blaðið - 17.08.2005, Síða 26

^iCSiÉigfr-
26 -MWHW
MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 2005 ' blaðið
ernak@vbl.is
Guðsgjöfin góða
Soya baunin er ákaflega næring-
arrík náttúruafurð, full af góðum
próteinum, mikilvægum amínó-
sýrum og vítaminum. Hún hefur
verið ræktuð í Kína í þúsundir
ára og margvíslegar afurðir unn-
ar úr henni sem nýttar hafa verið
í mataræði Kínverja og víða um
Asíu. Vesturlandabúar hafa á und-
angengnum árum verið að átta sig
í auknum mæli á heilsuáhrifum
soyaafurða enda leiða rannsóknir
sífellt í Ijós frekari heilsufarsleg-
an ábata af neyslu þeirra.
Heilsuauki
Margar rannsóknir hafa verið gerð-
ar á áhrifum soyaafurða á manns-
líkamann og niðurstöður þeirra
hafa leitt til enn frekari rannsókna á
þessari einstöku baun. Til að mynda
hefur matvæla og lyfjaeftirlit Banda-
ríkjanna gefið út að matvæli sem
innihalda soya prótein geti dregið
úr líkum á hjartasjúkdómum, styrkt
bein, dregið úr líkum á ákveðnum
tegundum krabbameins og nú bein-
ast sjónir manna að þeirri staðreynd
að asískar konur þjást síður af kvill-
um breytingarskeiðsins eins og hita-
og svitaköstum. Það hefur verið rak-
ið til mataræðis þeirra sem er gjarna
ríkt af soyaafurðum.
Margvíslegar afurðir
Úr soyabaunum eru unnar margvís-
legar afurðir og er soyasósan líklega
þeirra þekktust hér á landi. Hún
er útbúin með aldagamalli gerjun-
araðferð þó flestar þeirra sósa sem
við íslendingar þekkjum séu unnar
með öðrum hætti. Soyamjólk hefur
notið vaxandi vinsælda hér á landi
og nú er svo komið að hana er hægt
að kaupa í flestum almennum mat-
vöruverlsunum. Úr henni er unn-
ið soyajógúrt sem er unnið með
sambærilegum hætti og jógúrt úr
kúamjólk . Tempeth er soyabauna-
kaka sem nýtur vaxandi vinsælda
en hún er búin til úr baunum sem
hafa verið losaðar við hýðið og svo
þjappað saman. Oft er hægt að fá
þær bragðbættar með ýmiskonar
grænmeti og korni. Soyaolían er sér-
lega heilsusamleg enda er hún full af
andoxunarefnum sem hafa sýnt sig
að eru sérlega heilsubætandi en mik-
ill áhugi vísindamanna á þeim hefur
komið af stað skriðu rannsókna sem
leitast við að sýna gildi andoxunar-
efnis fyrir líkamann og mikilvægi
þess að borða margvísleg matvæli
sem innihalda þau. Soyabaunir er
að sjálfsögðu einnig hægt að borða
einar og sér eða nýta í matargerð svo
sem súpugerð.
Baunaystingur eða tofu
Tofu eða soyabaunaystingur er ein
af vinsælli soyaafurðum en tofu líkt
og soyabaunir inniheldur mikið af
góðum próteinum, lektínum, magne-
síum og E vítamíni. Að auki er Tofu
sérlega auðmeltanlegt því trefjar
soyabaunarinnar eru síaðar frá þeg-
ar tofu er búið til. Tofu er í raun yst
soyamjólk. Tofu er að mörgu leyti
notað í asískri matargerð eins og
kartöflur í hinni vestrænu. Tofu er
þó öllu næringaríkara en kartöflur
og kemur gjarna í staðinn fyrir kjöt
í mataræði grænmetisæta. Það er bú-
ið til með svipuðum hætti og ostur
en soyamjólk er hleypt þar til hún
ystir en soyamysan er skilin eftir
og ystingurinn kreistur í ostaklút.
Hann er svo settur undir farg sem
þéttir ystinginn í tofublokkir.
Tofu tekur auðveldlega í sig bragð
annarra matvæla sem það er eldað
með sem gerir það að mjög skemmti-
legu hráefni að vinna með enda er
auðvelt að bragðbæta það með all-
skyns kryddum, jurtum og lögum. í
verslunum er tofu selt í pakkningum
þar sem það er geymt á kafi í vatni.
