Orðlaus - 01.03.2004, Side 18

Sigrún, 31 árs
Hver er varaforseti Bandaríkjanna?
Varaforseti Bandaríkjanna er það ekki hérna, hvað heitir
hann. Ég man ekki hvað hann heitir.
Hvað heitir fjármálaráðherra íslands og úr hvaða
flokki kemur hann?
Það er hann hérna...æi ég man það ekki.
Hvað heitir biskup íslands?
Það er hann Karl Sigurbjörnsson
Hvað getur þú sagt mér um John Kerry?
Hvað get ég sagt þér um hann, ég ætla bara að vona að
hann vinni forsetakosningarnar í Bandaríkjunum.
Hver er Berlusconi?
Það veit ég ekki.
Númi Snær, 24 ára.
Hver er varaforseti bandaríkjana?
Ég veit það ekki (hlær)
Hvað heitir fjármálaráðherra íslands og úr hvaða
flokki kemur hann?
Björn nei ég veit það ekki heldur
Hvað heitir biskup íslands?
Ég veit það ekki.
Hvað getur þú sagt mér um John Kerry?
Hvaða spurningar eru þetta, ég veit það ekki.
Hver er Berlusconi?
Þú getur alveg gleymt þessu.
Stefanía, 22 ára.
Hver er varaforseti Bandaríkjanna?
Guð ég veit það ekki.
Hvað heitir fjármálaráðherra íslands og úr hvaða
flokki kemur hann?
Uhhh.... fjármálaráðherra, ég veit það ekki.
Hvað heitir biskup íslands?
Guð ég er alveg dottin út. Mmm ég man ekki hvað hann
heitir.
Hvað getur þú sagt mér um John Kerry?
Uhhh er hann ekki forsetaframbjóðandi í Bandaríkjunum?
Hver er Berlusconi?
Það er uhh Berlusconi, forsætisráðherra (talíu.
HRYÐJUVEl
MANNR
Hryðjuverk
Stríðið gegn hryðjuverkum er ekki á enda og nánast
daglega les maður í blöðunum um árásir þar sem
saklausir borgarar eru drepnir. Hrikalegar sprengjuárásir
( Madrid (sem áttu sér stað daginn sem þetta er skrifað)
þar sem um tvöhundruð manns létu lífið sýnir það að
fólk er hvergi óhult fyrir árásum, ekki í vinnunni eða
á leið til vinnu, ekki við innkaup og ekki í
skemmtiferðum. Hryðjuverk eru ógn við frið og öryggi
í heiminum og þau brjóta réttinn til lífs og frelsis
eínstaklinga og hafa hryðjuverkasamtök getu til að
dreifa ótta og óöryggi um allan heim. í rauninni er
einstaklingurinn hvergi óhultur á meðan skyndiárásir
eru gerðar hvar sem er.
Hryðjuverkastríðið
Flest ríki heimsins eru sammála um að berjast þurfi
gegn þessari ógn og hafa Sameinuðu þjóðirnar gefið
út yfirlýsingar þar sem þær hvetja ríki til að sameinast
í baráttunni og að styrkja samvinnu sín á milli.
Hryðjuverkasamtökin sem eru yfirleitt hópar
örvæntingarfullra manna sem berjast fyrir ákveðinn
málstað með þvf að sprengja upp saklausa borgara
leitast eftir að vekja ótta meðal almennings með
þaulskipulögðu ofbeldi og er ekki hægt að láta slíkt
viðgangast. Sameinuðu þjóðirnar vilja þó að baráttan
sé gerð í samræmi við stofnskrá Sameinuðu þjóðanna,
samkvæmt alþjóðalögum og þar með alþjóðlegum
mannúðarlögum og mannréttindum en oft er
hryðjuverkastríðið þó notað sem afsökun ríkisstjórna
til að berjast gegn hvers kyns aðskilnaðarhópum í eigin
ríki. En hverjir eiga að berjast gegn
hryðjuverkamönnunum? Á það að vera her
Bandaríkjamanna og bandamanna þeirra eða á lögregla
sérhvers lands að sjá um þetta? Er það kannski bara
sterkasta ríki hvers tíma sem á að sjá um öryggið í
heiminum? Stjórnmálaleiðtogar æpa loforð um sigur
en stefnan hefur borið lítinn árangur.
