Bændablaðið - 10.11.2011, Qupperneq 10

Bændablaðið | fimmtudagur 10. nóvember 201110
Á aðalfundi Markaðsskrifstofu
ferðamála á Norðurlandi, sem
haldinn var á Akureyri á dögunum,
voru samgönguyfirvöld eindregið
hvött til að beita sér fyrir því að
áætlunarflug til Sauðárkróks legg-
ist ekki af, en boðað hefur verið að
það leggist af um næstu áramót ef
ekki næst að semja við yfirvöld um
ríkisstuðning.
„Ef af verður er ríkisvaldið
í raun að kippa á brott einni
mikilvægustu stoð samfélagsins
í Skagafirði og ganga á bak orða
sinna í Sóknaráætlun 2020 um efl-
ingu atvinnulífs með áherslu á m.a.
atvinnu- og gjaldeyrissköpun vegna
vaxandi ferðaþjónustu. Er þá ótalið
hið metnaðarfulla markaðsátak
„Ísland – allt árið“ um að stórauka
vetrarferðaþjónustu um land allt,
en vandséð er hvernig niðurlagn-
ing áætlunarflugs til Sauðárkróks
stuðlar að framgangi fyrrgreindra
markmiða,“ segir í ályktun frá
Markaðsskrifstofunni.
Markaðsskrifstofa ferðamála á Norðurlandi
Áfram verði flogið til Sauðárkróks
Fréttir
„Var fjör á ballinu?“ var mikil-
vægasta spurningin eftir böllin
í gamla daga, sagði snillingur-
inn Ingimar heitinn Eydal í
góðri upprifjun á lífi og starfi
meistarans í sjónvarpsþætti á
sunnudagskvöldið var. Já, fjörið
og lífsgleðin skipta miklu máli.
Svona var oft spurt eftir
fundi stjórnmálamanna hér áður
fyrr. Mér fundust þungir og fúlir
fundir, hlaðnir af skömmum og
dauðans alvöru, aldrei skila neinu.
Aðalatriðið er, eins og Ingimar
sagði, að menn fari glaðir heim af
ballinu eða þá fundinum.
Þar sem hlegið er fæðast betri
hugmyndir. Þar er umræðan opn-
ari og dýpri, skilur meira eftir.
Bæjarbragur þorpa og bæja er mis-
jafn og sveitabragurinn einnig. Mér
er t.d. sagt að enginn verði samur
eftir að hafa verið á þorrablóti
Jökuldælinga.
Fólkið í landinu er víða
skemmtilegt en í dag er dauft yfir
mörgum og því þurfum við að
hressa andann og þora að vera til.
Fundirnir voru alltaf betri þar sem
menn voru harðir í horn að taka.
Þar er líka styttra í brandarann og
hláturinn.
Grindvíkingar eru magnaðir
Oft fannst mér eitthvað ferskara og
hressilegra á fundunum í sjávar-
þorpunum. Þar voru menn djarfir
og hispurslausir í tali. Var það hið
ólgandi haf sem hleypti funa í
hjartað og krafti í sálina.
Fundir í Vestmannaeyjum
og Grindavík, á Snæfellsnesi
og Vestfjörðum voru ólgandi
skemmtilegir. Þetta rifjaðist upp
fyrir mér þegar Grindvíkingar vinir
mínir buðu mér til sín einn daginn á
Veitingahúsið Bryggjuna. Þar halda
þeir fund í hverri viku, ræða hug-
sjónir og skapa bæjarbrag. Þorpin
þar sem menn eru bæði bændur og
sjómenn eru skemmtilegust.
Hver stal lambakjötinu?
Grindvíkingar eru engin lömb að
leika við, allir muna þegar allt
þeirra lambakjöt heimaslátrað var
gert upptækt eitt haustið og átti að
eyða kjötinu að kröfu heilbrigðisyf-
irvalda. Kjötið var sett í stóran gám
og sýslumaðurinn og lögreglustjór-
inn höfðu einir lykla að gámnum.
Átökin um heimaslátrunina voru
hörð og klögumálin gengu á víxl.
