Prentarinn - 01.10.1999, Blaðsíða 19

tari
súpudisk fyrir skáldsögu sína
Undir Helgahnúk.
Arsæll var lengi í stjóm Félags
bókbandsiðnrekenda og heiðurs-
félagi var hann í Iðnaðarmannafé-
lagi Reykjavíkur.
Hann var einn af stofnendum
Veiði- og loðdýrafélags Islands,
sem stofnað var 1931. Honum var
umhugað um að auka dýralíf ís-
lands og gerði tilraunir með flutn-
ing á ýmsum dýrum til landsins.
Vöktu mikla athygli grænlensku
sauðnautin, sem komu hingað
beita kröftum sínum að bóksöl-
unni og útgáfustarfsemi sinni en
hafa handband áfram sem hliðar-
grein enda fluttust flestir sveinar
hans með tækjum til Acta, sem
var þá í Mjóstræti 6 en fluttist
1932 í bakhús Laugavegar 1. Upp
úr kreppunni varð bókaverslun
Ársæls gjaldþrota. Hann hafði
komið sér upp góðu bókasafni en
seldi það á uppboði árið 1931 og
bókalagerinn árið 1935 en tveim
árum áður, eða 1933, hafði hann
selt húseign sína á Laugavegi 4
Band eftir Arsœl Amason íHandritadeild Þjóðarbókhlöðu. Breiði munstur-
bekkurinn er gerður með koparrúllu sem Arsœllfékk smíðaða í Svíþjóð fyrir
Landsbókasafnið og er nafn safiisins grafið í rúlluna. Á meðan Ársœll starf-
aði við Landsbókasafnið batt hann nokkrar gamlar og dýnnœtar bœkurfyrir
safnið í svart alskinn og skreytti þœr með því að þrykkja rúllunni í spjöld
bókanna, en hafði einungis titilinn á kilinum gylltan.
1929, og þvottabirni fékk hann
nokkrum árum síðar. Var reyndar
mikil skömm að ferðinni til
Grænlands eftir sauðnautunum.
Ársæll áleit, að með því að flytja
þau til Islands væri unnið þarft
verk, því þau væru í útrýmingar-
hættu. En aðferðin við að ná
þremur lifandi kálfum, sem létust
eftir stutta dvöl hér á landi, var að
skjóta öll fullorðnu dýrin í hjörð-
inni eða tuttugu talsins.
Þáttaskil urðu í bókbandsstarf-
seminni hjá Ársæli árið 1925, en
þá seldi hann prentsmiðjunni
Acta, er síðar varð prentsmiðjan
Edda, flest tæki og verkfæri
vinnustofunnar, en með því varð
Acta ein stærsta bókbandsvinnu-
stofa landsins ásamt Félagsbók-
bandinu. Ársæll hefur viljað ein-
og fluttist þá bókbandið í kjallara
á horni Bankastrætis og Ingólfs-
strætis og var þar til 1951. Ársæll
snerti ekki á bókbandi þann tíma,
nema kannski fyrstu árin, heldur
einbeitti sér að þýðingum og út-
gáfu. Sá Magnús S. Jónsson um
vinnustofuna og vann það betra
handband er þangað barst. Varð
hann fyrst meðeigandi Ársæls en
keypti síðan vinnustofuna þegar
Ársæll hætti störfum og flutti á
heimili sitt á Hverfisgötu 102.
Ársæll hóf að binda inn að
nýju síðustu árin sem hann lifði, á
heimili sínu á Sólvallagötu 31,
en hafði þá algerlega týnt niður
sinni fomu kunnáttu. Hann lést 9.
janúar 1961.
Sigurþór Sigurðsson
Ef einhver skyldi vera í vafa um
hvað það er sem ég kalla Prent-
smiðjublöðin, þá get ég frætt
hann á því, að það eru blöð sem
hafa verið og eru gefin út í hinum
ýmsu prentsmiðjum landsins af
starfsfólki þeirra. Við getum tekið
sem dæmi „ísafoldar-Grána“.
Gefið út af starfsmönnum fsa-
foldarprentsmiðju 1955-73,
1.-16. árg. Þetta er dæmi um blað
sem er löngu hætt að koma út og
er orðið þó nokkuð fágætt. Þó
fæst ennþá hrafl hjá fornbókasöl-
um, ef vel er leitað, en okkur
vantar sárlega nokkur blöð.
Dæmi um blað sem er gamalt og
enn kemur út er „Saltarinn". Gef-
ið út af Starfsmannafélagi Odda
og hér áður fyrr Sveinabókbands-
ins. 1. árg. kom út 1967. í bók-
inni „íslensk tímarit í 200 ár“
segir um Saltarann: „Gamanblað.
Eitt tölublað á ári“.
En af hverju er ég að tala um
þetta? Jú, einn góður vinur minn
sagði við mig fyrir einum tveimur
til þremur árum: „Það er nauð-
synlegt fyrir ykkur hjá Bókasafni
FBM, eða jafnvel skylda ykkar,
að reyna að safna saman öllum
helstu gömlu prentsmiðjublöðun-
um eins og „Eddupóstinum" og
fleiri blöðum. Þau eiga hvergi
annars staðar heima en hjá ykkur
á bókasafninu.“ Síðan þetta var
sagt við mig hef ég reynt að hafa
allar klær úti til þess að útvega
safninu þessi blöð. En það vantar
herslumuninn með ýmis þeirra.
Aðeins tvö prentsmiðjublöð voru
til „komplett", þegar ég byrjaði á
þessu. Það var „Depill", blað
Prentsmiðjunnar Hóla, það gaf
Magnús heitinn Þorbjörnsson, og
„Glundroðinn“, blað Prentsmiðju
Þjóðviljans, sem Helgi heitinn
Hóseasson prentari gaf bókasafn-
inu.
Nú ætla ég að biðla til ykkar,
góðir bókagerðarmenn, og biðja
ykkur að athuga í öllum hugsan-
legum skúmaskotum, bæði í
prentsmiðjunum og jafnvel heirna
hjá ykkur, og hafa samband við
mig, ef þið finnið einhverjar af
þessum gersemum. Ég gæti nefnt
ykkur miklu fleiri blöð en hér að
framan eru nefnd, sem okkur
vantar, t.d. Smáfuglinn, Hálf-
Tímann, Skúbbið, Tjöru-póstinn
o.fl., o.fl. Svo hef ég heyrt að
blað hafi verið gefið út á Akur-
eyri. Látið heyra í ykkur! Símar:
553-8887 eða 899-72-44. Eins er
hægt að hafa samband við skrif-
stofu FBM ef þið náið ekki í mig.
Svanur Jóhannesson
PRENTAR I N N ■ 19