Tónlistin - 01.10.1941, Page 10

G
TÓNLISTIN
cn benda liinsvegar hógværlega en
þó ákveðið á misfellur þær og ann-
marka, sem lionum finnst, að hetur
niættu fara. Það er sagt, að það
sé erfitt að ski])a dómarasætið, og
liefir Árni einnig fengið að kenna
á því. Dómar hans hafa hæði verið
]>akkaðir og vanþakkaðir, og liann
hefir lent i hlaðadeilum vegna
þeirra en jafnan farist vel um mála-
lok. Árni gegndi fyrst listdómara-
starfi við blað Þorsteins Gíslasonar,
„ísland“, en er „Morgunblaðið“ hóf
göngu sína, rcðist hann til þess og
var tónlistargagnrýnandi við það
blað í fjölda mörg ár.
Sem tónskáld er Árni Thorstein-
son algjörlega sjálfmenntaður mað-
ur. Hann liefir aldrei notið neinn-
ar tilsagnar í tónfræði eða form-
fræði, lög sín liefir liann aldrei sam-
ið af kunnállu fræðimannsins; hann
liefir alltaf skrifað eins og andinn
hefir blásið honum í brjóst og ein-
göngu stuðzt við sína eigin tilfinn-
ingu og smekkvísi. Af því leiðir, að
bann hefir eingöngu lagt stund á
smærri formin og helgað sönglag-
inu og kórlaginu alla síua krafta.
Að því leyti er Iiann hliðstæður
þýzka tónskáldinu Rohert Franz,
sem einnig var sjálfmenntaður mað-
ur, en Árni hefir alltaf haft sér-
slakar mætur á honum.
Fyrsta sönglagahefti Árna kom út
1907, 12 sönglög fyrir einsöng með
undirspili, gefin út af Sigurði Krist-
jánssyni. í þessu hefti eru mörg lög,
sem fyrir löngu eru orðin þjóðkunn,
þar á meðal „Kirkjuhvoll“, eitthvert
mest sungna lag Árna, „Þess bera
menn sár“, „Rósin“, „Nótt“, „Á-
fram“, „Dalvisitr“ og „V’orgyðjan
kemur“. Þessi lög eru öll fyrir löngu
orðin eign þjóðarinnar, og þeim
mun síðar verða veitt sú viðurkenn-
ing að teljast í tölu þjóðlaga, eins
og mörg af lögum þýzka tónskálds-
ins Franz Schubert. Það er þó ekki
svo að skilja, að lög Árna sverji
sig í ætt við islenzk þjóðlög yfir-
leitt, þau hafa flest á sér annan
sVip, en vinsældir þcrira tryggja
þeim fyrsta sæti i sönglagasafni Is-
lendinga.
Lög Árna Thorsteinsonar hera
ákveðin einkenni rómantíska tíma-
bilsins, enda munu þau flest mót-
uð af þeim áhrifum, sem liöfund-
urinn varð fyrir á Hafnarárum sin-
um. Hartmanns-dýrkunin stóð á
þeim árum sem hæst, en Hartmann
er ímynd rómantiska tímabilsins í
danskri tónlist, og á hans tínnnn
náði rómantíkin einna mestum í-
tökum hjá öllum þorra manna. En
auk Hartmanns vöktu Norðmenn-
irnir Halfdan Kjerulf og Edvard
Grieg athygli Árna, og þýzku tón-
skáldin Robert Schumann og Adolt’
Jensen voru honum, öðrum fremur,
mikils virði.
Þegar þess er gætt, hvað þá skaj)-
aði líðarandann i tónlistinni, veitist
auðvelt að skilja lög Árna og meta
þau. Þessir tímar brutu ekki upp á
neinum flóknum vandamálum, þeir
reistu sér engar þrautir til að glíma
við, þeir háðu ekki örvæntingar-
fulla baráttu við úrlausnarefnið,
þeim var fyrir mestu að gefa inn-
blæstri augnabliksins lausan taum-
inn, birta liann hreinan og ómeng-
aðan án allra bollalegginga um fag-
J