Grindvíkingar voru sammála
því sem landbúnaðarráðherrann
hafði sagt í þinginu: ,,Það eru
mannréttindi að eiga sauðkind“.
Þeir spurðu einnig, hverslags hálf-
vitar brenna og eyða góðu kjöti?
Og í þúsund ár hafði enginn maður
drepist af þessu kjöti, heilnæmustu
villibráð í veröldinni.
Mikið hefði ég viljað vera við-
staddur þegar sýslumaðurinn og
lögreglustjórinn opnuðu loksins
gáminn og þar inni var ekkert
lambakjöt, allt horfið.
Hvort Grindvíkingar stálu sínu
eigin lambakjöti eða hvað sem
um það varð skiptir ekki máli,
það hvarf sporlaust úr gámnum.
Eða var það aldrei sett í hann?
Sýslumaðurinn Jón Eysteinsson
var allavega það stór að hann lét
þar með málið niður falla.
Stundum hafa menn vit á því að
beygja sig undan storminum, hætta
leik þá hæst stendur. Lambakjötið í
gámnum er enn hin óráðna gáta og
verður það örugglega áfram.
Vináttan er aflið sem
reisir landið
Grindvíkingar eru öfgamenn en
þeir þora líka að rísa gegn vit-
leysunni þegar hún verður yfir-
gengileg. Ég hvet fólk í sveitum
og bæjum til að koma saman eins
og Grindvíkingarnir gera vikulega
á Bryggjunni og ræða þjóðmál, lífið
eða listina. Hlæja og gráta saman,
finna til. Það styrkir hverja byggð
og hvert mannlegt samfélag. Nú
þurfum við að hafa fjör á ballinu og
fundunum til að endurreisa landið.
Rifja upp hvað við eigum magnað
land, ærinn auð og gott samferða-
fólk. Íslandi allt er hundrað ára
saga.
Guðni Ágústsson,
framkvæmdastjóri SAM
Þurfum að hressa andann
og þora að vera til
Þann 1. nóvember sl. kom til fram-
kvæmda á Íslandi sá hluti nýrrar
matvælalöggjafar á Evrópska
efnahagssvæðinu sem snýr að
bændum. Þessi hluti snýr því að
þeim sem rækta fóður, framleiða
dýraafurðir og dreifa, þeirra sem
rækta eða nota grænmeti, korn
eða gras til dreifingar, manneldis
eða fóðurgerðar. Samhliða verða
breytingar sem lúta að dýraheil-
brigði; m.a. opinbert eftirlit hér-
aðsdýralækna skilið frá almennri
dýralæknaþjónustu.
Ákvæði fyrir fóður, fisk og
almenn matvæli tóku gildi þann 1.
mars 2010, en nauðsynlegt þótti að
seinka innleiðingu á þeim hluta sem
snýr að bændum til að hægt væri
fyrir fyrirtæki að koma á nauðsyn-
legum úrbótum og fyrir opinbera
aðila að tryggja hlutlaust eftirlit.
Matvælastofnun (MAST) stóð fyrir
fræðslufundi fyrir bændur þann 1.
nóvember sl. á Hvanneyri þar sem
þeir voru upplýstir um þau atriði lög-
gjafarinnar sem helst munu hafa áhrif
á þeirra störf.
Umsjón með fundinum höfðu þeir
Sigurður Örn Hansson, forstöðumað-
ur hjá MAST, og Halldór Runólfsson,
yfirdýralæknir hjá MAST. Sigurður
byrjaði á að útlista helstu atriði um
matvælalöggjöfina og bændur, en
síðan tók Halldór við með þá hlið
sem snýr að dýraheilbrigði.
