Tónlistin - 01.10.1941, Page 17

TÓNLISTIN
13
Jazz og klassisk músík
Fyrir nokkrum árum las cg i
danska blaðinu „Politiken“ viðtal
við Igor Stravinsky, hið heimsfræga
rússneska tónskáld, þar sem liann
lét svo um mælt, að jazzinn myndi
skammt eiga eftir ólifað, ef eigi
kæmu fram tónskáld, sem færðu
hann inn á nýjar hrautir, tónskáld,
sem væru þess megnug að ldása í
hann því lífi, sem að eilífu myndi
vara.
Mér detta oft þessi orð í liug, er
ég heyrði jazz spilaðan, og ég heti
°ft lagt þá spurningu fyrir mig,
hvort nokkurntíma ræki að þvi, að
jassinn myndi veita manni þá fró-
un og þann listarunað, sem sönn
músík er einfær um. Þessari spurn-
ingu er, að mínu áliti, að mestu levti
liœgt að svara núna. Fjöldinn all-
ui' aí hinum vngri tónskáldum hef-
U' orðið fyrir miklum áhrifum af
jazzinum, þ. á m. Paul Hindemith
°S niargir fleiri, svo að þannig má
e* til vill segja, að jazzinn liafi heint
niúsikinni inn á nýjar brautir. En
ennþá er ekki allskostar auðvell að
dænia um listagildi þessara nútíma
tónsmíða. Það getur tíminn einn
gerl. Eg fyrir mitt leyti get ekki sætt
■nig við þessa músík; hún er að
minnsta kosti ennþá allt of vfir-
borðsleg til þess, að hún geti hrif-
ið mann. En mér dettur heldur ekki
1 hug að afneita henni; það væri
firra, sem engan ætti að henda. Það,
sem ég þekki t. d. eftir Hindemith,
Eftir Rögnvald Sigurjónsson.
er oftast mjög vel útfært og frá
tæknislegu sjónarmiði oft framúr-
skarandi. En dýptina finn ég ekki;
mér finnst hér frekar vera um til-
raunamúsik en andlega músík að
ræða (lil þess að fyrirbyggja allan
misskilning, nefni ég ekki menn eins
og Delmssy og Ravel, og þó sér-
staklega Debussy, sem er ekki leng-
ur neitt undrunarefni fyrir heim-
inn, heldur eitt af mest túlkuðu tón-
skáldum hans).
En þá kem ég aflur að jazzinum
og að þeirri hlið hans, sem iðknð
er á kaffibúsunum. Jazzinn, eins og
hann er i dag, er eitt áþreifanlegasta
dæmi um hrörnun, sem hugsast gel-
ur. Ekki er þó svo að skilja, að
jassinn hafi nokkurntíma baft nokk-
uð listrænt að flytja, — nei, en ]>að
var bins vegar liægt að búast við
þvi, að hann þróaðist með tímanum
eins og hver önnur stefna. En það
virðist ekki ætla að fara svo. Það.
sem er mest áberandi við jazzinn i
dag, er, bvað hann er alltaf meir og
meir að missa fótfestuna, þ. e. a. s.
fjarlægjast það að vera ekkert ann-
að en jazz. Þetta er einmitt það
hættulega við hann.
Þeir menn, sem skrifa jazzmúsík,
eru svo óskammfeilnir að stela, frá
mestu tónskáldum veraldar, temum,
sem þeir siðan nota sem uppistöðu
i einhvern „slagarann". Þessar „út-
setningar" eru þannig, að hver mað-
ur eða kona, sem yndi hefir af góðri