Réttlæting hryðjuverka
Stundum hafa hóparnir ekki margar lausnir og má hér
nefna Palestínumenn sem dæmi. Á Gasasvæðinu og á
vesturbakkanum eru palestínskir íbúar undir stjórn
ísraela og eru eins og fangar í eigin landi. Nú nýlega
reistu (sraelsmenn girðingu sem einna helst má líkja
við Berlínarmúrinn og hefur þetta verið harðlega
gagnrýnt af alþjóðasamfélaginu. Hernámið er ólöglegt
og íbúarnir vilja berjast fyrir sjálfstæði sínu. Þeir kasta
grjóti á meðan Israelsmenn fá vopn og fjárframlög frá
Bandaríkjamönnum. Það virðist alveg sama hversu
óréttlátt heiminum þykir ástandið á hernumdu
svæðunum, enginn virðist geta gripið I taumana til að
réttlætið nái fram að ganga. Fólk á hernumdum
svæðum hefur rétt til að beita valdi gegn valdhöfunum
í nafni alþjóðlegra laga um sjálfsákvörðunarrétt, en
það er þó ekki sama hvernig vaidinu er beitt.
Palestínumönnum finnst brotið á sínum mannréttindum
og öfgafullir hryðjuverkamenn brjóta þá á
mannréttindum (sraela á móti. Þá er spurningin: Er
réttlætanlegt að notast við hryðjuverk ef málstaðurinn
er réttur? Alþjóðasamfélagið getur ekki réttlætt
aðgerðir líkt og sjálfsmorðsárásir þar sem saklausir
borgarar láta lífið þó svo að baráttan sé fyrir frelsi
þjóðarinnar, en á meðan Bandaríkjamenn styðja fast
við bakið á fsraelum hafa frelsissinnar þar í landi fáar
lausnir.
Mannréttindabrot á báða bóga
Hryðjuverk eru andstæð mannréttindum. Þeir sem beita
ofbeldi brjóta mannréttindi fórnarlamba sinna.
Alþjóðleg mannréttindalög sýna það glögglega að
hryðjuverk eru ekki lögmætar aðgerðir í hernaði eða
stjórnmálum þar sem fórnarlömbin eru yfirleitt aðeins
almenningur sem hefur lítið sem ekkert að gera með
hvernig ástandið er, en yfirleitt ekki stjórnmálaleiðtogar
sem valdireru að reiði hryðjuverkamannanna. Með því
að drepa óbreytta borgara eru hryðjuverkamennirnir
að senda leiðtogunum skilaboð en verður oftast Ktið
ágengt.
Það er skylda ríkjanna að berjast gegn slíkum
mannréttindabrotum en hagur almennings verður þó
alltaf að vera í fyrirrúmi. Bandaríkjastjórn hefur tekið
málin í sínar hendur og hefur hin nýja utanríkisstefna
þeirra verið gagnrýnd fyrir þær aðgerðir sem gerðar
hafa verið. Hryðjuverkastarfsemi er glæpsamleg og
það er óréttlætanlegt að stofna til ógnarástands í
pólitískum tilgangi. En má þá gera hvað sem er í
baráttunni? Nei, það er nauðsynlegt að barátturíkin
hafi ákveðið aðhald í því hvernig farið er því að í
baráttunni gegn hryðjuverkum geta baráttuaðilar
einnig framið mannréttindabrot í nafni and-
hryðjuverka. Nú undanfarið hefur komist upp um slík
brot í mörgum löndum um allan heim, til dæmis í Kfna,
Egyptalandi, Indónesíu, Rússlandi, Spáni, Bretlandi,
Bandaríkjunum og fleiri ríkjum.
Viðbrögð alþjóðasamfélagsins
í Mannréttindasáttmála Evrópu segir meðal annars að
skerða megi friðhelgi einkalífsins, teljist það
nauðsynlegt vegna þjóðaröryggis. Þetta gefur mikið
svigrúm til túlkunar. Nú þarf ekki lengur neinar beinar
sannanir fyrir þvl að aðili sé tengdur
hryðjuverkasamtökum til þess að ríkisstjórnin hleri
símann hans, lesi tölvupóstinn og leiti á heimili hans
eftir hvers kyns sönnunum. Einnig er hægt að halda
innflytjendum föngnum ef grunur leikur á sambandi
þeirra við hryðjuverkasamtök og allt í nafni