Rekjanleiki, gæða- og
heilnæmiskröfur
Í máli Sigurðar kom fram að
almennt miðaði löggjöfin að því
að tryggja rekjanleika matvæla
og fóðurs og að afurðir á markaði
uppfylli gæða- og heilnæmiskröf-
ur. Henni sé ætlað að ná til allra
þátta matvælaframleiðslunnar, frá
haga til maga. Þar kom fram að
ein af aðalástæðum þess að farið
var í endurskoðun á matvæla- og
eftirlitslöggjöf Evrópusambandsins
(ESB) – sem tók svo gildi þar 1.
janúar 2006 – hafi verið sú að undir
lok síðustu aldar hafi evrópski mat-
vælaiðnaðurinn orðið fyrir ýmsum
áföllum. Upp kom m.a. díoxín-meng-
un í Belgíu og kúariðufár geisaði í
Bretlandi. Með löggjöfinni átti því að
endurvinna traust neytenda.
Í nýrri löggjöf eru bændur skil-
greindir sem fóðurfyrirtæki (þeir
sem afla og nota fóður) og matvæla-
fyrirtæki (þeir sem stunda búfjár-
eldi, matjurtaræktun og heimafram-
leiðslu/-sölu). Samhliða þessum
skilgreiningum eru fyrirtækjunum
lagðar ýmsar skyldur á herðar. Þau
bera m.a. ábyrgð á að ákvæði lög-
gjafar um starfsemina séu uppfyllt, að
starfsleyfi/skráning liggi fyrir áður en
starfsemi hefst, að kröfur um hollustu-
hætti og innra eftirlit séu uppfylltar, á
rekjanleika afurða, að einungis örugg
matvæli fari á markað og að hættuleg
matvæli séu innkölluð.
Stjórnvöldum (MAST) er sam-
kvæmt löggjöfinni falið að veita
starfsleyfi, halda skrá yfir bændur og
býli og hafa eftirlit með að bændur
vinni samkvæmt ákvæðum löggjaf-
arinnar. Það er svo Eftirlitsstofnun
EFTA (ESA) sem gerir úttektir á starfi
MAST.
Breytingar á málum dýralækna og
dýralæknaþjónustu
Halldór Runólfsson útlistaði breytta
skipan mála varðandi héraðsdýra-
lækna og dýralæknaþjónustu (sjá
útskýringar á öðrum stað hér á síð-
unni). Síðan rakti hann helstu breyt-
ingarnar á reglugerðum sem snúa að
hans sviði: Aðbúnaðarreglugerðum
vegna dýra í matvælaframleiðslu
verður breytt, reglugerðum um ein-
staklingsmerkingar dýra einnig,
riðureglugerð ESB innleidd (að
hluta til) og ný ákvæði um arfgerðir
sauðfjár tekin upp.
Hann greindi frá nýjum gagna-
grunnum sem væru til staðar til
hjálpar við innleiðingu löggjafar-
innar. Í því sambandi nefndi hann
grunnana Bústofn og Heilsu, sem
lofuðu góðu við að halda utan um
íslenska búfjárstofna og við skrán-
ingu á sjúkdómum og lyfjanotkun.
Leiðbeiningar í vinnslu
Bændasamtök Íslands hafa unnið
að gerð handbókar fyrir bændur þar
sem hagnýtar leiðbeiningar verður
að finna varðandi atriði er snúa að
innleiðingunni. Von er á því að hún
verði kynnt innan tíðar. /smh
Ný matvælalöggjöf
og breytingar gagnvart bændum
Listi frá MAST yfir kröfur sem gerðar eru til bænda
tryggja heilbrigði og velferð dýra
tryggja hreinleika og þrifnað í
framleiðslu
hindra mengun af völdum húsdýra
og meindýra
koma í veg fyrir að jarðvegur, dýralyf,
úrgangur, skordýraeitur, fóður eða
óhreint vatn mengi matvæli
halda dýrum sem ætluð eru til
slátrunar hreinum
einstaklingsmerkja búfé
taka tillit til rannsóknarniðurstaðna
sem varða dýraheilbrigði og/eða
lýðheilsu
nota lyf, aukefni í fóðri, varnarefni,
hreinsiefni og önnur hjálparefni á
ábyrgan hátt
tryggja hreint vatn fyrir dýr
tryggja fræðslu starfsfólks um
hættur
senda yfirlýsingu um heilbrigði dýra
og lyfjanotkun sem fylgir dýrunum
í sláturhús
Á eftirfarandi lista eru þær skrán-
ingar sem búfjárbændum er gert
skylt að sinna:
eðli og uppruni þess fóðurs sem
notað er
notkun dýralyfja ásamt útskolunar-
tíma
öll tilfelli sjúkdóma sem geta haft
áhrif á matvælaöryggi
allar upplýsingar sem nauðsynlegar
eru til að tryggja rekjanleika s.s.
