Dagsbrún - 01.05.1989, Síða 3

Guðmundur J. Guðmundsson um 1. maí-samningana:
Veikleikamerki
í samningunum
— hve fá félög öfluðu sér
verkfallsheimilda
Þeir, sem fylgdust með gerð maí-samninganna |
og gangi samningamála síðari hluta vetrar, vita
að hlutur Dagsbrúnar í samningagerðinni var
verulegur og umtalsvert meiri en flestra ann-
arra verkalýðsfélaga. Og hafi einhver einn
maður leitt samningagerðina, þegar loks var
sest að samningaborði í Karphúsinu í lok apríl,
þá var það Guðmundur J. Guðmundsson, for-
maður Dagsbrúnar og Verkamannasambands-
ins.
„Það var alltaf vitað, að þegar samningar
rynnu út nú í vor yrði aðstaða til samningagerð-
ar mjög erfið. Fyrirtækin í landinu eru mjög
mörg í vondri stöðu, sér í lagi fiskiðnaðarfyrir-
tæki, og mörg eru rekin með hullandi tapi í
fyrsta sinn. Þá fór atvinnuleysi að gera vart við
sig í vetur svo samningsstaðan var síður en svo
glæsileg,“ sagði Guðmundur í samtali við
Dagsbrúnarblaðið.
Málinu drepið á dreif
„Þegar farið var á flot með þetta síðari hluta
vetrar var Verkamannasambandið með nokkra
sérstöðu og mótaðar hugmyndir um hvernig
samning væri æskilegast að gera. Þessar hug-
myndir voru í stórum dráttum þær, að við vild-
um gera átak til að útrýma atvinnuleysinu,
jafna kjörin, lækka vexti - bæði fyrir einstakl-
inga og fyrirtæki - og auka kaupmáttinn.
Vaxtabrjálæðið er að drepa bæði launafólk og
fyrirtæki - mörg fyrirtæki eru að borga meira í
fjármagnskostnað en vinnulaun og undir því
stendur augljóslega enginn atvinnurekstur.
Við vorum byrjaðir að ræða við ríkisstjórn-
ina um þessar hugmyndir - vorum búnir að eiga
tvo fundi með ráðherrum - þegar ASÍ kom með
sínar hugmyndir um prósentuhækkanir. Við
það hurfu okkar hugmyndir óneitanlega nokk-
uð í skuggann. Ég er sannfærður um að það
hefði átt að halda áfram að ræða á okkar
nótum. Ég tel að það hefði verið hægt að fá
ríkisstjómina til að gera mun meira í þessu fyr-
ir páskana ef málinu hefði ekki verið drepið á
dreif af Alþýðusambandinu.
Nú, ég þarf ekkert að vera að rekja það
nákvæmlega, að viðræður ASÍ og atvinnurek-
enda gengu ekki neitt. Það kom strax fram hjá
atvinnurekendum, að þeir vildu fá að minnsta
kosti átta prósent gengisfellingu og það strax.
Ríkisstjórnin neitaði enda búin að fella gengið
um 20 prósent á síðasta ári og 10 prósent það
sem af var þessu ári. Nú er það auðvitað orðið
meira.
Dagsbrúnarfundurinn
vendipunktur
Því var það fyrir páskana, að við nokkrir for-
ystumenn úr Verkamannasambandinu settum
fram þá hugmynd að gert yrði samkomulag um
hóflegar kauphækkanir og fjörutíu daga frest
til að fara rækilega ofan í saumana á öllu þjóð-
félaginu, gera ítarlega úttekt á stöðu heimila og
fyrirtækja. Atvinnurekendur voru svo heimskir
að hafna þessu. Þeir ætluðu ekki að semja við
verkalýðsfélögin nema þeir fengju gengisfell-
inguna fyrst og svo treystu þeir því, að atvinnu-
leysið drægi svo máttinn úr verkalýðshreyfing-
unni, að hún gæti ekki hótað með verkföllum.
Viðræðumar voru eiginlega stopp þegar rík-
ið samdi allt í einu við BSRB. Þeir samningar
vom að ýmsu leyti merkilegir og það ber að
viðurkenna að forysta BSRB stóð sig ákaflega
vel í sinni samningagerð. Það virðist hafa tekist
býsna gott samkomulag milli hennar og fjár-
málaráðherra.