Þannig ber að geyma það þar til það
er notað en ef skipt er um vökva á
því daglega geýmist það lengur. Það
má einnig frysta tofu en áferðin á
því breytist lítillega við það og það
verður ögn seigara.
Eitt það vinælasta á erlend-
um veitingahúsum
Japanskir veitingastaðir hafa notið
aukinna vinsælda í Bandaríkjunum
á undanförnum árum og sushi stað-
ir hafa einnig sprottið upp víða um
Evrópu. Á síðustu misserum hafa
staðir eins og Sachi's on Clinton og
En Brasserie opnað í New York en
þar er boðið upp á víðatækara úrval
af japanskri matarhefð en bara sus-
hi til að mynda ferskar soyabaunir
I snakk fyrir matinn og kostar einn
skammtur litla tuttugu og fimm
dollara. Það sem gerir þessa staði
þó sérstaka og ólíka öðrum japönsk-
um veitingastöðum er ferskt tofu
sem borið er fram ylvolgt eða kælt
en það er útbúið á meðan þú bíður.
Séu menn á ferðalögum vestur um
haf er alveg nauðsynlegt að prófa
þessa dásemdarrétti sem hafa sleg-
ið í gegn þar ytra enda er ferskt tofu
mun bragðbetra og ferskara en tofu-
blokkirnar.
Sachi's on Clinton
25 Clinton Strætí
NewYork, NY1002
Sími: 212.253.2900
www.sachisonclinton.com
En Brasserie
435 Hudson Stræti
NewYork,NY 10014
Sími: 212.647.9196
Fax: 212.647.7550
www.enjb.com
Tofu er selt í
þremur áferðar-
styrkleikum:
Stíft tofu: Það er þéttara en aðr-
ar gerðir og því auðvelt að skera
það í teninga og nýta til steikingar,
súrsunar, reykingar, bökunar, til að
grilla eða í súpugerð. Stíft tofu er rík-
ara af próteinum, fitu og calsíum en
aðrar gerðir.
Millistíft tofu: Hentar vel í upp-
skriftir þar sem blanda á tofuið við
annað hráefni eða ef það á að hræra
það út.
Silkitofu: þessi gerð hefur rjóma-
mjúka áferð og er einnig notað í
blandaðar uppskriftir. 1 Japan er
silkitofu borðað eins og það kemur
fyrir með svolítilli soyasósu en það
er einnig notað í Misó súpu.
Eldað úr tofu
Úr tofu má útbúa margvíslega rétti.
Tofu má skera niður og nota líkt og
kjöt í pottrétti, steikja með græn-
meti á pönnu með soyasósu, engifer
og sítrónusafa eða baka sem með-
læti, jafnvel útbúa ídýfur. Hér á eft-
ir fara tvær tofuuppskriftir og fyrir
áhugsama má benda á fjölda góðra
og einfaldra uppskrifta á veraldar-
vefnum.
Tofu frauð
185 g tofu, skorið í 1 cm þykkar
sneiðar
2 msksmjör
3 sneiðar speltbrauð
185 g rifinn mozzareliaostur
1 msksaxaður laukur
11/4 bolli soyamjólk
2 egg, létthrærð
salt og pipar eftir smekk
Aðferð:
Smyrjið brauðið og skerið hverja
sneið í fjóra bita. Smyrjið eldfast
mót með smjöri og raðið brauðinu,
tófubitunum, ostinum og lauknum
til skiptist. Blandið saman mjólk-
inni, eggjum og svolitlu salti saman
í skál og hellið fyrir. Látið standa í
klukkustund. Setjið eldfasta mótið
ofan í ofnpönnu sem sett hefur ver-
ið í rúmlega botnfylli af vatni og bak-
ið í 45 mínútur í forhituðum ofni á
180 C.
Tofu sýrður rjómi
375 g mjúkt tofu eða silkitofu
2 msk sítrónusafi
'A tsk salt (tvisvar)
Aðferð
Sjóðið tvo bolla af vatni með 14 tsk.
salti. Setjið tofuið útí í heilu lagi
og setjið á suðu í stutta stund. Fjar-
lægið af hellunni og látið standa í
2-3 mínútur. Hlutið tofuið niður í
blandara og bætið sítrónusafanum
og saltinu saman við. Hrærið þar til
góðri og jafnri áferð er náð.