blaðið - 28.03.2006, Blaðsíða 19

blaðið ÞEIÐJUDAGUR 28. MARS 2006
VIÐTALI 19
Gagnagrunnur líkamans
Bernhard telur það mjög jákvæða
þróun að í dag sé hægt að nota líkön
af starfsemi mannslíkamans til
framfara á sviðum vísindanna.
„Á öðrum sviðum verkfræðinnar
eru vanalega notuð tölvulíkön fyrir
hönnun ýmissa hluta. Til dæmis eru
tölvur notaðar í byggingaverkfræði
til að mæla burðarþol, bílar og flug-
vélar eru teiknaðar og hannaðar með
tölvulíkönum og svo framvegis.
í líffræðinni hefur þetta ekki
verið hægt fyrr en núna og aðal
ástæða þess að við komumst svona
langt er sú að við byrjuðum að kort-
leggja erfðamengi, skilja hvaða gen
eru í þeim og hvað þau gera. í fram-
haldinu er hægt að reikna út hina og
þessa hluti eins og til dæmis vaxtar-
hraða í frumum og fleira. Eins og
staðan er í dag erum við einungis
að vinna með einfrumunga, en við
erum að byrja að hanna svona líkön
fyrir fólk. Ég var á fundi um daginn
í Manchester þar sem við kynntum
allt efnaskiptakerfi mannslíkamans
sem búið er að kortleggja. Það eru
kannski tíu trilljónir fruma í heild
sinni í mannslíkamanum en svona
um það bil 200 mismunandi frumu-
tegundir og í dag er tækni fyrir
hendi sem gerir okkur kleift að líkja
eftir þeim.“
Ert þú þá maðurinn sem maður á að
tala við ef stefnt er á árangursríka
megrun?
„Já, það má segja það. Reyndar er
það ekki ég persónulega sem talað
er við heldur tölvuprógramm sem
greinir starfsemi í líkamanum á
sambærilegan hátt og þegar sykur-
sjúklingar mæla insúlínmagnið í
blóðinu. Þannig gæti maður tekið
sýni úr blóðdropa og skilaboðin
yrðu svo send þráðlaust yfir í tölvu
sem myndi síðan mæla og greina
þær niðurstöður sem þú óskaðir
eftir. Þannig gætir þú haft skrá yfir
eigin líkamsstarfsemi í tölvunni
heima hjá þér. Sem dæmi mætti
nefna að þú prófaðir kannski að
nærast fyrst og fremst á kolvetnum í
nokkra daga og mæla hvernig áhrif
það hefði á líkamann, svo gætirðu
prófað að synda í klukkustund á dag
og séð hvað það gerði fyrir þig og
svo framvegis. Þannig má sérhæfa
forritið að hverjum einstaklingi
fyrir sig.
Sú staðreynd að við endursköp-
uðum efnaskiptakerfi mannsins á
síðasta ári, verkefni sem tók allt árið
2005, opnaði möguleikann á því að
gera þetta núna. Það sem vantar
upp á er kannski tæknin til að mæla
þessar breytur í blóði, hvernig á
að koma þessu þráðlaust í tölvu og
hvernig það er síðan sett inn í tölvu-
líkan af þér -En þegar því er lokið þá
er maður kominn með gagnagrunn
um eigin líkama og starfsemi hans
sem verður mjög sniðugt held ég.“
segir Bernhard.
Hvað er langtþangað til aðfólkgetur
nálgast og nýtt sérþessa tœkni?
„Eg hugsa að það verði innan
fimm ára og þá ekki tengt heilbrigð-
iskerfinu sem slíku heldur gæti
þetta gagnast fólki sem er annt um
eigin heilsu. Það þarf ekki lækna til
að sinna þessu. Eg sé það fyrir mér
að það mætti nálgast tölvuforritið á
Netinu, eða kaupa það einhvernveg-
inn ásamt fylgihlutum. Þetta yrði
hreinlega eitthvað svipað því og
þegar fólk notar vigt til að vigta sig.