Mitt mat er að eftir BSRB-samninga hefði
ASÍ átt að taka mun fastar á málum en gert
var. Þar lá allt meira og minna dautt og svokall-
aðir samningafundir vom lítið annað en inni-
haldslaust þras. Verkalýðsfélögin út um land
tóku ekki við sér þegar samninganefnd ASÍ
hvatti þau til að afla sér verkfallsheimildar og
það var ekki fyrr en eftir Dagsbrúnarfundinn í
Austurbæjarbíói að atvinnurekendur áttuðu sig
á því, að það fylgdi alvara hótunum okkar um
vinnustöðvun.
Tveimur dögum eftir þann fund byrjuðu
samningaviðræður og innan viku var búið að
gera samning. Ég tel raunar að það hefði verið
hægt að gera þann samning einni viku fyrr ef
verkalýðsfélögin hefðu tekið á málinu af meiri
festu - og ef Dagsbrúnarfundurinn hefði verið
viku fyrr.“
Guðmundur J. Guðmundsson sagði að
samningatörnin í Karphúsinu hefði verið erfið.
„ Við vorum búnir að sætta okkur við samning á
BSRB-nótunum en það komu upp allskonar
vandamál og tregða þegar átti að fara að útfæra
Guðmunndur J. Guðmundsson,
formaður Dagsbrúnar.
þann samning fyrir okkur. Gallinn var sá, að
BSRB-samningurinn var skraddarasniðinn fyr-
ir fastlaunamenn. Hjá ríkinu eru til dæmis ekki
bónusar og allskonar kaupaukakerfi. Orlofs-
uppbótina var sömuleiðis erfitt að útfæra fyrir
okkar fólk því allstór hluti verkafólks er hreyf-
anlegt vinnuafl og vinnur hjá 3-4 atvinnurek-
endum á hverju ári. Hreyfingin hjá hinu opin-
bera er miklu minni, ég held að hún sé innan
við fimm prósent. Lífaldurinn er sömuleiðis
miklu hagstæðari fyrir BSRB en Alþýðusam-
bandsfélögin, það er erfitt að heimfæra hann
uppá samninga fyrir svo hreyfanlegt vinnuafl
sem við höfum í okkar röðum.“
Linka verkalýðsfélaga
- Hver er mesti gallinn við þennan samning
að þínu mati?
„Að það vanti í hann verðtryggingarákvæði.
í því liggur mesta hættan. Þessi samningur er
síður en svo nokkur frelsun en hann hamlar
gegn mestu kjaraskerðingunni. Það er fjarri því
að með þessum samningi sé réttur hlutur
launamanna eins og þarf að gera. En miðað við
þá niðursveiflu, sem er óumdeilanlega í þjóð-
félaginu, þá tel ég að hann sé viðunandi. Við
skulum ekki gleyma að þessi samningur hefur
ýmsa kosti. Mesti kosturinn er það skref, sem
var stigið til launajöfnunar. Yfirlýsing ríkis-
stjórnarinnar um atvinnumál og atvinnuleysis-
tryggingar eru af hinu góða og þá ekki síst
ákvæðið um 200 nýjar íbúðir í félagslega
kerfið."
- Þú segir BSRB hafa staðið sig vel í sinni
samningagerð. Hvernig fínnst þér samtök
verkafólks hafa staðið sig?
„Ég tel það hafa verið verulegt veikleika-
merki, að innan við þrjátíu verkalýðsfélög
höfðu aflað sér verkfallsheimildar þegar til eig-
inlegra samningaviðræðna kom. Þau hefðu átt
að vera miklu fleiri og þau hefðu átt að gera
það strax. Það hefði mjög styrkt stöðu okkar og
styrkt verkalýðshreyfinguna í heild. Það er
engin tilviljun, að það var ekki fyrr en eftir að
Dagsbrún hafði aflað sér verkfallsheimildar, að
viðræður fóru í gang - og það kann að vera
skýringin á því, að Dagsbrún og VMSÍ voru hið
leiðandi afl í samningsgerðinni. Meginþunginn
hvíldi á okkur.“ -ÓV.
DAGSBRÚN 3