Prentarinn - 01.04.1985, Blaðsíða 16

Nokkur orð
um bókasafn
Félags
bókagerðar-
manna
Af fyrstu skráöum heimildum um
félagsskap prentara á íslandi
(1886) má ráða, aö mikill áhugi hafi
veriö meöal þeirra fyrir aukinni
menntun. Ekki aðeins varöandi
prentiönina, heldur og almennri
menntun, sem af bóklestri mátti
hafa. í rituöum blööum prentara frá
þeirri tíö er einnig oft á það minnst,
hvílík nauðsyn beri til að þeir æfi
sig viö aö rita fagurt og glöggt mál
svo þeir veröi á engan hátt eft-
irbátar annara hvað ritleikni snertir.
Við stofnun „Prentarafélagsins
gamla" eins og við gjarnan köllum
þaö (stofnaö 2. janúar 1887) var
ákveðið aö mynda „bókasafn til
lestrarnota". í 2. tölublaði „Prentar-
ans“, sem var skrifað blaö félags-
ins og gekk milli manna, en lá síöar
frammi á bókasafni félagsins, er
getið fyrstu bókagjafa til safnsins,
6 bindi bóka, auk íslenskra blaða.
Þegar félagið er ársgamalt er
þess getið í „Prentaranum" að í
bókasafninu séu „um 200 bindi",
bókaskápur, borö o. fl. Þessi þróun
átti sér staö fyrst og fremst fyrir
áhuga félagsmanna og frjálsra
framlaga þeirra.
„Prentarafélagiö gamla“ leið
undir lok eftir fárra ára starf og
tvístruðust eigur þess meðal prent-
ara á uppboöi sem haldið var eftir
félagsslit.
6-7 árum síðar er „Hið íslenska
prentarafélag" stofnað, 4. apríl
1897. Enginn vafi er á því að fyrri
tilraunir prentara til félagsmynd-
unar, umræður í blöðum þeirra og
víðsýn lagagerð, hefur haft mikil
áhrif á starf og fyrirætlanir hins nýja
félags þótt enga muni eignaðist
það í arf utan nokkurra skjala og
skrifaðra blaða, er síðar lentu í
eigu hins nýja félags vegna varö-
veislu eins af hinum „gömlu", sem
skildi gildi ritaðs máls á snjáðum
blöðum.
Eitthvað mun hið íslenska prent-
arafélag hafa eignast af bókum
með árunum. Til dæmis stendur í
blaði félagsins, „Prentaranum"
1910, sem er sama ár og það hóf
göngu sína prentað: „Þeir prentar-
ar, sem fengið hafa að láni „Haand-
bog for Trykkere" og „Vejledning i
praktisk Typografi", eru beðnir að
skila þeim í Gutenberg (prent-
srniðja)."
í 3. tölublaði Prentarans 1933 er
þess fyrst getið að félagið hafi
eignast bókasafn. Þar segir svo:
„Nú hefur H. í. P. eignast bóka-
safn og eru það gleðileg tíðindi.
Álitlegur hluti af stofni þess er
bókasafn er prentnemar áttu og
gáfu H. í. P. við inngöngu sína í
það“. Þessi gjöf prentnemafélags-
ins voru allar íslendingasögur og
Eddurnar í vönduðu bandi og
Selmars Typografi, auk fundar-
gerðabóka, Prentnemans skrifaðs
og prentaðs, 3ja upplýsingarita:
Um vandvirkni, Varnir gegn blý-
eitrun og Leiðbeiningar um útivist
og ferðalög.
1934 hefur stjórn H. í. P. skrifað
öllum félagsmönnum sínum og
óskað gjafa til safnsins „einkum
sem lúta að iðn vorri" . . . „eða að
gagni mætti verða í félagsmálum
vorum". Þá var og skrifað „Alþjóða-
skrifstofunni, prentarafélögum á
Norðurlöndum og víðar og þau
beðin um aðstoð við eflingu bóka-
safnsins. Tóku þau mjög vel í mál-
ið. Fyrsta bókagjöfin barst frá
norska prentarasambandinu: tvær
miklar bækur í vönduðu bandi: 50
ára minningarrit Oslódeildarinnar
og 50 ára saga prentarasam-
bandsins norska." Síðar barst frá
sænska prentarasambandinu
Grafisk Revy frá byrjun og 17 bindi
af ýmsum prentlistarbókum og
minningarritum.
Síðan hafa bókasafninu borist
stærri og minni gjafir frá erlendum
bókagerðarfélögum, einkum Norð-
urlandanna, blöð þeirra og árbæk-
ur. Vöxtur safnsins hefur að stórum
hluta byggst á gjöfum frá einstakl-
ingum, félögum og útgefendum á
stórafmælum félagsins. Þá hefur
félaginu einnig tæmst mikill arfur
frá vinum félagsins: bækur um
16
PRENTARINN 4.5/85