Þetta gæti orðið mjög vinsælt. Fólk
er náttúrlega alltaf að kaupa alls-
konar megrunarbækur og hlusta á
gúrúa sem telja sig sérfróða um fjöl-
breytta starfsemi líkamans, en tæki
sem þetta myndi gefa kenningum
þeirra vísindalegan grunn.“
Samspilið skiptir máli
Hvernig stendur á því að þú valdir
þessa sérgrein?
„Það er merkileg saga sem nær
aftur til þess tíma þegar ég vann
með Sigmundi Guðbjarnarsyni,
efnafræðiprófessor. Þegar ég var í
BS náminu mínu við Háskólann
þá vann ég hjá honum við að skoða
efnahvörf í hjartavöðvum rotta.
Starf mitt fólst m.a. í að einangra
hjartavöðva í rottum sem tóku lýsi
og annara sem tóku ekki lýsi. Úr
hjartavöðvunum voru einangruð
ensím sem við mældum í kjölfarið
hvatahraðann á.
Mér þóttu þetta mjög spennandi
rannsóknir; að sjá hvernig ensím
hegða sér... en fljótlega áttaði ég
mig á að það er ekki nóg að sjá bara
hvernig eitt ensím starfar heldur
þarf maður að sjá heildarmynd-
ina, hvernig þau starfa öll saman,
mörg hundruð í einu í samspili sem
myndar heild. Rannsóknir á þessu
samspili; fruma, gena, mólekúla
os.frv kallast í dag kerfislíffræði og
sú grein fer ört vaxandi. Þegar ég
var að vinna hjá Sigmundi var ekki
hægt að einbeita sér að framvind-
unni á þennan hátt þar sem tæknin
einfaldlega bauð ekki upp á það, en
svo breyttist þetta fyrir um það bil
tíu árum síðan þegar það fóru að
koma fram háhraðamælingatæki
sem gera manni t.d. kleift að mæla
mörg þúsund mólekúl, á sama tíma,
í einni frumu. Og þar sem við getum
í dag mælt þær, myndað, flokkað og
greint á mjög fullkominn hátt, gefst
einnig möguleikinn á því að byggja
af þeim líkön.
Til að skilja kerfislíffræði á ein-
faldari hátt má kannski bera hana
saman við vistfræði en vistfræði
er eitthvað sem flestir kunna skil
á. Þannig má t.d. bera þetta saman
við starfsemi í dýraríkinu sem er
raskað um leið og nýr snigill mætir
til leiks og allt kerfið breytist," segir
Bernhard að lokum.
margret@bladid.net
Philips HP4881
Einfaldur og kraftmikill
1900w JetSet HÁRBLÁSARI
með 3 hita- og hraða-
stillingum og köldu lofti.
Dreifihaus fylgir.
Philips HP4892
Professional hárblásari með
AC mótor eins og notað er á
hárgreiðslustofum. lon tækni
sem afrafmagnar hárið og 6
hita- og hraðastillingar.
Toppurinn frá Philips.
FULLTVERÐ 3.995
Ifft
Philips HP4642
Vandað SLÉTTUJÁRN með keramik húð, Pro-
fessional styling temprature, 6 hitastillingum
og er aðeins 30 sekúndur að hitna.
'ÚWl
FULLTVERÐ 4.995
Philips HP4696
8 tæki í 1. Sléttuiárn,
krullujárn, krullubursti,
krumpujárn og fleira. Ailt með
vandaðri keramik húð sem fer
vel með hárið. Frábært sett.
Philips HP4648
Hágæða sléttujárn með Keramik húð og I0N tækni sem
afrafmagnar hárið. LCD skjár sem stilla má hita á og hitnar á
aðeins 30 sekúndum. Það allra besta sem völ er á.
HAGKAUP
SÆTÚNI 8 REYKJAVlK • SlMI 569-1500 I UMBOÐSMENN
EYRARVEGI21 SELFOSSI • SlMI 480-3700 I UM LAND ALLT
HEILDAR VÖRU
www.ht.is - YFIR 1000 VÖRUR - www.ht.is
VESSLA
PHI