blaðið - 10.10.2005, Blaðsíða 16

M i MMILUJL

■MHn
MÁNUDAGUR 10. OKTÓBER 2005 blaöið
Geðsjúkir hér á landi húa við miklafátœkt, einangrun ogfordóma.
Geðsjúkir fátækasta fólk íslands
Rannsóknir hafa sýnt að fátækasta fólk á íslandi er geðsjúkt fólk. Nauðsynlegt er að
bæta geðheilbrigðiskerfið til að sporna við einangrun og fordómum.
■ Smurþjónusta ■
■ Peruskipti ■
• Rafgeymar*
FRAMLENCJUMINOKKRA DAGA
Þú færð heilsársdekk með
20% afslætti hjá Bílkó.
Hn
COOD'/ÝEAH
JltlUUFSmilE
^j-unny
Hlgh Performanc* Tyras
íhríflmnm ftiflmmnmmg
BUIKO
Betri vero!
Smiðjuvegi 34 | Rauð gata | bilko.is | Sími 557-9110
bilko
is
„Fólk með alvarlega geðsjúkdóma er atvinnu-
laust og er á örorkubótum og bæturnar eru
mjög lágar. Fólk hefur því afar litlar tekjur og
á erfitt með að komast út úr félagslegu ein-
angruninni og þessum vanda sem hefur skap-
ast" segir Páll Biering, geðhjúkrunarfræðing-
ur og lektor við Háskóla íslands.
Páll hélt erindi á ráðstefnu Rauða Kross ís-
lands um geðheilbrigðismál í síðustu viku þar
sem hann kynnti kannanir sem hann vann á
aðstæðum geðfatlaðara. í þeim kemur skýrt
fram að aðstæður geðsjúkra hér á landi eru
mjög bágar og brýn þörf er á endurbótum á
geðheilbrigðiskerfinu.
Vantar heimageðhjúkrun
„Ástæðan fyrir því að Rauði kross-
inn ákvað fyrir nokkrum árum að
sinna sérstaklega geðsjúkum er að
hann komst að því með rannsókn
sem gerð var fyrir mörgum árum að
geðsjúkt fólk væri fátækasta fólkið á
Islandi,” segir Páll.
Hann segir að þegar mælikvarði á
félagslegri einangrun og tekjum sé
skoðaður sést beint samband þar á
milli.
„Því minni tekjur sem fólkið hef-
ur því félagslegra einangraðra er
það. Einnig upplifir það fólk meiri
fordóma. Það sem við sjáum í þessu
sameiginlega átaki Geðhjálpar og
Rauða krossins er að það sem fólk
er að biðja um er persónuleg þjón-
usta. Það er að segja viðtalsmeðferð,
aðgangur að fagfólki og ráðgjöf,"
segir Páll og bætir við að tilraunir
hafi verið gerðar á heimageðhjúkr-
un í Þorlákshöfn, Stykkishólmi og
á Heilbrigðisstofnun Suðurlands.
Hann bendir einnig á að nú sé búið
að stofna geðteymi hér í Reykjavík
þar sem heimageðhjúkrun verður
prófuð.
Einmanaleiki að aukast
„Lengi hefur verið rætt að það þurfi
að færa geðheilbrigðisþjónustuna út
í úthverfin, út af stóru spítölunum
og inn á heilsugæslustöðvarnar. Það
sem líka gerist er að þjónustan verð-
ur betri, lyfjameðferðir batna og inn-
lagnir verða styttri og fólk verður
meira heima hjá sér. Fólk einangrast
því enn frekar, til dæmis frá vinnu-
markaðnum,“ segir Páll.
Sumir vilja meina að þetta sé
hluti af þjóðíelagsþróuninni, að fólk
sé almennt að verða meira einmana
og einangrað og þá bitni það fyrst
á þeim sem eiga við geðræn vanda-
mál að stríða.
„Atvinnumarkaðurinn er orðinn
mjög harður og það er meiri sam-
keppni í gangi. Krafan um ágóða
er gríðarlegur og þá gerir það at-
vinnumarkaðinn mun erfiðari fyrir
þá sem eiga við einhverja fötlun að
stríða, hvort sem hún er líkamleg
eða andleg.“
Geðsjúkir ekki ofbeldishneigðari
Flestir verða varir við það að líkam-
leg fötlun virðist vera viðurkenndari
í þjóðfélaginu en andleg fötlun og
meiri fordómar ríkja gangvart geð-
sjúkum.
„Líkamleg fötlun er viðurkenndari
að því leyti að fólk heldur að andleg
fötlun komi einhvern veginn niður á
vitsmunagetu fólks. Að það sé síður
fært um að vinna einhver störf en
það er alls ekki rétt. Það eru auðvit-
að til sjúkdómar þar sem fólk verður
sturlað og viti sínu fjær en það er af-
skaplega sjaldgæft. Flestir sem eiga
við geðræn vandamál að stríða eru
fullfærir til vinnu vitsmunalega séð,
þannig eru fordómarnir," segir Páll.
Orðið á götunni virðist oft vera
það að geðsjúkir geti ekki verið inn-
an um heilbrigt fólk vegna þess að
það sé ofbeldishneigðara en annað
fólk.
„Þessi umræða kemur oft upp en
staðreyndin er engu að síður sú að
það eru sárafáir sem eiga við geðræn
vandamál að stríða sem eru ofbeld-
ishneigðir. Það er bara öðruvísi en
hjá hinum. Það eru alveg jafnmargir
sem eru andlega heilbrigðir sem eru
ofbeldishneigðir,“ segir Páll.
Meiri einmanaleiki í þéttbýli
1 könnuninni sem Páll og kollegar
hans gerðu kom í ljós ákveðinn mun-
ur á milli dreifbýlis og þéttbýlis en
þéttbýli var skilgreint sem Reykjavík
og dreifbýli allt fyrir utan borgina.
„Félagsleg staða geðsjúkra úti á
landi virðist vera öðruvísi en í Reykja-
vík. Hún er verri í Reykjavík. Fólk er
félagslegra einangraðra í þettbýlinu
en það er sama þróun og hefur ver-
ið á Norðurlöndunum. Það er meiri
einmanaleiki geðsjúkra 1 borgunum,
það er staðreynd.“
Páll segir ástæðuna fyrirþessu frek-
ar óljósa en margt komi til greina.
„Kannski er fólk nánara í dreifbýl-
inu og veitir hvert öðru meira aðhald
og athygli. Fólk komi því hvert öðru
meira við meðan það er afskipt í borg-
unum. Síðan er líka sá möguleiki að
fólk sem á við geðræn vandamál að
stríða flytji í borgirnar til þess að fá
að vera í friði.“
Auglýsingar %f i U <J/
blaðiö