Fréttatíminn - 28.01.2011, Blaðsíða 28

A
gnar Jón er sögumað-
ur af Guðs náð. Sagn-
fræðinörd úr Breið-
holtinu sem lærði
leiklist í Bretlandi og
á Íslandi og áttaði sig fljótlega á því
eftir útskrift úr Leiklistarskólanum
að leikstjórn ætti líklega betur við
hann en að standa sjálfur á sviðinu.
Hann veitt fátt skemmtilegra en að
segja sögur og láta aðra hrífa sig inn
í ævintýralegan sagnaheim. Hans
eigin saga er svo ævintýri út af fyrir
sig.
„Ég kom snemma út úr skápnum,
eða um fjórtán ára aldur,“ upplýsir
Agnar Jón. Greinilega ekkert við-
kvæmur fyrir þessu umræðuefni.
Hann fæddist 13. ágúst 1973 og flutti
úr Breiðholtinu upp í Mosfellsbæ um
níu ára aldur. Fimm árum síðar seg-
ir hann flesta vini sína hafa gert sér
grein fyrir því að hann væri hommi.
„Við vorum tveir sem komum svona
ungir út úr skápnum, ég og Maríus
Sverrisson. Eftir það byrjaði ég að
sækja ýmsar samkomur hjá samkyn-
hneigðum hérlendis.“
Kærasti Agnars hvatti hann til að
segja foreldrum sínum ekki tíðindin
fyrr en hann væri orðinn sjálfráða.
„Ég fór að þeim ráðum. Á þessum
tíma var verið að reka fólk úr vinnu
fyrir það eitt að vera samkynhneigt.
Margt hefur unnist í réttindabaráttu
samkynhneigðra á skömmum tíma
og það góða fólk sem lagði grunn að
henni tók á sig stærstu höggin.“
Fimmtán ára flutti Agnar Jón
að heiman. „Það vildi þannig til að
ég fór í ferðalag til Kaliforníu með
fjölskyldu minni síðasta veturinn í
grunnskóla. Þegar fór að styttast í
heimferð reif ég flugmiðann, setti
hann á borðið fyrir framan mömmu
og pabba og sagði bara „ég ætla að
verða eftir“.“
Úr varð að Agnar Jón dvaldi áfram
í Ameríku, bjó hjá frænku sinni í Los
Angeles og gekk í „high school“ þar
um slóðir. „Auðvitað var ég svolítið
að melta mín mál á þessum tíma.
Um sumarið bjó ég meira að segja
hjá mormónafjölskyldu í Arizona.
Eftir á að hyggja held ég að ég hafi
kannski litið á þá dvöl sem síðasta
sénsinn til að fara aftur inn í skápinn!
Þetta var fjölskyldufólk sem fór um
hverja helgi á vatnaskíði; mjög fallegt
fjölskyldulíf sem í raun var á hinum
enda skalans, hefði maður haft eitt-
hvert val. Ég upplifði þetta sem vissa
freistingu: „Hversu öruggur ertu
með að þetta sé það sem þú vilt?“ En
auðvitað hefur maður ekki um neitt
að velja. Maður verður að horfast í
augu við sjálfan sig.
Um áramótin slógu vinir mínir
saman í miða fyrir mig heim. Þeg-
ar ég kom heim sagði ég foreldrum
mínum frá því að ég væri samkyn-
hneigður. Ég fór aldrei aftur út. Mér
fannst ekkert gaman í Ameríku. Ég
veit ekki af hverju. Fannst allt svolítið
tilgerðarlegt.“
Ástin og leiklistin
Stuttu eftir heimkomuna blossaði
leiklistarbakterían upp af fullum
krafti. „Ég byrjaði á því að fara til
Bretlands þegar ég var sautján
ára. Fór í skóla þar og komst inn í
mastersnám, sem var reyndar mjög
skrýtið. Svo hætti Lánasjóður ís-
lenskra námsmanna að lána fyrir
náminu og skólagjöldunum, þannig
að ég kom heim eftir útskrift í stað
þess að halda áfram námi í London.
