Tónlistin - 01.10.1941, Síða 16

12
TÓNLISTIN
þau eru þó ekki eins útbreidd
einsöngslögin. 1922 kemur síðasta
sönglagaheftið út, »g eru í þvi 8 ný
lög, skrifuð fyrir meðalliáa baryton-
rödd, »g mun Árni hafa haft Þórð
Pálsson lækni í huga, er hann samdi
þau, enda mun hann, ásamt Geir
Sæmundssyni vígslubiskupi og Pctri
Jónssyni songvara, hafa gert mest
allra islenzkra söngvara að því að
kvnna lög Árna. Var túlkun Þórðar
á textanum sérstaklega við brugðið,
sakir skilmerkilegrar og aðlaðandi
framselningar. Alls hafa því komið
út 4 allstór hefli með sönglögum,
en þar að auki mun Árni eiga tölu-
vert af handritum, sem enn hafa
hvergi hirzt.Sönglagaútgáfunum má
tclja það til gildis, að þeiin fvlgir,
ásamt íslenzka textanúm, þýzkur
texti, að mestu levti þýddur af
Bjarna Jónssyni frá Vogi.
Eitt af aðaleinkennum Árna er
innileiki laglínunnar og einlægni
geðhrifanna, sem lykjast þétl að
innihaldi kvæðisins. Samruni Ijóðs
og lags er oft svo fullkominn, að ó-
hugsandi er, að annað lag gæti
nokkurntíma borið textann uppi.
Sem dæmi þess má nefna „Nótt“
eftir Magnús Gíslason og „Kirkju-
hvol“ eftir Guðmund Guðmundsson,
sem hæði eru gimsteinar i íslenzk-
um tónlistarbókmenntum; Iiið fyrra
er einskonar „nocturno", undurfín
náttúrulýsing í húmi heiðrar sum-
arnætur, hyggt í einföldu strófu-
formi eins og flest af lögum höf-
undarins; aftur á móti er „Kirkju-
hvoll“ imynd þjóðtrúarinnar, órjúf-
anlega tengt íslenzku hugmyndalífi
og endurspeglar í senn djúpa alvöru
og harnslega einlægni, sem fcllur
saman við klukknahljóminn í und-
irspilinu.
Á þessum viðsjárverðu og tvisýnu
tímum er mikið rætl og ritað um
íslenzkt þjóðerni og það ekki að
nauðsynjalausu, en í lögum. Árna
liggja fólgnar margvíslegar skýring-
ar á inntaki þess og eðli, og væri
það eitl nægilegl efni í langt mál,
svo að ekki skal það rakið nánar
hér.
Árni Thorsteinson hefir alllaf
unnið að tónsmíði i hjáverkum.
Tómstundirnar hafa allar verið til-
einkaðar þessu brennandi áhuga-
máli hans, þar hefir ekkert annað
komizt að. Þær hafa að vísu ekki
skapað honum veraldleg verðmæti,
en þjóð hans liefir auðgazt af þeim.
Hverl mannsbarn á landinu þekkir
mörg af lögum hans og mun aldrei
gleyma þeim; þau munu lifa áfram
í brennipunkti íslenzkrar söng-
menningar og verða hvatning öllum
þeim, er láta þessi mál lil sín laka.
Hvort lieldur þau herast okkur eft-
ir bylgjum ljósvakans, hljóma í
skrautlýstum 'hljómleikasal eða
heima við arininn, munu þau ávallt
færa okkúr heim sanninn um það,
að hér var að verki maður, gædd-
ur óvenjulegri gáfu og þjóðlegum
metnaði.
Á þessum merkilegu tímamótum
í ævi Árna Thorsteinsonar þökkum
við honum óeigingjarnt og blessun-
arríkt starf í þágu íslenzkrar tón-
Iistar og óskum þess, að honum
megi enn auðnast að leggja gjörva
hönd á margt það, er lionum ligg-
ur á hjarta.