður bænda með ýmsum hætti.
Þingið mun því eins og endranær verða víðfeðmt og
líflegt eins og vera ber þegar samtök bænda halda sitt
Búnaðarþing.
Ari Teitsson
Sveinn Runólfsson
landgræðslustjóri:
Samstarf viö
bændurer
naiMgt
Sveinn Runólfsson, landgræðslu-
stjóri, segir að Landgræðslu
ríkisins sé ætlað ábyrgðarhlutverk
viö framkvæmd gæðastýringar-
þáttarins er varðar landnýtingu.
Hann segir starfsmenn Land-
græðslunnar fagna umhverfís-
tengingu búvörusamningsins og
vænta góðs árangurs í samstarfi
við bændur. „Landgræðslan mun
fá upplýsingar frá Nytjalandi um
stærð og landkosti jarða þein-a
framleiðenda sem sækja um að fá
fullar álagsgreiðslur og staðfestingu
samkvæmt gæðastýringunni. Þar
kemur fram hve niikið land sé
ógróið og hve mikið gróið og
fleira er varðar gæði landsins. I
umsóknum sinum verða bændur
að senda okkur upplýsingar um
hvaða jarðnæði þeir hafa til
umráða og hvaða afrétti eða
sameiginleg beitilönd þeir nýta. Á
grundvelli þessara upplýsinga og
annarra um hlulaðeigandi jarðir,
og eftir atvikum framkvæmd
úrbóta þar sem það á við, teljurn
við að meginþorri umsóknaraðila
fái þessa staðfestingu á sjálfbærri
landnýtingu," segir Sveinn.
Samstarf nauðsynlegt
Hann segir að einhverjar jarðir
þurfi að skoóa nánar til að sjá
hvaða möguleika þær hafi til þess
að landnýting þeirra verði staðfest
sjálfbær. Þá hafi Landgræðslan
forsendur til að fara eftir, sem
felist í viljayfirlýsingu sem var
undirrituð um leið og búvöru-
samningurinn. Þar er gert ráð fyrir
því að land, sem ekki telst í
ásættanlegu ástandi, verði ekki
nýtt. Þar er átt við auðnir og rof-
svæði þar sem um alvarlegt jarð-
vegsrof er að ræða.
„Þeim aðilum sem þurfa að
„taka tir í sínum ranni vegna
landgæða verður gefinn kostur á
að vinna i samstarfi við
Landgræðsluna landbóta- og eða
landnýtingaráætlanir sem gera
þaö kleift að þeir fái staðfestingu.
Þessar áætlanir geta verið lil allt
að tíu ára eftir eðli úrbótanna og
geta falist í ýmsum aðgerðum sem
varða aðlögun að þeirri land-
nýtingu sem talin er við hæfi.
Þetta getur verið breyting á
beitarstýringu, landbætur í fornii
uppgræðslu og annað sem talið er
nauðsynlegt til að staðfesting
fáist. Sveinn segir að ef við-
komandi bændur nái ekki að
framfylgja þessum áætlunum á
komandi árum, þá glati þeir þeirri
álagsgreiðslu- seni gæðastýringin
felur í sér.
Afréttarnýlingin
„Bændur spyrja eðlilega hvaó
verði um afréttamýtinguna og
upprekstrarmálin. Svo merkilegt
sem það er þá höfum vió meiri
upplýsingar um ástand gróðurs og
jarðvegs á afréttunum en á heima-
íöndunum. Á vissum afréttar-
löndum geta þurft aö koma til
ákveðnar landnýtingaráætlanir
sem fela i sér að ekki sé beitt á
auðnir og rofsvæði. Við höfum
tekið sem dæmi að bændur geta
með markvissri fiörgun þess fjár
sem gengur á auðnasvæðum, stýrt
beitarálagi á viðkomandi af-
réttarsvæði. Þetta var gert á Gnúp-
verjaafrétti, varðandi Þjórsárverin
og í Herðubreiðarlindum. Með
förgun á fé sem kom af þessum
svæðum sést þar varla nokkur
kind í dag. Það hefur verið komiö
í veg fyrir að beitt sé á auðnimar
og mjög viðkvæm svæði. Þetta
verkefni sem okkur er ætlað þama
er heilmikið ábyrgðarhlutverk
sem við tökumst á við. Eg vonast
til að það gagnkvæma traust og
virðing sem Landgræðslan byggt
upp með síauknu samstarfi við
bændur á síðastliðnum ámm skili
sér og bíði ekki hnekki í þessu
verkefni," segir Sveinn Runólfsson.