Ég fór tvisvar í inntökupróf í Leik-
listarskólann og komst inn í seinna
skiptið. Við tóku fjögur ár í þeim
skóla. Þegar ég hugsa um þessi ár
kemur upp svona rússibanatilfinning
í hausnum á mér. Það var svo margt
sem gerðist.“
Með hverjum varstu í bekk?
„Ég hóf námið 1994, útskrifaðist
1998 og var með Eddu Björgu Eyj-
ólfsdóttur, Ólafi Darra Ólafssyni,
Friðriki Friðrikssyni, Guðmundi
Inga Þorvaldssyni, Sjöfn Everts,
Lindu Ásgeirsdóttur og Helgu Völu
Helgadóttur í bekk. Maður velur
náttúrlega ekki bekkjarfélaga sína.
Þetta var mjög náið samband í fjögur
ár. Það var algjört brjálæði að vera
í sama herbergi og þetta fólk alla
daga. Við Edda Björg slógumst t.d.
eins og hundur og köttur, svolítið
eins og systkin,“ rifjar Agnar Jón
upp og hlær.
Hafði það ekki jákvæð áhrif á
sjálfstraustið að komast inn?
„Jú, en þetta er svona nám þar sem
maður er endalaust að skoða sjálfan
sig og verður mjög meðvitaður um
kosti sína, galla og líka komplexa.
Ég held að þetta nám hafi í raun gert
mig miklu minni á meðan ég var í
skólanum.“
Brotið þig niður þá?
„Já, að miklu leyti. Ég held að ég
hafi verið nokkur ár að jafna mig
eftir þennan skóla. Samanburður
við aðra og svona. Ég týndi meira að
segja leikgleðinni.“
Gekk kennslan þá að einhverju
leyti út á það að brjóta fólk niður?
„Nei, ég held að þetta hafi nú ekki
verið opinber stefna hjá skólanum.
Reyndar held ég að skólinn hafi
ekki verið með sérstaklega mikið
af stefnum á þessum tíma. Þetta var
svona „hist og her“. Leiklistarskólinn
átti að skila tæknilega góðum leik-
urum og svo var maður bara lista-
maður á sínum forsendum. Það var
mikil áhersla lögð á líkamstækni og
-þjálfun en hugmyndafræðilega var
maður mjög vannærður. Alla vega
ég. Ég hef mikla þörf fyrir að búa til
eitthvað nýtt en ég er kannski ekk-
ert rosalega góður tæknilega. Það
getur verið ástæðan fyrir því að mér
leið svona í skólanum. Ég hef mjög
skrýtna rödd og hef seinna heyrt að
hún henti ágætlega í kvikmyndir.
En þarna var ég bara ungur mað-
ur. Ég varð líka ástfanginn og gifti
mig á þessum árum. Svo skildi ég
átta mánuðum síðar. Ætli það sam-
band hafi ekki verið eins og flest á
þessum árum; eitthvað sem gerðist
og ég hafði litla sem enga stjórn á, en
ástin var ung og ör og fljót að brenna
upp. Ég var lengi að sleikja sárin og
gera mér grein fyrir því hvað mér
var ætlað að læra af þessu sambandi.
Seinna fattaði ég svo að við höfðum
báðir gleymt sjálfum okkur og að
næra okkur sjálfa sem einstaklinga.
Það var það sem drap sambandið.
Tveir ónærðir einstaklingar hafa
ekki mikið að gefa hvor öðrum.“
Fórstu svo meira út í að leikstýra?