einstaklingsmerkingar
allar niðurstöður rannsókna
heilbrigðisástand dýra sem send eru
til slátrunar
Þá þurfa bændur áfram að halda
skráningar sem krafist er af öðrum
yfirvöldum
Samkvæmt nýrri löggjöf skulu
bændur sem rækta grænmeti, ávexti
og korn gera eftirfarandi ráðstafanir:
halda hreinni aðstöðu, búnaði og
flutningstækjum
tryggja að plöntuafurðir séu hreinar
nota drykkjarhæft vatn eða annað
hreint vatn
tryggja að starfsfólk sé heilbrigt og
fái fræðslu um hættur
hindra mengun af völdum húsdýra
og meindýra
koma í veg fyrir mengun af völdum
úrgangs og hættulegra efna
taka tillit til rannsóknaniðurstaðna
sem varða matvælaöryggi
nota plöntuvarnarefni s.s. ill-
gresiseyði og skordýraeitur á
ábyrgan hátt
Ræktendur grænmetis, ávaxta og
korns skulu skrá:
alla notkun plöntuvarnarefna og
sæfiefna
öll tilvik sjúkdóma eða skaðvalda
sem geta haft áhrif á mat-
vælaöryggi
allar niðurstöður rannsókna
Héraðsdýralæknum fækkað úr 14 í 6
Dýralæknaþjónusta í dreifðum byggðum tryggð með þjónustusamningum
Ný matvælalöggjöf um hollustuhætti og
eftirlit á Evrópska efnahagssvæðinu tók
gildi á Íslandi 1. mars 2010 fyrir fóður- og
matvælafyrirtæki. Sá hluti löggjafarinnar
sem náði til fyrirtækja sem vinna afurðir
úr búfjárafurðum tók þó ekki gildi fyrr
en 1. nóvember sl. Samhliða innleiðingu
löggjafarinnar nú urðu breytingar á
lögum um dýralækna og heilbrigðis-
þjónustu við dýr. Breytingarnar fela í sér
að embættum héraðsdýralækna hefur
verið fækkað úr 14 í 6. Breytingunni er
meðal annars ætlað að tryggja að-
skilnað opinbers eftirlits og almennrar
dýralæknaþjónustu til að koma í veg fyrir
hagsmunaárekstra. Héraðsdýralæknum
er eftir breytinguna óheimilt að sinna
almennri dýralæknaþjónustu.
Samhliða breytingum á embættum
héraðsdýralækna hefur Matvælastofnun
gert þjónustusamninga við sjálfstætt
starfandi dýralækna um almenna
dýralæknaþjónustu og bráðaþjónustu
á níu skilgreindum svæðum á landinu
þar sem talið er að markaðslegar for-
sendur séu með þeim hætti að ekki sé
hægt að tryggja þjónustu með öðrum
hætti. Er þetta gert með stoð í lögum
um dýralækna og dýralæknaþjónustu
og einnig í reglugerð um dýralækna-
þjónustu í dreifðum byggðum. Búið er að
gera þjónustusamninga við dýralækna
á svæðunum öllum. Þar sem þjónustu-
samningar hafa verið gerðir á að vera
tryggt að dýralæknaþjónusta sé tiltæk á
öllum tímum.
Á fimm svæðum á landinu er ekki talin
þörf á að gera slíka þjónustusamninga,
þar eð markaðslegar forsendur séu fyrir
því að dýralæknir starfi þar. Þau svæði
eru Gullbringu- og Kjósarumdæmi, Mýra-
og Borgarfjarðarumdæmi, Skagafjörður,
Eyjafjörður og Suðurland að Mýrdals-
hreppi. /fr