Skylduskrðningar I
gæöahandbtk elnfaldaOar
Gæðastýring í sauðíjárrækt
byggir á skjalfestingu á þeirn að-
stæðum og aðferðunt sem notaðar
eru vió framleiðsluna. Tilgangurinn
með slíkuni skráningum er tví-
þættur: Annars vegar hefúr skráning
upplýsinga þann tilgang að vera
hjálpartæki fyrir sauðljárbændur
til að ná betri árangri i sínum
rekstri. Stór hluti íslenskra sauð-
íjárbænda hefur þegar langa
reynslu af notkun afuróaskýrslu-
halds og velkjast fáir í vafa uin að
það hefur skilað gríðarlegum
árangri. Skýrsluhaldið er hrygg-
lengjan í gæðastýringunni og inn í
það verður byggð lyfja- og sjúk-
dómaskráning. Aðrir skráningar-
þættir gæðastýringarinnar, svo
sem skráning á áburðamotkun og
uppskeru, em í raun þættir sem
þegar í dag em skráðir á mörgum
búum. Upplýsingamar eiga einnig
að geta nýst til að stórefla leið-
beiningar og faglegt starf í sauð-
fjárræktinni.
Hins vegar em upplýsingamar
notaðar við markaðssetningu á
vörunum, þ.e. skráningin hefur
þann tilgang að upplýsa neytandann
eða fulltrúa hans um hvemig af-
urðimar eru framleiddar. Á síðustu
árum hafa markaðsaðstæður breyst
á allpjóðlegum niatvælamarkaði á
þann hátt að nær ómögulegt er að
niarkaðssetja vöru á þeim grund-
velli að hún sé á einhvern hátt
hreinni og betri en önnur án þess
að sanna þá fullyrðingu með
einhverju slíku skráningarkerfi.
Þegar ákveðið var hvaða upp-
lýsingar skyldu skráðar í gæða-
stýringu í sauðfjárrækt var það
haft að markmiði að þær næðu að
skila framangreindum tilgangi
sínum sem best og að þær féllu
sem best að rekstrinum og yrðu
hluti af eðlilegum bússtörfúm
bóndans. Á námskeiðum í gæða-
stýringu, sem haldin vom fyrir
sauðfjárbændur síðastliðinn vetur,
var leitað eftir athugasemdum frá
þeim um tilhögun skráninga og
kröfúr til nákvæmni þeirra. Einnig
var leitað eftir athugasemdum úr
Norður-Þingeyjarsýslu; en bændur
þar liafa sem kunnugt er haft með
höndum tilraunaverkefni varðandi
þróun skráninga vegna gæöa-
stýringar í sauðfjárrækt. Þær
athugasemdir sem fram komu voru
mjög gagnlegar og urðu til þess aó
skráningarskjölin voru einfölduð
nokkuð og dregið var úr kröfum
um færslur á þau enda er það
mikilvægt fyrir sauðfjárbændur að
gæðakerfið skili tilgangi sínum án
þess að verða aðalatriði í
rekstrinum.
Helstu breytingar eru í
skráningu á áburðamotkun og upp-
skeru, en þar er dregið úr kröfttm
um útreikning og útfærslu upp-
lýsinga. Aðrar breytingar felast í
því að gert er ráð fyrir að
upplýsingar um gróðurtegundir og
þess háttar á túnspildum og beitar-
svæðum séu tilgreindar sérstaklega
fremst í gæðahandbókinni og þar
með komið í veg fyrir tvíverknað
við að telja þær upp við skráningar
á áburðarnotkun, uppskeru eða
beit.
Á síðari degi námskeiðs í
gæðastýringu verður farið yftr
þessar breytingar en námskeiðin
verða haldin í mars og apríl.
Einnig er hægt að nálgast
skráningarskjölin á sauðfjárræktar-
síðunum á heimasíðu Bændasam-
taka íslands, www.bondi.is, og hjá
búnaðarsamböndum um land allt.
/SE