„Já, ég hef alltaf viljað vera leik-
stjóri. Ekki það að ég hafi ekki viljað
leika en það hefur alltaf verið númer
tvö. Svo fannst mér stöðugt erfiðara
að vera leikari. Strax og ég útskrif-
aðist fór ég að leikstýra í mennta-
skólum. Oftar en ekki skrifaði ég
verkin líka. Þegar Viðar Eggertsson
hringdi í mig og bauð mér hlutverk
í Shopping and fucking eftir Mark
Ravenhill hugsaði ég með sjálfum
mér: Nú þarf ég aldrei aftur að leika.
Ég ákvað fjórtán ára að feta þessa
braut, hef leikið í fjölmörgum sýn-
ingum og tók þátt í Vesturportsævin-
týrinu til að byrja með. Í dag finnst
mér ég vera í þeirri stöðu að geta
pikkað út allt það góða sem ég hef
lært og notað það til að gera eitthvað
nýtt. Að einhverju leyti er ég ennþá
að leita að því hvað ég ætla að verða
þegar ég er orðinn stór. Sem er mjög
skemmtilegt.“
Það verður að vera gaman
Á meðal þeirra verkefna sem eru á
döfinni hjá Agnari Jóni er að setja
upp söngleikinn Sarínó-sirkusinn í
annað sinn. Textann skrifaði hann
sjálfur en Hallur Ingólfsson samdi
sönglögin. Leikhópurinn saman-
stendur af börnum, þroskahömluð-
um og atvinnuleikurum. Þá er Agnar
Jón í mastersnámi í menningarstjór-
nun við Háskólann á Bifröst. Þar
fyrir utan á hann fyrirtækið Leyni-
leikhúsið, sem stendur fyrir leik-
listarnámskeiðum í grunnskólum,
og kennir á svokölluðum virkninám-
skeiðum við Hitt húsið.
„Leynileikhúsið er barna- og ung-
lingaleikhús sem heldur úti leik-
listarnámskeiðum í grunnskólum
eða í nágrenni þeirra. Ég hafði verið
að kenna leiklist úti um allan bæ og
þá kom þessi hugmynd frá foreldr-
unum: Af hverju ferðu ekki inn í
skólana? Svo þegar ég fór að tala við
skólayfirvöld kom ljós að þau voru
öll að hugsa það sama. Þetta small
vel saman og nú erum við með nám-
skeið í mörgum grunnskólum á höf-
uðborgarsvæðinu. Skráning á vor-
námskeið stendur einmitt yfir núna.“
Agnar Jón er sannfærður um að
leiklist geti hjálpað krökkum sem
eiga í félagslegum erfiðleikum.
„Þetta gengur fyrst og fremst út á
leikgleði. Það verður að vera gaman.
Ég hef heyrt mjög merkilegar sög-
ur frá foreldrum um mjög breytta
félagslega líðan hjá þeim sem á því
þurftu að halda. Hver og einn hefur
sinn þröskuld sem hann þarf að fara
yfir. Ég gæti þurft að leika þúfu í dag
til að komast yfir þröskuldinn minn á
meðan þú ert Hamlet.
Sjálfur rek ég Leynileikhúsið ekki
lengur en er alltaf með annan fótinn
þar inni. Nú er ég að vinna fyrir Hitt
húsið að verkefni sem heitir VÍTAM-
ÍN og snýr að atvinnulausu, ungu
fólki. Þar erum við líka að vinna með
það sama, leikgleðina í lífinu.“
Draumur Agnars Jóns er að komið
verði á fót sérstöku Barnamenning-
arhúsi á höfuðborgarsvæðinu. „Leik-
list og tónlist eiga heima í matsölum
skólanna en íþróttahús eru alls stað-
ar. Að mörgu leyti er verið að vinna
frábært uppeldisstarf í íþróttafélög-
unum en ég hef gert smá rannsókn
á samstarfi skóla og íþróttafélaga og
komist að því að það er ekki alltaf
gott. Uppeldisfræði þessara aðila
stangast á. Íþróttaæfingar ganga út
á að búa til afreksíþróttamenn þegar
börn eru sjö ára en það virkar ekki
fyrir alla. Aftur á móti þurfa íþróttir,
list og menning að vera hluti af því
samfélagi sem við erum að byggja
upp fyrir börnin.“
„Við þrjú ákváðum að eignast
barn saman“
Agnar Jón á von á sínu öðru barni í
apríl. Það væri út af fyrir sig ekki í
frásögur færandi nema vegna þess
að foreldrar barnsins eru þrír. Hann
sjálfur, eiginmaður hans, Marian
Chmelar og vinkona þeirra, Sara
Pétursdóttir. „Við eigum eina dóttur
sem heitir Anna Þórarna og fæddist
fyrir rúmum tveimur árum. Ætli sag-
an sé ekki einhvern veginn svona:
Ég hef alltaf vitað að ég vildi verða
fjölskyldumaður. Og árið 1987, þegar
ég kom út úr skápnum, var það ekk-
ert í boði. Hugmyndafræðin meik-
aði bara ekki sens. Svo breyttist
heimurinn einhvern veginn. Fyrir
tíu árum hitti ég manninn minn,
Marian, sem er tékkneskur. Við
giftum okkur nokkrum árum síðar.
Ég fann einfaldlega manninn sem ég
elska. Ég vissi alltaf að ég vildi eign-
ast barn, með því að ættleiða eða á
annan hátt. Við Marian höfðum verið
saman í nokkur ár þegar ég sá fram
á að þetta væri það sem ég vildi í líf-
inu. Við vildum taka þetta á næsta
stig, sem er náttúrlega að stofna fjöl-
skyldu. Jú, hugsuðum við. Gerum
það. Stofnum fjölskyldu – en hvernig
eigum við að gera það? Svo vildi bara
þannig til að vinkona okkar var að
hugsa á svipuðum nótum. Það var
ekki kominn maður í hennar líf og
við þrjú ákváðum að eignast barn
saman. Það sem er áhugaverðast við
þetta er að þegar þessar hugmyndir
kviknuðu hjá okkur fyrir þremur
árum máttu læknar ekki hjálpa okk-
ur. Þeir gáfu okkur alls konar ráð og
vildu allt fyrir okkur gera en lögum
samkvæmt var þeim óheimilt að
hjálpa okkur. Þannig að við ákváðum
bara að gera þetta sjálf.“
Það er varla hægt að spyrja hvern-
ig þið hafið farið að þessu ...
„Aðferðafræðin er nú ekki flók-
in. Hvernig er hægt að orða þetta
smekklega? Í raun ekkert öðruvísi
en það er: Sæði er sett í sprautu og
svo kemur konan því fyrir.
Dóttir okkar er svo yndisleg. Mér
finnst skipta miklu máli að börn eigi
systkin þannig að nú er lítill strákur
á leiðinni í heiminn í apríl. Ég er líf-
fræðilegur faðir beggja barnanna og
móðirin er sú sama þannig að þau
verða alsystkin. Ég viðurkenni að mér
Einhverjir gætu haldið að það að koma út úr skápnum myndi setja strik í reikninginn þegar kæmi að barneignum. Ekki í tilviki Agnars
Jóns Egilssonar, leikara og leikstjóra. Hann á von á sínu öðru barni í vor, ásamt eiginmanni sínum og barnsmóður. Agnar Jón bauð
sig fram til stjórnlagaþings í vor, hefur sterkar skoðanir á mönnum og málefnum og rétturinn til að verða foreldri er honum hjartans
mál. Heiðdís Lilja Magnúsdóttir ræddi við Agnar. Ljósmynd/Hari
Við þrjú ákváðum
að eignast barn saman
Mér finnst skipta miklu máli að börn eigi systkin
þannig að núna er lítill strákur á leiðinni í heiminn
í apríl. Ég er líffræðilegur faðir beggja barnanna og
móðirin er sú sama þannig að þau verða alsystkin.
28 viðtal Helgin 28.-30. janúar 2011